Wiele osób wciąż szuka informacji na temat tego co daje orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim, dawniej określane jako trzecia grupa inwalidzka (III grupa). Ten stopień definiuje osoby, których naruszona sprawność organizmu powoduje istotne pogorszenie zdolności do wykonywania pracy lub ograniczenia w pełnieniu ról społecznych. W 2025 roku władze, PFRON, a także rząd i samorządy przygotowały szereg udogodnień oraz wsparć finansowych dla beneficjentów tego stopnia niepełnosprawności. Przyglądamy się najważniejszym z nich.
- Jakie grupy inwalidzkie?
- Stopień lekki - daje najmniej uprawnień
- Podstawy prawne i zasady orzekania
- Wsparcie z PFRON w 2025 roku
- Szerszy kontekst – wsparcie w Unii Europejskiej
- Co oznacza orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim?
- Stopień lekki [III grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.?
- Bezpłatne i ulgowe przejazdy: stopień lekki 2025
- Zwolnienie z PCC przy zakupie pojazdów i sprzętu rehabilitacyjnego: stopień lekki 2025
- Zwolnienie z kosztów sądowych – ale nie od razu: stopień lekki 2025
- Renta z tytułu niezdolności do pracy: stopień lekki 2025
- Bezpłatny pobyt w sanatorium: stopień lekki 2025
- Wsparcie psa asystującego: stopień lekki 2025
- Komu należy się renta inwalidzka?
Jakie grupy inwalidzkie?
Podział na grupy i stopnie niepełnosprawności jest prosty. Do niedawna stosowano określenia:
- 3 grupa inwalidzka – odpowiadała orzeczeniu o lekkim stopniu niepełnosprawności,
- 2 grupa inwalidzka – odnosiła się do umiarkowanego stopnia,
- 1 grupa inwalidzka – dotyczyła znacznego stopnia niepełnosprawności.
Obecnie, ze względu na zmienione przepisy, lepiej posługiwać się aktualnym i precyzyjnym nazewnictwem: stopnie niepełnosprawności dzielą się na lekki, umiarkowany i znaczny. W prawie każdy detal, nawet drobny przecinek czy spójnik, ma bowiem kluczowe znaczenie przy określaniu praw i obowiązków, a tym bardziej nazewnictwo, które musi być spójne. Należy więc stosować nową nomenklaturę, ponieważ w interpretacji prawa każdy szczegół liczy się i może mieć duże znaczenie przy ustalaniu prawa do świadczeń.
Stopień lekki - daje najmniej uprawnień
Osoby z niepełnosprawnościami z orzeczonym stopniem lekkim często podkreślają, że czują się gorzej traktowane, ponieważ nie mają tak szerokiego wachlarza uprawnień jak osoby ze stopniem umiarkowanym czy znacznym. Przykładem może być zwolnienie z opłat z opłaty abonamentu RTV. Wiele osób zastanawia się dlaczego w przypadku tak podstawowych ulg musi istnieć takie rozróżnienie, w sprawach życia codziennego, jak opłata za RTV, powinno mieć znaczenia dla stopnia lekkiego, umiarkowanego i znacznego.
Podstawy prawne i zasady orzekania
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 44) przewiduje trzy stopnie niepełnosprawności – znaczny, umiarkowany i lekki. Orzeczenie o danym stopniu niepełnosprawności wydawane jest osobom, które ukończyły 16. rok życia, a jego ważność może być ustalana na czas określony lub na stałe. Decyzja opiera się na ocenie możliwości poprawy funkcjonowania danej osoby, na jej schorzeniach, zdolnościach życia społecznego oraz zdolności do pracy.
Wsparcie z PFRON w 2025 roku
W ramach programu „Aktywny samorząd” na rok 2025, PFRON dysponuje budżetem sięgającym 275,8 mln zł, który ma wesprzeć osoby niepełnosprawne poprzez dofinansowanie działań realizowanych przez samorządy. Warunki przyznawania środków pozostają podobne jak w roku poprzednim, jednak z korzystną waloryzacją maksymalnych kwot dofinansowania o 5% dla określonych zadań modułu I (obejmującego m.in. zadania w obszarach A, B, C, D) oraz w ramach modułu II.
