Urlop wychowawczy w 2019 r.
Matka lub ojciec dziecka korzysta z tego rodzaju urlopu w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W świetle art. 186 § 1 Kodeksu pracy urlop wychowawczy przysługuje rodzicom, którzy przepracowali nie mniej niż 6 miesięcy. Co istotne, do 6-miesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się także wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia, czyli ogólny staż pracy.
Za czas urlopu wychowawczego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia ani zasiłku z ubezpieczenia społecznego.
W trakcie trwania urlopu wychowawczego w przypadku braku prawa do renty, emerytury czy innych tytułów do ubezpieczeń opłaca się składkę emerytalną, rentową i zdrowotną. Za okres od rozpoczęcia do zakończenia urlopu nie podlega się więc ubezpieczeniom: wypadkowemu i chorobowemu. Podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu. Nie może być jednak niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym i niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2019 r. wynosi 4 765 zł, a płaca minimalna brutto - 2250 zł.
Polecamy: Świadczenia dla pracujących rodziców. Urlopy, zasiłki, ochrona
Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych - przykłady
W przypadku zatrudnienia pracownicy przebywającej na urlopie wychowawczym przez jej dotychczasowego pracodawcę na podstawie umowy zlecenie opłaca się składkę emerytalną, rentową i zdrowotną z tytułu umowy zlecenia. Kobieta nie podlega wówczas tym ubezpieczeniom z tytułu urlopu wychowawczego.
Prowadzenie przez pracownicę działalności gospodarczej i przebywanie na urlopie wychowawczym powoduje konieczność opłacania obowiązkowej składki emerytalnej, rentowej oraz wypadkowej z tytułu prowadzenia działalności. Nie podlega się wówczas ubezpieczeniom z tytułu urlopu wychowawczego.
Kolejna sytuacja dotyczy urodzenia dziecka w trakcie urlopu wychowawczego i nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego. Powoduje to konieczność odprowadzania składek emerytalnych i rentowych z tytułu otrzymywania zasiłku macierzyńskiego.
Natomiast nawiązanie umowy o dzieło z własnym pracodawcą w czasie urlopu wychowawczego nie powoduje zmiany tytułu do opłacania składek ubezpieczeniowych. Nadal istnieje zobowiązanie do pokrycia składek emerytalnych, rentowych i zdrowotnych z tytułu urlopu wychowawczego.
Praca na urlopie wychowawczym
Przebywając na urlopie wychowawczym, można podjąć się wykonywania pracy zarobkowej u swojego pracodawcy bądź innego podmiotu. Ponadto przewiduje się możliwość rozpoczęcia bądź kontynuowania także innej działalności, jak nauka czy szkolenie. Warunkiem dopuszczalności pracy lub innej aktywności w trakcie trwania urlopu wychowawczego jest niespowodowanie przez tę nową działalność wyłączenia możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jest to bowiem podstawowy cel tego rodzaju urlopu.
Gdyby jednak pracownik trwale zaprzestał sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem pracodawca wzywa go do stawienia się w pracy we wskazanym przez siebie terminie. Termin ten nie może przypadać wcześniej niż 3 dni od dnia wezwania pracownika i później niż 30 dni od dnia powzięcia wiadomości o niesprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem przez pracownika.
Wniosek o urlop wychowawczy i rezygnacja z urlopu wychowawczego
W celu skorzystania z urlopu wychowawczego należy złożyć u pracodawcy dokument w formie pisemnej. Pracownik powinien zrobić to najpóźniej na 21 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia urlopu wychowawczego. Jeśli przedstawi swój wniosek w terminie późniejszym, pracodawca nie będzie miał obowiązku zastosować się do dnia wskazanego we wniosku jako dzień rozpoczęcia urlopu. Nie może jednak ustalić początku urlopu wychowawczego na dzień późniejszy niż 21 dni od otrzymania wniosku od podwładnego.
Więcej o wniosku o urlop wychowawczy przeczytasz w artykule: Urlop wychowawczy – wniosek 2019
Z urlopu wychowawczego za zgodą pracodawcy można zrezygnować w każdym czasie bądź po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy najpóźniej na 30 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy.
Powrót do pracy po urlopie wychowawczym
Po zakończeniu urlopu wychowawczego, jeśli istnieje taka możliwość, pracownik wraca do pracy na stanowisko zajmowane przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, pracodawca kieruje go na inne równorzędne stanowisko albo stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Ochrona przed zwolnieniem
Zgodnie z art. 1868 Kodeksu pracy pracodawca nie może co do zasady wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę od momentu złożenia wniosku o urlop wychowawczy do dnia zakończenia urlopu. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby pracodawca mógł wypowiedzieć umowę pierwszego dnia pracy pracownikowi wracającemu po urlopie wychowawczym. Jedynymi możliwościami rozwiązania stosunku pracy podczas trwania urlopu wymienionymi w Kodeksie pracy są:
- ogłoszenie upadłości,
- likwidacja pracodawcy,
- zajście przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Zawsze strony mogą rozwiązać stosunek pracy za porozumieniem.
Ponadto, uznaje się, że dozwolone jest rozwiązanie stosunku pracy w trybie zwolnień indywidualnych i grupowych z przyczyn niedotyczących pracowników na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. II PZP 13/05).
Co istotne z punktu widzenia ochrony stosunku pracy, złożenie wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego wcześniej niż na 21 dni przed proponowanym dniem rozpoczęcia urlopu nie wydłuża okresu ochrony. Zakaz wypowiedzenia bądź rozwiązania umowy przez pracodawcę zaczyna obowiązywać na 21 dni przed terminem początku urlopu wychowawczego.
Jeżeli została już dokonana czynność, która zmierzała do rozwiązania stosunku pracy, a następnie pracownik złożył wniosek o urlop wychowawczy, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności.
Obniżenie wymiaru czasu pracy
Pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego, może zamiast urlopu skorzystać z prawa do obniżenia wymiaru czasu pracy. Może wnioskować o obniżenie wymiaru czasu pracy maksymalnie do połowy pełnego etatu, a pracodawca zobowiązany jest do przyjęcia wniosku. Z takiej możliwości można skorzystać przez okres równy urlopowi wychowawczemu, a więc 36 miesięcy dla obojga rodziców. Podczas wykonywania pracy w obniżonym wymiarze również przysługuje ochrona trwałości stosunku pracy.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2018 poz. 917)
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 300)