Merytoryczna kontrola następcza następuje na podstawie art. 397 Kodeksu postępowania karnego i polega na tym, iż jeżeli sąd w toku procesu (a więc już po odczytaniu aktu oskarżenia) dostrzeże istotne braki postępowania przygotowawczego, a ich usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby wydanie prawidłowego orzeczenia w rozsądnym terminie, to sąd może przerwać albo odroczyć rozprawę zakreślając oskarżycielowi publicznemu termin do przedstawienia dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na usunięcie dostrzeżonych braków. W przedmiotowym postanowieniu sąd wyraźnie określa jakie czynności mają być dokonane. Postanowienie sądu jest niezaskarżalne.
Należy dodać, iż sąd nie może dokonać wskazanej czynności, jeżeli przeszkody które dostrzegł są możliwe do usunięcia w trybie art. 396 (czyli przy skorzystaniu z tzw. pomocy prawnej).
Jeżeli w toku postępowania okaże się, że oskarżyciel nie przesłuchał 2 świadków, to brak taki z łatwością może uzupełnić sąd (poprzez ich przesłuchanie na rozprawie). Natomiast gdyby się okazało, iż oskarżyciel zaniechał dokonania szeregu istotnych czynności np. w sprawie prezesa firmy oskarżonego o oszustwo nie ustalił w pełni listy kontrahentów którym oskarżony nie zapłacił, nie ustalił pełnej wysokości zobowiązań ani tego czego one dotyczyły, nie ustalił stanu majątkowego firmy oskarżonego (brak analizy ksiąg rachunkowych, brak analizy majątku firmy) to braki takie z pewnością są istotne, a ich prowadzenie dla sądu byłoby czasochłonne. Uzasadniałoby to zastosowanie przez sąd art. 397 KPK.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Jakie ma znaczenie fakt uzupełnienia braków przez oskarżyciela?
Jeżeli oskarżyciel uzupełni braki dowodowe, to Sąd będzie oceniał ten materiał dowodowy na normalnych zasadach, tak jak wszystkie inne dowody (kierując się wiedzą i doświadczeniem życiowym). Oznacza to, że nie jest przesądzone czy dowody te zostaną zinterpretowane na korzyść tezy oskarżyciela, czy też na korzyść oskarżonego i jego linii obrony.
W przypadku braku uzupełnienia wskazanych braków przez oskarżyciela (lub jedynie częściowym ich uzupełnieniu) – sąd z mocy prawa rozstrzyga na korzyść oskarżonego wątpliwości wynikające z nieprzeprowadzenia dowodów.
Prokurator dostaje zadania od Sądu aby zebrał księgi rachunkowe i dokumenty podatkowe w celu wykazania, że firma która zaciągała zobowiązania była wówczas potwornie zadłużona. Tezę, że tak było stawia prokuratura i twierdzi, że oskarżony wiedział, że nigdy nie spłaci tego zadłużenia. Brak przedstawienia przez Prokuraturę tych dokumentów oznacza interpretacje przez sąd powstałych wątpliwości na korzyść oskarżonego tj. uznanie iż nie był on zadłużony do tego stopnia, by nie móc zaciągać dalszych kredytów (względnie w zależności od okoliczności sprawy – nawet uznanie, iż firma nie była zadłużona).