Szerszy kontekst – wsparcie w Unii Europejskiej
Zaledwie około jedna czwarta obywateli UE w wieku 16 lat deklaruje niepełnosprawność, która wpływa na ich codzienne funkcjonowanie. Państwa członkowskie, zobowiązane przez Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, podejmują działania mające na celu ułatwienie równego dostępu do rynku pracy, edukacji i życia społecznego. W ramach strategii Komisji Europejskiej na lata 2021–2030 wyznaczono konkretne cele, które mają wspierać włączenie społeczne i poprawę jakości życia tej grupy obywateli.
Co oznacza orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim?
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osoby:
1. o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
2. o naruszonej sprawności organizmu, mające ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Uwaga: nie ma wymogu, aby przesłanki powyższe (w pkt 1 i 2) występowały łącznie.
Stopień lekki [III grupa inwalidzka]: jakie przywileje w 2025 r.?
Każdorazowo dane orzeczenie ustalające któryś z tych stopni niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów, w tym na podstawie działalności PFRON. Osoby, który mają orzeczony stopień lekki niepełnosprawności (dawniej była to grupa III) mają najmniej rozbudowany pakiet uprawnień, niemniej jednak i tak mogą liczyć na spore wsparcie z PFRON i innych instytucji, np. z MOPS, są to m.in świadczenia na:
- energię elektryczną,
- serwis protezy kończyny,
- edukację,
- turnusy rehabilitacyjne,
- sprzęt rehabilitacyjny,
- przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
- likwidację barier architektonicznych/ w komunikowaniu się/ technicznych,
- usługi tłumacza języka migowego lub tłumacza przewodnika,
- rozpoczęcie działalności gospodarczej,
- rolniczej albo działalności w formie spółdzielni socjalnej,
- oprocentowanie kredytu bankowego,
- szkolenie organizowane przez PUP,
- ulgi w podatkach, zniżki w komunikacji, zwolnienie z opłat radiowo – telewizyjnych (abonamentu),
- uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń rodzinnych (np. dodatków do zasiłku rodzinnego związanych z niepełnosprawnością) oraz do zasiłku stałego z pomocy społecznej,
- zasiłek pielęgnacyjny z MOPS. Ma on na celu częściowe pokrycie wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji gminy przyznają zasiłek pielęgnacyjny. W 2025 r. kwota zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł miesięcznie. Uwaga zastrzeżenie: o zasiłek mogą ubiegać się niepełnosprawne dzieci i osoby, które ukończyły 75 lat (bo generalnie przysługuje osobom z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności, po spełnieniu kryteriów),
- zasiłek okresowy. W 2025 r. zasiłek okresowy przysługuje: osobie samotnie gospodarującej lub rodzinie, której dochód nie przekracza ustawowego kryterium dochodowego, tj. odpowiednio 1010 zł dla osoby samotnej lub 823 zł na osobę w rodzinie. Przysługuje w szczególności ze względu na: długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Wysokość przyznanego zasiłku okresowego uzależniona jest od dochodu osoby lub rodziny. Okres na jaki przyznawany zostanie zasiłek uzależniony jest od indywidualnej sytuacji osoby lub rodziny. Określa go ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy,
- usługi socjalne, opiekuńcze, terapeutyczne i rehabilitacyjne świadczone przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
- w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia – możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia (w tym w zakładach aktywności zawodowej i zakładach pracy chronionej), możliwość uczestnictwa w szkoleniach (w tym specjalistycznych), korzystania ze ściśle określonych przywilejów pracowniczych,
- w zakresie rehabilitacji społecznej – możliwość uczestniczenia w terapii zajęciowej realizowanej w warsztatach terapii zajęciowej.
Bezpłatne i ulgowe przejazdy: stopień lekki 2025
Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na znaczące zniżki – a czasem nawet całkowicie darmowe przejazdy – w komunikacji publicznej. Dotyczy to zarówno podróży pociągami, autobusami, jak i innymi środkami transportu. Co więcej, ulgi te przysługują także opiekunom osób niepełnosprawnych. Dokładna wysokość zniżek zależy od charakteru niepełnosprawności oraz innych czynników, dlatego warto zawsze sprawdzić szczegółowe informacje na stronie swojej gminy.
