Przed nami święta i szczególne potrzeby budżetów domowych. Pracownicy liczą na świadczenia przedświąteczne od pracodawców, a emeryci zastanawiają się, czy uda się pokryć wszystkie wydatki i kupić prezenty dla najbliższych. Czy oni również mogą liczyć na pomoc byłych pracodawców?
- Czy każdy emeryt dostanie od byłego pracodawcy bon świąteczny?
- Przede wszystkim jest się pracownikiem, a dopiero później emerytem
Grono osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zostało określone w przepisach ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Wskazano w niej, że są nimi pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu. Jednak czy to oznacza, że każdy emeryt ma prawo ubiegać się o świadczenie u swojego byłego pracodawcy tworzącego ZFŚS? Aby ocenić czy można ubiegać się o takie świadczenie należy przeanalizować postanowienia obowiązującego w danym zakładzie pracy regulaminu ZFŚS pod kątem tego, czy przyznaje on prawo do świadczeń tej kategorii osób. Jeśli tak jest, należy przeanalizować dalsze kwestie.
Czy każdy emeryt dostanie od byłego pracodawcy bon świąteczny?
Emeryt to osoba mająca ustalone prawo do emerytury (art. 4 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w określonych przypadkach prawo to może ulec zawieszeniu albo emerytura może ulec zmniejszeniu. Nie jest to jednak równoznaczne z utratą statusu emeryta. Jednak czy to oznacza, że każda osoba, która pracowała kiedykolwiek w danym zakładzie pracy, a obecnie przebywa już na emeryturze, może ubiegać się o świadczenie z ZFŚS w tym zakładzie? Nie, bo prawo do korzystania z ZFŚS jako emeryci mają tylko osoby, które przeszły na emeryturę bezpośrednio po zakończeniu zatrudnienia w danym zakładzie pracy lub pośrednio, np. po okresie pobierania renty.
Jeżeli więc dana osoba była zatrudniona w określonym zakładzie i po zaprzestaniu pracy ma status emeryta, to należałoby ocenić, iż należy do kręgu osób uprawnionych u pracodawcy. Zwrot „emeryt - były pracownik zakładu” należy łączyć tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed powstaniem stanu kwalifikowanego jako posiadanie lub powrót przez daną osobę do statusu emeryta.
Odpowiedź MPiPS z 4 marca 2011 r. na interpelację nr 20599 w sprawie świadczeń socjalnych na rzecz osób, które po rozwiązaniu umowy o pracę przechodzą na emeryturę
W tym kontekście nie ma natomiast znaczenia to, jak długo dana osoba była zatrudniona w danym zakładzie. Trzeba też pamiętać o tym, że uprawnienia emeryta-byłego pracownika nie są uprawnieniami o charakterze stałym i każdorazowo zależą od bieżącej sytuacji wnioskującego. Jeżeli bowiem osoba, która przeszła już na emeryturę podejmie po pewnym czasie zatrudnienie u tego samego pracodawcy, czy to w pełnym, czy niepełnym wymiarze czasu pracy, i ponownie uzyska status pracownika, jej sytuacja się zmieni. Status pracownika jest bowiem „mocniejszy” od statusu emeryta, a co za tym idzie, jeżeli emeryt podejmie ponowne zatrudnienie, będzie miał prawo do świadczeń nie z tego powodu, że jest emerytem, lecz dlatego, że jest pracownikiem. Po zakończeniu zatrudnienia pracownik powróci do statusu emeryta-byłego pracownika pracodawcy, o ile po rozwiązaniu stosunku pracy nie podejmie zatrudnienie a w innym zakładzie pracy.
Polecamy: Kalendarz 2026
Przede wszystkim jest się pracownikiem, a dopiero później emerytem
A co stanie się, gdy emeryt podejmie zatrudnienie u innego pracodawcy niż ten, od którego przeszedł na emeryturę? Również w tej sytuacji staje się on pracownikiem i ten status jest „mocniejszy” od statusu emeryta. Ma on więc w takim przypadku prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych u swojego obecnego pracodawcy jako pracownik, a nie ma prawa do korzystania ze świadczeń u dotychczasowego pracodawcy jako emeryt. Co więcej, po zakończeniu zatrudnienia będzie on posiadał status emeryta-byłego pracownika w ostatnim miejscu zatrudnienia. Statusu emeryta-byłego pracownika na gruncie regulacji o ZFŚS nie zmienia natomiast fakt, że w czasie pobierania emerytury świadczy on usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło.
(…) zwrot „emeryt - były pracownik zakładu” należy łączyć tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed powstaniem stanu kwalifikowanego jako posiadanie lub powrót przez daną osobę do statusu emeryta. Emeryt, który podejmuje pracę, staje się pracownikiem, i z tego tytułu przysługują mu świadczenia (…). Status pracownika jest bowiem w tym wypadku „mocniejszy” od statusu emeryta; jeżeli emeryt ponownie podejmie pracę, to świadczenia przysługują mu nie z tej racji, że jest emerytem, lecz dlatego, że jest pracownikiem (…). Oznacza to, że jeżeli pracownik zaprzestaje pracy i nabywa prawo do emerytury, to staje się emerytem – byłym pracownikiem tego zakładu pracy, u którego był bezpośrednio (ostatnio) zatrudniony przed nabyciem tego prawa. (…) Podjęcie następnego zatrudnienia powoduje, że świadczenia te należą mu się od tego zakładu pracy, w którym podjął pracę, a to z tej racji, iż jest jego pracownikiem. Zaprzestanie pracy u tego, kolejnego pracodawcy sprawia, że staje się on emerytem-byłym pracownikiem tego ostatniego zakładu pracy i od niego należą mu się świadczenia jako emerytowi-byłemu pracownikowi.
Uchwała SN z 15 listopada 1991 r., sygn. akt I PZP 56/91
(…) pracodawcą sprawującym opiekę socjalną nad emerytem lub rencistą jest pracodawca, u którego oni byli ostatnio zatrudnieni, czyli podmiot będący ostatnio stroną stosunku pracy. Podkreślić należy, że przepisy ustawy o ZFŚS nie wiążą i nie uzależniają prawa emerytów i rencistów do korzystania z funduszu od rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę u danego pracodawcy.
Odpowiedź MRPiPS z 1 sierpnia 2019 r. na interpelację nr 32516 w sprawie świadczeń socjalnych z byłego zakładu pracy dla emerytów
Polecamy: ZFŚS 2025. Komentarz
art. 2 pkt 5 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 288)
art. 4 pkt 1, art. 103–106 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631)