Komu przysługuje emerytura matczyna?
Emerytura matczyna przysługuje matce, która urodziła i wychowała albo wychowała co najmniej czworo dzieci. Zgodnie z powyższym nie tylko matka biologiczna może być beneficjentem tego świadczenia, ale także matka dziecka przysposobionego lub przyjętego na wychowanie w ramach rodziny zastępczej. Nie dotyczy to zawodowych rodzin zastępczych. Na rodzicielskie świadczenie uzupełniające może liczyć także osoba będąca matką dla dziecka współmałżonka.
Ustawa przewiduje również możliwość otrzymania tego świadczenia przez mężczyznę. Jeśli z powodu śmierci matki dzieci, porzucenia przez nią dzieci lub długotrwałego zaprzestania wychowywania dzieci przez matkę co najmniej czworo dzieci wychował ojciec, może składać wniosek o świadczenie uzupełniające. Celem nowego świadczenia jest bowiem zapewnienie niezbędnych środków utrzymania osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej albo ich nie podjęły ze względu na wychowywanie dzieci.
Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników.
Polecamy: PPK dla pracownika
W świetle ustawy wychowanie to sprawowanie osobistej opieki nad dziećmi polegającej na stałym, bezpośrednim i ciągłym wykonywaniu ogółu obowiązków spoczywających na rodzicach w ramach praw im przysługujących względem dzieci w celu należytego sprawowania pieczy nad nimi i nad ich majątkiem.
Co więcej, aby móc otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające należy przebywać na terytorium Polski i mieć po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych na terytorium Polski przez okres co najmniej 10 lat.
Kolejnym wymogiem jest:
- bycie obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej lub
- posiadanie prawa pobytu lub prawa stałego pobytu na terytorium RP przez obywateli państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub
- bycie cudzoziemcem legalnie przebywającym na terytorium RP.
Nawet w przypadku spełnienia wszystkich niezbędnych przesłanek, organ emerytalno-rentowy może odmówić przyznania prawa do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego w dwóch sytuacjach:
- pozbawienie przez sąd władzy rodzicielskiej lub ograniczenie władzy rodzicielskiej przez umieszczenie dziecka lub dzieci w pieczy zastępczej;
- długotrwałe zaprzestanie wychowywania dzieci.
Ponadto emerytury matczynej nie otrzyma osoba tymczasowo aresztowana lub pozbawiona wolności (nie dotyczy to kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego).
Kwota emerytury matczynej
Kwota rodzicielskiego świadczenia uzupełniającej równa jest wysokości najniższej emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Podlega corocznej waloryzacji. Wypłaca je organ emerytalno-rentowy wypłacający emerytury i renty (np. ZUS i KRUS).
Rodzicielskie świadczenie uzupełniające może otrzymać osoba, która nie ma prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub która pobiera świadczenie w kwocie niższej od minimalnej emerytury. W tym drugim przypadku świadczenie uzupełniające będzie stanowiło dopełnienie świadczenia dotychczas pobieranego do wysokości aktualnie obowiązującej kwoty najniższej emerytury. Wysokość rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego będzie więc równa kwocie najniższej emerytury tylko wówczas, gdy osoba zainteresowana nie pobiera żadnego świadczenia emerytalno-rentowego. Pobieranie już świadczenia, lecz w kwocie niższej od minimalnej emerytury powoduje zwiększenie świadczenia do wysokości najniższej emerytury. Jeśli więc np. dana osoba pobiera świadczenie z ZUS o wartości 600 zł miesięcznie, po przyznaniu rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, otrzyma dodatkowe świadczenie w wysokości wynikającej z odjęcia kwoty 600 zł od najniższej emerytury. W 2019 r. najniższa emerytura wynosi 1100 zł brutto. Netto jest to 935 zł.
Kiedy można otrzymać świadczenie uzupełniające?
