Świadczenie wspierające i pielęgnacyjne do poprawy. Trzy wady przepisów

tomasz.krol@infor.pl Tomasz Król
prawnik - prawo pracy, cywilne, gospodarcze, administracyjne, podatki, ubezpieczenia społeczne, sektor publiczny
rozwiń więcej
Świadczenie wspierające i pielęgnacyjne do poprawy. Trzy wady przepisów / Shutterstock

Prawie 1,5 roku obowiązywania ustawy o świadczeniu wspierających pokazało trzy słabe punkty nowych przepisów. Są to 1) zwroty świadczenia pielęgnacyjnego 2) składki ubezpieczeniowe (zdrowotna i emerytalna) na rzecz opiekuna 3) zasiłek dla bezrobotnych dla opiekuna (ten zasiłek daje czas na dostosowanie się do rynku pracy po utracie świadczenia pielęgnacyjnego, a w praktyce niekiedy trudno go otrzymać).

Poniższy przykład wydaje się skomplikowany - jest prosty, gdy zrozumiemy, że logiczny po otrzymaniu świadczenia wspierającego (z ZUS) zwrot świadczenia pielęgnacyjnego (do MOPS) powoduje niezaplanowane przez Sejm negatywne konsekwencje:

Przykład kłopotów ze świadczeniem wspierającym i pielęgnacyjnym w 2024 r. i w 2025 r.

1) zabiera składki ubezpieczeniowe (nie ma świadczenia, to nie ma podstawy do pobrania świadczeń) i

2) zabiera prawo do zasiłku dla bezrobotnych (trzeba przez rok otrzymywać to świadczenie - jego zwrot SKRACA ten okres).

Przykład

Osoba niepełnosprawna (stopień znaczny) złożyła wniosek o punkty w WZON (poziom potrzeby wsparcia, czyli po prostu test sprawności - jego wynik decyduje o świadczeniu wspierającym). WZON przyznał 89 punktów. Za okres oczekiwania na przyznanie punktów przez WZON opiekun otrzymywał świadczenie pielęgnacyjne. Trzeba jednak później oddać te pieniądze. Np. 10 000 zł ze świadczenia pielęgnacyjnego opiekun wpłaca zwrotnie do MOPS, a ZUS wypłaca osobie niepełnosprawnej np. 14 000 zł zaległego świadczenia wspierającego.

Trzy słabe punkty są takie:

1) Nie zawsze trzeba oddać np. 10 000 zł świadczenia pielęgnacyjnego (starego). Rodzina osoby niepełnosprawnej ma więc 10 000 zł świadczenia pielęgnacyjnego + np. 14 000 zł świadczenia wspierającego (kwoty orientacyjne). Wydaje się logiczne, że trzeba oddać 10 000 zł bo jest inaczej podwójne świadczenie. Nie trzeba oddawać, gdy rodzina osoby niepełnosprawnej wykaże, że nie wiedziała o konieczności zwrotu 10 000 zł.

2) Utrata składek ubezpieczeniowych oraz

3) utrata prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Składki i zasiłek są zależne od wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego. A ta zostaje cofnięta.

Problem pierwszy (nr 1) w ustawie o świadczeniu wspierającym - Opiekun traci świadczenie pielęgnacyjne

Dowiadują się o tym od MOPS opiekunowie osób niepełnosprawnych od około roku. MOPS wysyłają im decyzje (burmistrzów, wójtów i prezydentów miast) z wezwaniami do zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego. Kwoty - kilkanaście, ale i często kilkadziesiąt tysięcy złotych (w praktyce od około 10 000 zł do 42 000 zł).

Przykład

Sprawa zdobycia punktów w WZON na potrzeby świadczenia pielęgnacyjnego trwała 8 miesięcy. Osoba niepełnosprawna ma 89 punktów. Opiekun musi oddać świadczenie pielęgnacyjne za 8 miesięcy (o ile osoba niepełnosprawna wybierze świadczenie wspierające).

Taki zwrot jednoznacznie przewiduje ustawa o świadczeniu wspierającym. W praktyce sądowej zdarzają się wyroki pozwalające ... zachować te pieniądze - nie wracają do MOPS.

Sąd wstrzymuje oddanie pieniędzy ze świadczenia pielęgnacyjnego do MOPS

Sądy uznają, że opiekun osoby niepełnosprawnej nie wiedział o konieczności zwrotu i wtedy go nie ma. Np. zwrotu nie nakazuje WSA w Łodzi, wyrok z 29 stycznia 2025 r. (II SA/Łd 779/24) link do wyroku.

Przykład

Sąd uznał, że 9.146,12 zł świadczenia pielęgnacyjnego nie trzeba zwracać. Do MOPS nie trafił zwrot świadczenia pielęgnacyjnego za okres rozpatrywania procedury przyznania świadczenia wspierającego.

WAŻNE! Wyrok jest nieprawomocny - ostateczna decyzja to wyrok NSA, na który czekają osoby niepełnosprawne i opiekunowie.