Zwolnienie z PCC przy zakupie pojazdów i sprzętu rehabilitacyjnego: stopień lekki 2025
Mało kto wie, że osoby z niepełnosprawnościami mogą być zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych przy zakupie sprzętu rehabilitacyjnego, wózków inwalidzkich czy też pojazdów – takich jak samochody, motorowery czy motocykle. Zwolnienie to dotyczy osób o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, a także osób z lekkim stopniem, pod warunkiem, że ich niepełnosprawność wynika ze schorzeń narządów ruchu. Dzięki temu kupno pojazdu na własne potrzeby może być mniej obciążające finansowo.
Zwolnienie z kosztów sądowych – ale nie od razu: stopień lekki 2025
Jeśli musisz stawić czoła kosztom postępowania sądowego, na przykład przy odwoływaniu się od decyzji o zakwalifikowaniu do określonego stopnia niepełnosprawności, możesz ubiegać się o zwolnienie z opłat sądowych. Należy jednak pamiętać, że nie jest to automatyczna ulga – wymagane jest złożenie odpowiedniego wniosku. Sąd rozpatruje każdy przypadek indywidualnie, sprawdzając, czy koszty nie narażą osoby na poważne problemy finansowe, zwłaszcza gdy w sprawie udział biorą eksperci.
Renta z tytułu niezdolności do pracy: stopień lekki 2025
Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Aby uzyskać to świadczenie, trzeba wykazać, że nie jest się zdolnym do pracy, posiadać wymagany staż ubezpieczeniowy (dla kobiet to 25 lat, a dla mężczyzn 30 lat), a także spełnić dodatkowe warunki, które zależą od wieku, w którym nastąpiła niezdolność do pracy.
Bezpłatny pobyt w sanatorium: stopień lekki 2025
Kolejnym udogodnieniem jest możliwość skorzystania z bezpłatnych pobytów w sanatoriach. Ulgi te przysługują głównie dzieciom i młodzieży – do 18. roku życia, a w przypadku kontynuowania nauki nawet do 26 lat. Dodatkowo, dzieci z poważnymi niepełnosprawnościami (bez ograniczeń wiekowych) oraz dzieci uprawnione do renty rodzinnej również mogą liczyć na taki przywilej. PFRON oferuje także dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych dla każdej osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności, pod warunkiem, że w ostatnim roku nie korzystała ona z podobnych świadczeń.
Wsparcie psa asystującego: stopień lekki 2025
Dla wielu osób nieocenioną pomocą jest pies asystujący – wyszkolony i odpowiednio oznakowany towarzysz, który ułatwia codzienne funkcjonowanie. Może on pełnić rolę przewodnika dla osób niewidomych lub asystenta dla osób z ograniczeniami ruchowymi. Dzięki niemu właściciel ma prawo wstępu do wielu miejsc użyteczności publicznej, takich jak budynki administracyjne, placówki kulturalne, oświatowe, placówki zdrowotne, banki, a nawet parki narodowe czy plaże.
Komu należy się renta inwalidzka?
W zasadzie powinno się używać sformułowania: renta z tytułu niezdolności do pracy. Nie ma już rent inwalidzkich, ale zasady są podobne jak niegdyś. Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uznaje się natomiast osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami. Z tytułu niezdolności do pracy przysługuje renta w tym renta szkoleniowa.
Te przywileje mają na celu poprawić jakość życia osób z lekkim stopniem niepełnosprawności, dając im większe wsparcie w codziennych sytuacjach oraz ułatwiając pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Czy zastanawiałeś się, jak te udogodnienia mogą wpłynąć na Twoje życie lub życie Twoich bliskich? Może warto przyjrzeć się również innym formom wsparcia, jakie planuje wdrożyć państwo w najbliższych latach, aby jeszcze lepiej pomóc osobom niepełnosprawnym w pełnym wykorzystaniu ich potencjału. Poniżej ważne uprawnienia.