Ustawa przewiduje, że kobiety mogą otrzymać świadczenie po osiągnięciu 60 roku życia, a mężczyźni – 65 roku życia, jeśli nie posiadają dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania. Ściśle związane z wypłatą świadczenia jest zamieszkiwanie na terenie Polski. Przeprowadzka za granicę oznacza przerwanie wypłacania świadczenia.
Wniosek o rodzicielskie świadczenie uzupełniające
Aby otrzymać należne świadczenie, wymagane jest złożenie stosownego wniosku do odpowiedniego organu emerytalno-rentowego. Dane, które powinien zawierać wniosek to:
- dane osoby, która ubiega się o świadczenie: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL albo, jeśli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu, adres miejsca zamieszkania, adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania, adres do korespondencji, jeśli jest inny niż adres zamieszkania;
- żądanie wnioskodawcy ze wskazaniem świadczenia, o jakie się ubiega;
- wskazanie sposobu wypłaty świadczenia wraz z podaniem danych niezbędnych do jego wypłaty;
- podpis wnioskodawcy lub jego przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika.
Niezbędne jest również załączenie do wniosku załączników w postaci: aktów urodzenia dzieci lub orzeczenia sądu o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem, informacji o numerach PESEL dzieci oraz oświadczenia o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej, a także innych okolicznościach, których ustalenie jest niezbędne do przyznania świadczenia.
Oświadczenie stanowiące załącznik do wniosku powinno zawierać informacje stwierdzające następujące okoliczności:
- urodzenie co najmniej czworga dzieci;
- wychowanie co najmniej czworga dzieci;
- posiadanie lub nieposiadanie przerw w wychowywaniu dzieci, a w przypadku posiadania przerw również długość i przyczyny tych przerw;
- datę śmierci matki dzieci lub datę ich porzucenia przez matkę;
- ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich;
- zamieszkiwanie na terytorium RP i posiadanie po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) na terytorium RP oraz długość okresu, w jakim wnioskodawca spełniał ten warunek przed złożeniem wniosku o świadczenie;
- posiadanie lub nieposiadanie ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz pobieranie lub niepobieranie emerytury lub renty;
- uzyskiwanie lub nieuzyskiwanie dochodu z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej;
- posiadanie lub nieposiadanie gospodarstwa rolnego, a w przypadku posiadania gospodarstwa rolnego również powierzchnię tego gospodarstwa;
- uzyskiwanie lub nieuzyskiwanie dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej;
- uzyskiwanie lub nieuzyskiwanie innych dochodów;
- przebywanie lub nieprzebywanie w areszcie śledczym lub w zakładzie karnym;
- inne okoliczności niezbędne do oceny spełnienia przesłanek warunkujących przyznanie świadczenia.
Dokumentami potwierdzającymi powyższe okoliczności mogą być:
- zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego, które potwierdzają źródła osiąganych dochodów lub przychodów oraz ich wysokość;
- zaświadczenia, które potwierdzają aktualne zatrudnienie lub prowadzenie innej działalności zarobkowej, oraz wysokość osiąganych dochodów lub przychodów;
- zaświadczenia, które potwierdzają wysokość innych świadczeń pobieranych przez wnioskodawcę;
- zaświadczenia z urzędu gminy, które potwierdzają rodzaj oraz wielkość posiadanego gospodarstwa rolnego;
- oświadczenia wnioskodawcy o wysokości dochodu z gospodarstwa rolnego;
- inne dokumenty, które potwierdzają sytuację osobistą, rodzinną, majątkową i materialną wnioskodawcy.
W oświadczeniach stanowiących załączniki do wniosku o rodzicielskie świadczenie uzupełniające należy zawrzeć klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Zastępuje ona pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Przyznanie świadczenia
Przyznanie bądź odmowa przyznania świadczenia następuje w drodze decyzji Prezesa ZUS czy Prezesa KRUS. Osobie zainteresowanej przyznaniem świadczenia przysługuje prawo do wniesienia do organu, który wydał decyzję, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 303)