Sąd karze oddawać świadczenie pielęgnacyjne

Przykład

Wyrok (sygn. akt II SA/Bk 796/24, WSA w Białymstoku, link do wyroku.

Sędziowie: Małgorzata Roleder, Marek Leszczyński /przewodniczący sprawozdawca, Marta Joanna Czubkowska

W tym przypadku sąd nakazał zwrot 17.515,90 zł świadczenia pielęgnacyjnego.

Dlaczego są sprzeczne wyroki? Wszystko zależy, czy opiekun otrzymał ulotkę informacyjną od MOPS z informacją o konieczności zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego po otrzymaniu punktów w WZON.

Z ulotki osoby niepełnosprawne dowiedziały, że nie wolno łączyć świadczenia pielęgnacyjnego i wspierającego. Ale to inna informacja niż to, że trzeba będzie oddawać np. 14 000 zł świadczenia pielęgnacyjnego za okres załatwienia świadczenia wspierającego.

Problem drugi (nr 2) w świadczeniu wspierającym - opiekun traci składki zdrowotne i ubezpieczeniowe. Traci wstecznie

Przykład

Osoba niepełnosprawna otrzymała świadczenie wspierające od stycznia 2024 r. Ale wniosek w tej sprawie złożyła dopiero w grudniu 2024 r. Tyle czasu musiała czekać na decyzję WZON w sprawie poziomu potrzeby wsparcia. Świadczenie wspierające zostało wypłacone za okresy wstecz - od stycznia 2024 r. do grudnia 2024 r. Jednocześnie za okres styczeń 2024 r. - grudzień 2024 r. opiekun osoby niepełnosprawnej musiał oddać już pobrane świadczenie pielęgnacyjne. I UWAGA! składki ubezpieczeniowe (zdrowotna i emerytalna). W lipcu 2024 r. opiekun był przez 2 tygodnie w szpitalu (koszt bez ubezpieczenia 5000 zł). Przeszedł operację, której koszt wynosi bez ubezpieczenia około 49 000 zł. W lipcu 2024 r. był ubezpieczony (jeszcze nie oddał) świadczenia pielęgnacyjnego, ale w grudniu wstecznie za lipiec już nie był ubezpieczony? Czy opiekun musi oddać 49 000 zł + 5000 zł jako osoba, która nie ma ubezpieczenia?

Polecamy VAT 2025. Podatki część 2

Problem trzeci (nr 3) w świadczeniu wspierającym - nie można otrzymać zasiłku dla bezrobotnych

Dla otrzymania zasiłku dla bezrobotnych trzeba w okresie 18 miesięcy przed rejestracją jako bezrobotny pracować przez co najmniej 365 dni. W jaki sposób opiekun osoby niepełnosprawnej może spełnić ten warunek. Przecież nie pracuje. Ustawodawca przyjął fikcję prawną, że opiekę nad osobą niepełnosprawną to praca. Ale musi być dowód tej pracy. Jest nim otrzymywanie świadczenia pielęgnacyjnego. Jak uchwalono ustawę wydawało się to logiczne, ale autorzy ustawy nie zauważyli, że jednocześnie wprowadzili przepisy o konieczności zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna. Zwrot ten jest za ostatni okres opieki nad osobą niepełnosprawną, czyli oczekiwanie na przyznanie świadczenia wspierającego. Powstała więc sytuacja niemożliwa - opiekun osoby niepełnosprawnej otrzyma zasiłek dla bezrobotnych (jako wsparcie po utracie świadczenia pielęgnacyjnego), ale tylko wtedy, gdy będzie pobierał świadczenie pielęgnacyjne przez rok co jest niemożliwe bo musi oddać to świadczenie pielęgnacyjne. Współczuje sędziom, którzy muszą oceniać skargi opiekunów osób niepełnosprawnych na odmowę przyznania zasiłku dla bezrobotnych. Przecież sędziowie wiedzą o tym, że jest oczywisty błąd w przepisach ustawy o świadczeniu wspierającym. Przepisy nie mogą bowiem stawiać warunków niemożliwych do spełnienia dla wypłaty na przykład zasiłku dla bezrobotnych, czym zajmujemy się w tym artykule.

Prawo
Aplikacja "Schrony" pokazuje gdzie się ukryć. Czy będzie rozbudowana?
22 gru 2025

Aplikacja "Schrony" uruchomiona w poprzednim roku pokazuje gdzie się ukryć. Można w niej sprawdzić rozmieszenie miejsc schronienia dla ludności. Najwięcej schronów i ukryć znajduje się na Śląsku i Mazowszu. Czy aplikacja będzie rozbudowana?

Wigilia wolna od pracy w praktyce nie dla wszystkich pracowników. Oto dlaczego szef-pracoholik jest groźny dla całej firmy
22 gru 2025

Zgodnie z przepisami od 2025 roku 24 grudnia jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Wolna Wigilia przez wielu jest oceniana jako gest troski o pracowników, ukłon w stronę work-life balance i odpowiedź na realne potrzeby ludzi. W publicznej debacie jednak rzadko mówi się to tym, jak ta decyzja wpływa na liderów. Bo choć zespoły szybciej myślą o barszczu i choince, dla kadry zarządzającej święta to często jeden z najbardziej intensywnych i obciążających momentów w roku. To właśnie liderzy wykonują w tym czasie ogromną, niewidzialną pracę.

