Współczesny świat stawia przed nami wiele wyzwań, a jednym z nich jest kwestia homoseksualizmu, który budzi kontrowersje zarówno w kontekście społecznym, naukowym, moralnym, jak i prawnym. Coraz częściej temat ten pojawia się również w sprawach prowadzonych przed sądami kościelnymi w kontekście procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa, często błędnie nazywanych „rozwodem kościelnym” czy „unieważnieniem ślubu”.
- Sakrament małżeństwa
- Małżeństwo w świetle przepisów prawa (kro; kpk)
- Definicja homoseksualizmu
- Osobowość a skłonności homoseksualne
- Biseksualizm a małżeństwo
- Homoseksualizm i biseksualizm a proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Sakrament małżeństwa
Warto na wstępie nadmienić, iż niniejszy artykuł nie ocenia samego homoseksualizmu czy biseksualizmu, a jego wpływ na proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego.
Kościół katolicki traktuje małżeństwo jako sakrament i nierozerwalne przymierze między mężczyzną a kobietą, co jest zgodne z nauką zawartą w Kodeksie Prawa Kanonicznego. W związku z tym, kwestie związane z orientacją seksualną mogą pojawiać się w postępowaniach o stwierdzenie nieważności małżeństwa, jeśli jedna ze stron nie była w stanie wypełniać fundamentalnych warunków do zawarcia ważnego sakramentu małżeństwa, takich jak otwartość na potomstwo czy zdolność do trwałej i pełnej wspólnoty życia.
Małżeństwo w świetle przepisów prawa (kro; kpk)
Należy wyraźnie zaznaczyć, że zarówno prawodawstwo państwowe, jak i kościelne definiuje małżeństwo jako związek heteroseksualny. Art. 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o Zawarciu małżeństwa stanowi § 1. Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
Małżeństwo w Polsce jest związkiem między mężczyzną a kobietą. Zgodnie z tym przepisem, małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, wyrażając wolę zawarcia małżeństwa.
W Kodeksie Prawa Kanonicznego w kanonie 1055 §1 została zamieszczona definicja małżeństwa. Jest ono „przymierzem, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swojej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa”. Kodeksu Prawa Kanonicznego definiuje małżeństwo jako sakramentalne przymierze między mężczyzną a kobietą, tworzące wspólnotę całego życia, skierowaną na dobro małżonków oraz prokreację i wychowanie dzieci. Ta definicja wyraźnie zaznacza, że małżeństwo jest związkiem między kobietą a mężczyzną, podkreślając zarówno jego duchowy, jak i społeczny wymiar.
Definicja homoseksualizmu
Homoseksualizm to cecha osób, które odczuwają popęd płciowy wobec osób tej samej płci. W niektórych przypadkach homoseksualizm nie jest stałą dyspozycją – może pojawiać się w określonych okolicznościach.
Osobowość a skłonności homoseksualne
W literaturze prawa kanonicznego homoseksualizm bywa postrzegany jako niezdolność natury psychicznej. Osobowość osoby homoseksualnej często charakteryzuje się brakiem zaangażowania w życie małżeńskie, co może prowadzić do trudności w nawiązywaniu głębszych relacji interpersonalnych. W kontekście procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, homoseksualizm może uniemożliwiać zbudowanie pełnej wspólnoty małżeńskiej oraz realizację obowiązków małżeńskich. Istotne jest także to, że osoba homoseksualna może chwilowo opanować swoje skłonności, ale w dłuższej perspektywie często dochodzi do ucieczki od małżeństwa.
Biseksualizm a małżeństwo
Biseksualizm, czyli skłonność do odczuwania popędu płciowego zarówno wobec osób tej samej płci, jak i płci przeciwnej, może również stanowić problem w kontekście zawarcia ważnego małżeństwa. Osoby biseksualne mogą doświadczać trudności w pełnym zaangażowaniu się w relację małżeńską, co może prowadzić do problemów w wypełnianiu małżeńskich obowiązków. W kontekście procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa, biseksualizm może być traktowany podobnie jak homoseksualizm, ponieważ również może uniemożliwiać zbudowanie trwałej i pełnej wspólnoty małżeńskiej.
Homoseksualizm i biseksualizm a proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Analizując problem homoseksualizmu i biseksualizmu w kontekście stwierdzenia nieważności małżeństwa, należy podkreślić, że są one trudne do zmiany. Rzadko zdarza się, aby osoby homoseksualne czy biseksualne były w stanie skutecznie zmienić swoją orientację seksualną na trwałe, tak by mogły zawrzeć ważne małżeństwo z osobą płci przeciwnej. Z tego względu każdy przypadek powinien być indywidualnie oceniany przez adwokata kościelnego, który pomoże ustalić, czy w danej sytuacji istnieją podstawy do rozpoczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa.
W praktyce sądy kościelne rozważają, czy dany związek spełniał wymogi kanoniczne, w tym kwestie dotyczące intencji i zdolności do zawarcia małżeństwa w pełnym sensie. Jednak ważne jest, aby nie mylić tych postępowań z rozwodami cywilnymi czy unieważnieniami w sensie laickim; sądy kościelne zajmują się oceną, czy małżeństwo zostało zawarte zgodnie z wymogami prawa kanonicznego.
Klaudia Król adwokat kościelny