Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymują w całej Polsce decyzje (burmistrzów, wójtów i prezydentów miast) z wezwaniami do zwrotu od 10 000 zł do 42 000 zł. Chodzi o świadczenie pielęgnacyjne wypłacane w okresie rozpatrywania wniosku o przyznanie poziomu wsparcia (często okres roku i więcej). Nie można łączyć świadczenia wspierającego i pielęgnacyjnego. Rodziny osób niepełnosprawnych twierdzą, że nie wiedziały o konieczności zwrotu np. 13 000 zł. MOPS twierdzą, że pod koniec 2023 r. wysłały każdej osobie mającej stare świadczenie pielęgnacyjne ulotkę z taką informacją.
Z ulotki osoby niepełnosprawne dowiedziały, że nie wolno łączyć świadczenia pielęgnacyjnego i wspierającego. Ale to inna informacja niż to, że trzeba będzie oddawać np. 14 000 zł świadczenia pielęgnacyjnego za okres oczekiwania na przyznanie przez WZON świadczenia wspierającego.
Świadczenie wspierające zostało wstecznie przyznane od 1 lutego 2024 r., ale decyzja o poziomie potrzeby wsparcia (92 punkty) ma datę „marzec 2025 r.”. Za cały okres oczekiwania na przyznanie 92 punktów (od 1 lutego 2024 r. do marca 2025 r.) opiekun osoby niepełnosprawnej (stopień znaczny) otrzymywał świadczenie pielęgnacyjne. Po przyznaniu przez ZUS np. w czerwcu 2025 r. MOPS będzie domagał się zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego.
Nowe zasady prawne dla starego świadczenia pielęgnacyjnego - obowiązujące w 2025 r.
Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
Z kolei MOPS twierdzą, że przecież pod koniec 2023 r. każda osoba otrzymująca świadczenie pielęgnacyjne otrzymała ulotkę informującą o zmianach w przepisach. Opiekunowie osób niepełnosprawnych przyznają, że taką ulotka otrzymali, ale nie zrozumieli jej znaczenia. Ulotka zawierała zapis, że nie można łączyć świadczenia pielęgnacyjnego i wspierającego. Ale z tego zdania nie wynika obowiązek zwrotu już wypłaconego świadczenia pielęgnacyjnego. A takie roszczenia wysyłają MOPS do każdego opiekuna, Który otrzymywał stare świadczenie pielęgnacyjne przed nowym świadczeniem wspierającym.
Sprzeczne wyroki WSA w sprawie zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego (starego). Trzeba poczekać na ostateczne rozstrzygnięcie NSA
Sądy w tych sprawach wydają sprzeczne orzeczenia. Są wyroki, które stają po stronie rodzin osób niepełnosprawnych - nie musza oddawać pieniędzy. Są też takie, które taki nakaz zawierają. Kwoty wahają się w przedziale od 10 000 zł do około 30 000 zł świadczenia pielęgnacyjnego. Kwoty zależą od tego, ile trwało postępowanie o przyznanie poziomu potrzeby wsparcia - w tym czasie było wypłacane świadczenie pielęgnacyjne i ostatecznie za ten sam czas zostało przyznane świadczenie wspierające.
Przykładem jest wyroku z 13 marca 2025 r. WSA w Białymstoku (II SA/Bk 796/24). Link do wyroku. Spór dotyczył zwrotu 17.515,90 zł.
Opiekun osoby niepełnosprawnej twierdził:
1) Wskazany przez MOPS okres pobierania 17.515,90 zł wynikał z przewlekłości w przyznaniu świadczenia wspierającego.
2) 17.515,90 zł to rekompensata za zwłokę w wydaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
3) 17.515,90 zł jako świadczenie pielęgnacyjne jest swojego rodzaju stosunkiem pracy, gdyż zaliczone jest do lat pracy zgodnie z kodeksem pracy. Zdaniem roszczenia MOPS nie mogą działać wstecz i naruszać prawa już nabytego
WSA się z tymi argumentami nie zgodził i stwierdził:
Zgodnie z brzmieniem art. 61 ust. 11 u.ś.w., za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, uważa się świadczenie lub zasiłek wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające.
Mamy w sprawie pouczenie o warunkach przyznania prawa do świadczenia i okolicznościach, w następstwie których prawo to ustanie, a wypłacone świadczenie podlegać będzie zwrotowi. Jest to istotne z uwagi na określony w art. 30 ust. 2 pkt 1 u.ś.r. wymóg, aby osoba, która otrzymała nienależne świadczenie, została prawidłowo pouczona o braku prawa do pobierania konkretnego świadczenia (por. m. in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 czerwca 2020 r., I OSK 2465/19, czy z 8 września 2017 r., I OSK 3175/15 – przytaczane orzeczenia dostępne są w bazie CBOSA, orzeczenia.nsa.gov.pl). NSA wyjaśniając cel regulacji art. 30 ust. 2 pkt 1 u.ś.r. stwierdził, że wprowadzając powyższy warunek ustawodawca zmierzał do tego, aby obowiązek zwrotu świadczenia nienależnie pobranego ciążył wyłącznie na osobach, które pobierały dane świadczenie w sposób w pełni świadomy w tym znaczeniu, że zdawały sobie sprawę, iż świadczenie im nie przysługuje. W sprawie niniejszej Skarżący pismem z 28 września 2023 r. został poinformowany o zmianie w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Informacja ta, udzielona na podstawie art. 63 ust. 16 u.ś.w., została doręczona Skarżącemu 4 października 2023 r. Skarżący miał zatem świadomość pobierania nienależnego świadczenia pielęgnacyjnego w okresie od 5 lutego do 31 lipca 2024 r.
Polecamy VAT 2025. Podatki część 2