Jawność płac - początek zmian 24 grudnia 2025 r. Co naprawdę się zmienia teraz, co za pół roku a co jeszcze później?
22 gru 2025

W Wigilię 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie pierwsze zmiany kodeksu pracy dotyczące przejrzystości wynagrodzeń w procesie rekrutacyjnym. Pracodawcy będą musieli przekazywać kandydatom informację o proponowanym wynagrodzeniu (kwocie lub przedziale) oraz stosować neutralny język w ofertach pracy. Kolejne rozwiązania wynikające z unijnej dyrektywy o równości wynagrodzeń mają zostać wdrożone w prawie krajowym do 7 czerwca 2026 r., przy czym część obowiązków (np. raportowanie) będzie uruchamiana etapami w kolejnych latach.

Nowa ulga dla posiadaczy studni, która wzbudza kontrowersje – „jak tylko ludzie dowiedzą się o tym, że procedujemy taką ustawę, to od jutra u nas będą kopali następne studnie”. Kto ostatecznie zostanie zwolniony z opłaty i będzie mógł uniknąć nawet 60 tys. zł kary?
22 gru 2025

W dniu 17 października 2025 r., do Sejmu został wniesiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – prawo wodne, który zakłada czasowe zwolnienie z opłaty legalizacyjnej za urządzenie wodne wykonane bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia wodnoprawnego oraz warunkowe zwolnienie z przewidzianych w ustawie kar pieniężnych. Oszacowano, że na rozwiązaniu przewidzianym w projekcie, może skorzystać nawet 40 tys. gospodarstw rolnych, jednak – nie tylko rolnicy będą mogli bezkosztowo zalegalizować swoje studnie. Ten aspekt wzbudził niemałe kontrowersje podczas posiedzenia sejmowej Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

Prezenty stanowią nawet do 40 proc. świątecznych wydatków większości Polaków [BADANIE]
22 gru 2025

Polacy wskazują, jaką część ich bożonarodzeniowego budżetu stanowią wydatki na prezenty. Spośród 10 wariantów odpowiedzi najczęściej wybierane są przedziały 20-30% oraz 30-40% – odpowiednio 18,5% i 18,2%. Na trzecim miejscu jest zakres 40-50%, podawany przez 12,9% rodaków. Na czwartej pozycji widać 10-20% – 11,3% wskazań. Z kolei 10,2% ankietowanych jest niezdecydowanych. 8,4% respondentów deklaruje 50-60%. Natomiast 6,6% badanych nie kupuje żadnych prezentów.

Alimenty, gdy rodzic nie pracuje. Ile wynoszą?
22 gru 2025

Przepisy nie określają wprost ile powinny wynosić alimenty, jeżeli rodzic pozostaje bez zatrudnienia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera jednak ważne zasady. Czy możliwe jest zatem zaprzestanie płacenia alimentów, jeśli brakuje stałej pracy?

Przekazanie pracownikowi informacji o warunkach pracy i płacy to za mało. Jakie jeszcze obowiązki obciążają pracodawcę?
22 gru 2025

Choć co do zasady strony stosunku pracy są równe, to jednak z uwagi na jego charakter i fakt, że pracodawca jest podmiotem profesjonalnym, na gruncie prawa pracy zapewniono szereg narzędzi, które umacniają pracownika i zapewniają realizację przysługujących mu praw. Dotyczy to w szczególności informowania o warunkach pracy.

Nie każdego zatrudnianego pracownika trzeba skierować na badania. Dlaczego? Przepisy jasno to wskazują
21 gru 2025

Aby pracodawca zgodnie z przepisami mógł dopuścić zatrudnianego pracownika do pracy, ten musi legitymować się wymaganym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwskazań do jej wykonywania. Jednak ta zasada nie obowiązuje w każdym przypadku. Dlaczego?

Od grudnia uważaj na dane udostępniane w czasie rekrutacji. Przepisy się zmieniają, a mało kto zwraca na to uwagę
20 gru 2025

Katalog danych, których udostępnienia można żądać od kandydata przed zatrudnieniem jest ograniczony. W grudniu 2025 r. w tym zakresie zajdzie też jedna mała, ale niezwykle istotna zmiana. Mało się o niej mówi, a wiele osób w ogóle nie zwraca na to uwagi.

Gorzka niespodzianka dla korzystających z kominków i centralnego ogrzewania. Można zapłacić wysoką grzywnę
21 gru 2025

Jak co roku wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego ponownie da się wyczuć duszący zapach dymu unoszącego się z kominów. Niestety, nie każdy korzysta wyłącznie z dozwolonych paliw, powodując tym samym smog oraz zwiększając zanieczyszczenie powietrza. Osoby, które wrzucają do pieców i kominków śmieci, muszą liczyć się z dotkliwymi karami.

pokaż więcej
Proszę czekać...