Infor.pl udostępnia miejsce na portalu dla czytelników. Dziś publikujemy list czytelniczki, która proponuje - jako element stały polskiego systemu emerytalnego – waloryzację kwotową emerytur i rent. Ta waloryzacja jest korzystna dla osób otrzymujących najmniejsze świadczenia (i symetrycznie jest niekorzystna dla osób z wysokimi świadczeniami).
Sprawiedliwość społeczna dla wszystkich seniorów - emerytów, rencistów, powinna zacząć się od waloryzacji świadczeń - kwotowej, a nie procentowej [list czytelnika]. W artykule publikujemy list czytelniczki, a w jego drugiej części omawiamy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który dopuścił waloryzację kwotową. Jest powszechna opinia, że ta waloryzacja jest niezgodna z Konstytucją, gdyż korzystają na niej w większym stopniu osoby z niższymi emeryturami i rentami. Emeryci i renciści z wysokimi świadczenia zyskują procentowo mniej na waloryzacji kwotowej. Nie pamiętamy dziś, że zapadały wyroki TK, które dopuszczały taką waloryzację.
Poniżej list naszej czytelniczki:
Emeryci chcą takich waloryzacji jak w 2012 r.? Wtedy 71 zł dla wszystkich. Emeryci z 5000 zł nie dostali 170 zł [List czytelnika]
"Mówicie/piszecie Państwo o różnych projektach podwyżek dla seniorów. Ostatnio politycy chcą nagradzać posiadanie dorosłych dzieci płacących podatki w Polsce. Padło określenie: sprawiedliwość społeczna.
Sprawiedliwość społeczna dla wszystkich seniorów - emerytów, rencistów, powinna zacząć się od waloryzacji świadczeń - kwotowej, a nie procentowej. Każdy świadczeniobiorca otrzymałby np. 200,00 zł podwyżki - ten z najniższą emeryturą i ten z najwyższą.
Dodatki osłonowy i energetyczny od powierzchni mieszkania, a nie liczby osób?
Druga rzecz, która zwróciła moją uwagę, to kryterium przyznawania dodatku osłonowego, energetycznego uznającego za podstawę liczbę osób w rodzinie, a nie powierzchnię ogrzewanego mieszkania. Przy takich wyliczeniach pięcioosobowa rodzina otrzymywała wyższe dofinansowanie niż jedna osoba zajmująca identyczne metrażowo mieszkanie. Nie muszę dodawać, że i dochód wieloosobowej rodziny jest wyższy niż singla.
Nikt nie zauważa, że są także samotni seniorzy, a jeśli nawet zauważa, to niezbyt się ich losem przejmuje.
Seniorowi zmarł współmałżonek - dostanie dodatkowe pieniądze, senior ma dzieci - dostanie dodatek (to na razie projekt).
Senior jest alkoholikiem, nie może pracować - dostanie rentę. Ale inny senior nie założył rodziny, długo chorował, miał rentę, pracował przeważnie dorywczo, więc i jego emerytura nie może być wysoka. Wprawdzie jeśli zdecyduje się poprosić o pomoc, to opieka społeczna coś tam kapnie, ale to nie są duże kwoty. Czy to znaczy, że trzeba o nim zapomnieć? Po co się takim zajmować? Nie przejmujmy się, chory jest, nie ma kasy, nie wykupi leków - prędzej umrze, a może i mieszkanie państwu zostawi.
Wygląda to jak selekcja naturalna. Sprawiedliwość społeczna???"
Aleksandra
Trybunał Konstytucyjny uznał w 2012 r. za zgodną z Konstytucją RP waloryzację kwotową
Link do wyroku
W sprawie chodziło o waloryzację na poziomie 71 zł miesięcznie.
Emeryt ma 5000 zł miesięcznie emerytury. Na waloryzacji zyskał (jak każdy emeryt) 71 zł miesięcznie. Natomiast w przypadku waloryzacji procentowej, jego emerytura 5000 zł byłaby podwyższona o 170 zł miesięcznie. Porównajmy to z rentą 1000 zł. Po waloryzacji kwotowej (podwyżka o 71 zł), wpłynie na konto bankowe rencisty o 25 zł więcej niż przy waloryzacji procentowej.
W wyroku TK o sygn. akt K 9/12 sytuacja przedstawiona w przykładzie została uznana za zgodna z Konstytucją RP.
