W dniu 11 czerwca 2025 r. w Luksemburgu odbędzie się rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-471/24. Jest to wynik pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Okręgowy w Częstochowie, dotyczących interpretacji przepisów prawa unijnego w kontekście kredytów opartych na wskaźniku referencyjnym WIBOR. Pierwsza sprawa w TSUE dotycząca WIBOR-u budzi zrozumiałe zainteresowanie kredytobiorców, prawników i sektora bankowego. Warto jednak rozróżnić realny zakres tej sprawy od medialnych uproszczeń. Nadchodząca rozprawa nie przyniesie jeszcze żadnego rozstrzygnięcia.
- Co wydarzy się 11 czerwca?
- Czego dotyczy sprawa?
- Zakwestionowanie WIBOR-u oznaczałoby trudne do przewidzenia skutki polskim sektorze finansowym
- Więcej faktów, mniej emocji
Co wydarzy się 11 czerwca?
Zbliżająca się rozprawa stanowi nieobowiązkowy etap postępowania prejudycjalnego. Trybunał może nie wyznaczyć rozprawy, jeśli na podstawie stanowisk pisemnych uzna sprawę za wyjaśnioną w stopniu wystarczającym do wydania orzeczenia. Fakt wyznaczenia rozprawy w tej sprawie oznacza więc, że w ocenie Trybunału wysłuchanie przedstawicieli zainteresowanych stron podczas rozprawy jest potrzebne dla jej rozstrzygnięcia.
Trybunał nie wydaje wyroku tego samego dnia, w którym odbywa się rozprawa. Procedura postępowania nie przewiduje takiej możliwości. Jeśli ktoś zatem spodziewa się, że 11 czerwca nastąpi jakikolwiek „przełom” w postaci odpowiedzi TSUE na pytania o WIBOR – będzie zawiedziony.
Kolejnym etapem po rozprawie może być (choć nie musi) przedstawienie opinii Rzecznika Generalnego. W praktyce jednak, jeśli w sprawie odbywa się rozprawa, to opinia Rzecznika zazwyczaj jest sporządzana. Taka opinia zwykle jest ogłaszana po kilku miesiącach od rozprawy (3-6 miesięcy). Opinia Rzecznika Generalnego nie wiąże Trybunału Sprawiedliwości UE. Jest to jedynie propozycja rozstrzygnięcia dla sędziów TSUE. Zazwyczaj wyrok TSUE jest ogłaszany w terminie od 3 do 6 miesięcy po przedstawieniu opinii.
Z tego względu oceniamy, że realistycznym terminem ogłoszenia wyroku jest czwarty kwartał 2025 r. (jeśli w sprawie nie będzie opinii Rzecznika) lub pierwsza połowa 2026 r. (jeśli taka opinia zostanie sporządzona).
Czego dotyczy sprawa?
Wbrew niektórym interpretacjom medialnym, Trybunał nie będzie rozstrzygał o prawidłowości samego wskaźnika WIBOR.
TSUE w pierwszej kolejności odpowie na pytanie, czy w ogóle polski sąd powinien w sprawie, w której zostały zadane pytania prejudycjalne, stosować Dyrektywę 93/13. Ustalanie, monitorowanie i kontrola wskaźników referencyjnych regulowana jest bowiem unijnym Rozporządzeniem BMR.
Gdyby nawet TSUE uznał, że w postępowaniu głównym przed polskim sądem należy stosować przepisy Dyrektywy 93/13 i krajowe przepisy implementujące dyrektywę, to i tak nie będzie się zajmował prawidłowością wskaźnika WIBOR, w szczególności metodą jego ustalania, ale tym jakie informacje dotyczące zmiennego oprocentowania opartego o WIBOR powinien uzyskać konsument oraz, czy fakt ustalania WIBOR w sposób regulowany administracyjnie oraz to, że WIBOR został uznany za kluczowy wskaźnik referencyjny sam w sobie oznacza, że postanowienia umowne dotyczące zmiennego oprocentowania opartego o WIBOR powinny być uznane za uczciwe.
Zakwestionowanie WIBOR-u oznaczałoby trudne do przewidzenia skutki polskim sektorze finansowym
Warto podkreślić, że wskaźnik WIBOR odgrywa fundamentalną rolę w funkcjonowaniu polskiego rynku finansowego. Jest on nie tylko powszechnie stosowany w kredytach hipotecznych, ale także w obligacjach, leasingach i produktach inwestycyjnych. Jego eliminacja lub zakwestionowanie miałoby konsekwencje wykraczające daleko poza relację konsument-bank.
System finansowy opiera się na przewidywalności i zaufaniu do instytucji – w tym do mechanizmów kształtowania ceny pieniądza. W ostatnich latach instytucje nadzorcze, zarówno krajowe, jak i unijne, intensywnie pracowały nad zwiększeniem transparentności wskaźników referencyjnych. Jak wynika z oficjalnych stanowisk KNF oraz UOKiK, WIBOR odpowiada w pełni wymogom regulacyjnym zarówno polskim, jak i europejskim.
Więcej faktów, mniej emocji
Zainteresowanie sprawą C-471/24 nie powinno dziwić. Dotyka ona newralgicznych punktów: stabilności rynku i zaufania do instytucji finansowych. Ale tym bardziej potrzebna jest rzetelna wiedza i powściągliwość w formułowaniu wniosków. 11 czerwca to ważna data – ale nie finał, a kolejny jej etap.
Marcin Bartczak, Marek Trzos-Rastawiecki, partnerzy kancelarii ITMA
Autorzy zajmują się WIBOR-em od 2015 roku. Brali udział w przygotowaniu obecnej dokumentacji WIBOR. Audytowali procedury WIBOR-owe i opracowali dla GPW Benchmark dokumentację dotyczącą tego wskaźnika. Nie reprezentują żadnej ze stron w sporach sądowych dot. umów kredytowych.