Aby pracodawca zgodnie z przepisami mógł dopuścić zatrudnianego pracownika do pracy, ten musi legitymować się wymaganym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwskazań do jej wykonywania. Jednak ta zasada nie obowiązuje w każdym przypadku. Dlaczego?
- Orzeczenie lekarskie jest konieczne by dopuścić pracownika do pracy
- W której części akt osobowych trzeba przechowywać badania wstępne
Orzeczenie lekarskie jest konieczne by dopuścić pracownika do pracy
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy nie wskazują jasno, czy skierowanie na takie badania należy wystawić przed podpisaniem umowy, czy po jej podpisaniu. Wynika z nich jedynie, że musi to nastąpić przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy. Istotne jest więc to, by pracownik w dniu rozpoczęcia świadczenia pracy posiadał stosowne orzeczenie lekarza medycyny pracy.
Skierowanie na badania należy wręczyć kandydatowi do pracy w 2 egzemplarzach (jeden dla pracownika, drugi dla lekarza). Zawiera ono takie dane, jak:
1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane – w przypadku przyjmowania do pracy będą to badania wstępne;
2) określenie stanowiska pracy;
3) informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Istotne jest to, że badania przeprowadza się na koszt pracodawcy, a ten nie może żądać od pracownika pokrycia (zwrotu) ich kosztów.
Istnieją również sytuacje, w których przeprowadzenie badań wstępnych nie jest konieczne. Nie podlegają im bowiem osoby przyjmowane:
- ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowiska o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
- do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli pracodawca ten stwierdzi, że warunki dotyczące aktualnego zaświadczenia o zdolności do pracy odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.
Aby nie przeprowadzać badań lekarskich, kandydat musi przedstawić pracodawcy orzeczenie lekarskie stwierdzające zdolność do wykonywanej pracy, a także skierowanie na badania lekarskie, które było podstawą do wydania tego orzeczenia. Jeżeli ich nie dostarczy do dnia rozpoczęcia pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy.
Szczególną uwagę trzeba też poświęcić sytuacji, w której pracownik jest zatrudniany po przeprowadzeniu rekrutacji wewnętrznej. Mimo że posiada on w aktach osobowych aktualne badania lekarskie, to jednak trzeba zwrócić uwagę na to, czy są one odpowiednie do pracy na stanowisku, na którym pracownik ma być zatrudniony po zmianie.
Polecamy: Kalendarz 2026
W której części akt osobowych trzeba przechowywać badania wstępne
W praktyce często pojawia się też problem związany z tym, w której części akt przechowywać dokumenty dotyczące badań wykonywanych w związku z podjęciem zatrudnienia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą one być zamieszczane zarówno w części A, jak i B akt osobowych pracownika, a w niektórych przypadkach także w części C. Jak wynika z § 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej, w części A akt osobowych należy przechowywać:
1) badania wstępne wykonywane przy przyjmowaniu do pracy,
2) badania lekarskie osób:
- przyjmowanych ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
- przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych;
3) badania lekarskie osób pozostających jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.
Skierowania na badania lekarskie i orzeczenia lekarskie, które zgodnie z § 3 pkt lit. r rozporządzenia dokumentacyjnego należy przechowywać w części B akt osobowych dotyczą między innymi wstępnych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy, czyli wstępnych badań lekarskich pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Szkolenie: Prawo pracy 2026 – przegląd najważniejszych zmian i strategii wdrożeniowych
art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)
rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 535)