Tamta waloryzacja kwota objęła dużo świadczeń - wyrok TK był ważny nie tylko dla rencistów i emerytów
Kwotowa waloryzacja przeprowadzona w 2012 r. na podstawie kwestionowanych przepisów objęła kilkadziesiąt świadczeń zabezpieczenia społecznego wymienionych w piętnastu punktach art. 5 ustawy z 13 stycznia 2012 r.
Waloryzacja kwotowa była korzystniejsza od waloryzacji z zastosowaniem wskaźnika (ówczesnego) inflacji na poziomie 4,8% wobec wszystkich świadczeniobiorców otrzymujących:
- świadczenia i zasiłki przedemerytalne (art. 5 ust. 1 pkt 3),
- renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w szczególnych okolicznościach lub chorobą zawodową, a także renty rodzinne przyznane członkom rodzin osób, które zmarły wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach albo choroby zawodowej (art. 5 ust. 1 pkt 5),
- renty socjalne (art. 5 ust. 1 pkt 6),
- świadczenia pieniężne, o których mowa w art. 16 ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (art. 5 ust. 1 pkt 9),
- renty strukturalne w rolnictwie (art. 5 ust. 1 pkt 11),
- świadczenia pieniężne przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (art. 5 ust. 1 pkt 12)
Trzy argumenty TK za waloryzacją kwotową
Argument TK nr 1 - "Waloryzacja nie musi zawsze w sposób matematyczny odzwierciedlać zmiany siły nabywczej świadczeń na skutek inflacji. Waloryzacja kwotowa, wprowadzona ustawą z 13 stycznia 2012 r., podwyższająca w 2012 r. świadczenia wymienione w art. 5 ust. 1 tej ustawy o kwotę 71 zł nie stanowi konstytucyjnie nadmiernej ingerencji w proporcję pomiędzy wysokością opłacanych składek a wysokością świadczeń, a przez to nie narusza istoty prawa do zabezpieczenia społecznego."
Ze względu na to, że ustawodawca ma znaczną swobodę w kształtowaniu mechanizmu waloryzacyjnego, Trybunał nie jest kompetentny by ocenić, czy ustawodawca przyjął najbardziej trafne rozwiązania prawne w przedmiocie waloryzacji świadczeń zabezpieczenia społecznego. Ocena ta należy do wyborców, przed którymi parlament ponosi odpowiedzialność polityczną.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady równości wobec prawa przez kwestionowane przepisy, Trybunał stwierdził, że odmienne potraktowanie uprawnionych do świadczeń zabezpieczenia społecznego w następstwie waloryzacji kwotowej było usprawiedliwione.
Argument nr 2 TK - "Sejm przyjął najmniej uciążliwy dla świadczeniobiorców pobierających emerytury i renty w wysokości powyżej 1480 zł model waloryzacji. Skala utraty wartości świadczenia wobec zachodzących procesów inflacyjnych zwiększa swą dolegliwość wraz ze wzrostem wysokości świadczeń. Maksymalny uszczerbek wynosi niecałe 5% dla świadczeń ponad 20 000 zł, które ponad dziesięciokrotnie przekraczają poziom średniej emerytury. Dolegliwość ta jest także tymczasowa - w 2013 r. nastąpi powrót do zasad ogólnych waloryzacji i postępującego w kolejnych latach proporcjonalnego do wielkości świadczenia wzrostu jego wysokości. Istotnym skutkiem kwestionowanej ustawy będzie lekkie spowolnienie procesu ekonomicznego rozwarstwiania się społeczeństwa. Skutek ten Trybunał ocenił pozytywnie z perspektywy wartości jaką jest dobro wspólne."
Argument nr 3 TK - "Waloryzacja kwotowa jest elementem szerszego programu równoważenia finansów publicznych, który ma zahamować wzrost wysokości długu publicznego oraz utrzymanie tendencji spadkowej wielkości deficytu budżetowego. Odstąpienie od konieczności przeprowadzenia waloryzacji zgodnie z zasadami ogólnymi, uregulowanymi w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, pozwoliło na nieuwzględnianie we wskaźniku waloryzacji realnego wzrostu płac, a także umożliwiło, zgodnie z zasadą solidaryzmu społecznego, wzrost świadczeń emerytów i rencistów pobierających je w najniższej wysokości powyżej poziomu inflacji."
Do wyroku 5 sędziów zgłosiło zdanie odrębne. Wynika z opinii sędziów nie zgadzających się z wyrokiem TK nich, że rząd nie tyle dokonał waloryzacji o 71 zł, a wypłacił rodzaj dodatku do renty albo emerytury.