O urlopach dla rodziców
Tygodniowi urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach macierzyńskiego odpowiada siedem dni kalendarzowych. Dzień porodu jest dniem rozpoczęcia korzystania z urlopu (jeśli kobieta już wcześniej go nie rozpoczęła).
Zasiłek macierzyński przysługuje za czas podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, za urlop ojcowski oraz rodzicielski.
Kiedy należy się urlop macierzyński ojcu dziecka?
Podstawowy urlop macierzyński
Obligatoryjny urlop macierzyński przysługuje pracownicy w wymiarze:
- 20 tygodni – jeśli urodzi jedno dziecko przy jednym porodzie,
- 31 tygodni – jeśli urodzi dwoje dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni - jeśli urodzi troje dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni - jeśli urodzi czworo dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni - jeśli urodzi pięcioro i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Kobieta może wykorzystać maksymalnie 6 tygodni urlopu przed porodem, a już po porodzie jego pozostałą część. Po porodzie kobieta może skorzystać z co najmniej 14 tygodni urlopu i zrezygnować z reszty (pisemnym wnioskiem) na rzecz ojca-pracownika. Jeśli pracownica wykorzysta 8 tygodni urlopu po porodzie, wówczas pracownikowi wychowującemu dziecko przysługuje pozostały okres urlopu, jeśli matka dziecka wymaga opieki szpitalnej.
Gdyby matka umarła, wówczas niewykorzystany urlop przechodzi na ojca. Jeśli dziecko urodzi się martwe lub umrze przed upływem 8 tygodni życia, to kobiecie przysługiwać będzie ten urlop w wysokości 8 tygodni po porodzie i nie będzie mógł być krótszy niż 7 dni od śmierci dziecka. Jeśli jednak dziecko umrze po upływie 8 tygodni życia, kobiecie nadal przysługiwać będzie siedmiodniowy okres urlopu. Jeśli przy porodzie mnogim jedno z dzieci umrze, wówczas wymiar urlopu macierzyńskiego wyniesie okres odnoszący się do żyjących dzieci.
Jeśli dla ochrony dziecka konieczna jest opieka szpitalna, to pracownica, która już wykorzystała wymiar 8 tygodni urlopu po porodzie, jego pozostałą część może zrealizować. Jeśli matka odda dziecko innym osobom celem przysposobienia czy do domu dziecka, to okres urlopu po oddaniu dziecka nie przysługuje jej (przy zachowaniu prawa do urlopu w wymiarze minimum 8 tygodni po porodzie).
Dodatkowy urlop macierzyński
Pracownik, bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego może skorzystać z dodatkowego, przysługującego w wymiarze do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz do 8 tygodni w przypadku porodu mnogiego. Urlop ten przysługuje jednorazowo lub w dwóch częściach, które udzielone zostaną bezpośrednio po sobie – w wymiarze tygodnia lub jego zwielokrotnienia. Możliwe jest połączenie wykonywania pracy z tym urlopem. Wówczas udziela się go w wymiarze do połowy pełnego wymiaru czasu pracy.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Urlop rodzicielski
Jeśli pracownik wykorzysta już w pełnym wymiarze przysługujący mu dodatkowy urlop macierzyński, wówczas niezależnie od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu przysługuje mu aż do 26 tygodni urlopu rodzicielskiego, który udziela się jednorazowo lub maksymalnie w trzech częściach, przy czym każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni i przypadających jedna po drugiej w wymiarze wielokrotności tygodnia. Z tego urlopu mogą jednocześnie skorzystać rodzice dziecka, przy czym ten okres nie może przekroczyć wspomnianych 26 tygodni.
Urlop rodzicielski już obowiązuje
Całość urlopu według kodeksu pracy (2013 r.)
Z dniem wejścia w życie (17 czerwca 2013 roku) nowelizacji Kodeksu pracy, całość urlopu dotyczącego stricte narodzin dziecka wynosi:
- przy urodzeniu jednego dziecka - do 52 tygodni (tj. 20 tygodni urlopu podstawowego, 6 dodatkowego i do 26 rodzicielskiego),
- przy urodzeniu dwojga dzieci - do 65 tygodni (tj. 31 tygodni urlopu podstawowego, 8 dodatkowego i do 26 rodzicielskiego),
- przy urodzeniu trojga dzieci - do 67 tygodni (tj. 33 tygodnie urlopu podstawowego, 8 dodatkowego i do 26 rodzicielskiego),
- przy urodzeniu czworga dzieci - do 69 tygodni (tj. 35 tygodni urlopu podstawowego, 8 dodatkowego i do 26 rodzicielskiego),
- przy urodzeniu pięciorga i więcej dzieci - do 71 tygodni (tj. 37 tygodni urlopu podstawowego, 8 dodatkowego i do 26 rodzicielskiego).
Urlop ojcowski
Jeśli pracownik-ojciec wychowuje dziecko, wówczas przysługuje mu urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni, ale do momentu ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia lub po upływie jednego roku od uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego przysposobienie - maksymalnie do ukończenia przez dziecko 7 lub 10 lat (jeśli wobec dziecka podjęta została decyzja o odroczeniu obowiązku szkolnego).
Urlop wychowawczy
Pracownikowi, który zatrudniony jest przynajmniej 6 miesięcy (wliczane są również poprzednie okresy zatrudnienia) przysługuje prawo do urlopu wychowawczego. Jego wymiar to do 36 miesięcy, do ukończenia przez dziecko piątego roku życia. Jeśli jednak u dziecka stwierdzono niepełnosprawność lub taką dysfunkcję, która wymaga osobistej opieki pracownika, przysługuje mu urlop wychowawczy w tym samym wymiarze, ale już do ukończenia przez dziecko osiemnastu lat. Jeden z rodziców może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy tego urlopu. Jeden miesiąc został bowiem zarezerwowany dla drugiego rodzica. W tym samym czasie oboje rodzice mogą przebywać na urlopie wychowawczym jedynie przez 4 miesiące.
Z urlopu można skorzystać maksymalnie w 5 częściach. Pełny wymiar urlopu (36 miesięcy) przysługuje jednemu z rodziców, jeśli drugie nie żyje, nie przysługuje mu władza rodzicielska, został jej pozbawiony lub została ona ograniczona lub zawieszona.
Urlop dla przysposabiającego lub przyjmującego dziecko
Jeśli rodzic przyjął na wychowanie dziecko i wystąpił z wnioskiem o jego przysposobienie lub przyjął je w ramach rodziny zastępczej, przysługuje mu prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Urlop przysługuje w takim wymiarze, jak przy podstawowym urlopie macierzyńskim. Nie dłużej jednak niż do 7 lub 10 (gdy odroczono obowiązek szkolny) roku życia dziecka. Gwarantowany urlop adopcyjny, w sytuacji adopcji przed ukończeniem wskazanego wieku, gdy jednocześnie nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze, wynosi 9 tygodni.
Udzielany w tych warunkach dodatkowy urlop macierzyński przysługuje w wymiarze:
- do 6 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
- do 8 tygodni – w przypadku przyjęcia jednocześnie dwojga i więcej dzieci na wychowanie,
- do 3 tygodni – gdy ze względu na wiek adoptowanego dziecka nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze.
Urlopu rodzicielskiego udziela się na tych samych zasadach.
Adoptujemy dziecko - co z urlopem macierzyńskim i wychowawczym?
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).