Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego – 10 podstawowych informacji

Podobnie jak inne postępowania sądowe ma on swoją specyfikę.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego - lista przydatnych faktów:

1. Stwierdzenie nieważności małżeństwa następuje wyrokiem sądu kościelnego. Sąd orzeka, że małżeństwo sakramentalne nigdy nie zaistniało z powodu okoliczności występujących w chwili ślubu. Skutkiem stwierdzenia nieważności małżeństwa jest uznanie go za nigdy nieistniejące, w związku z czym strony mogą zawrzeć związek sakramentalny. Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego błędnie określane jest mianem „rozwodu kościelnego”, w prawie kanonicznym nie ma instytucji rozwodów.
2. W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa biorą udział prawnicy kanoniści, którzy pełnią następujące funkcje: wikariusza sądowego, sędziego audytora, sędziego przewodniczącego, obrońcy węzła małżeńskiego, notariusza, adwokata kościelnego.
3. Procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa jest złożona – ma zasadnicze etapy: złożenia i przyjęcia skargi powodowej, postępowania dowodowego, podjęcia przez sędziów decyzji ws wyroku.
4. Powód za pośrednictwem ustanowionego przez siebie adwokata kościelnego powinien zgłosić z jakich tytułów chce prowadzić proces, pozwany ma prawo wnieść inne tytuły.
5. Zdarza się, że bez udziału jednej ze stron można uzyskać wyrok pozytywny, materiał dowodowy musi być wówczas szczególnie przejrzysty.
6. Opinia biegłego z zakresu psychologii / psychiatrii stanowi istotny dowód w sprawach z kan. 1095 KPK tj. w procesach toczących się  z tytułu braku wystarczającego używania rozumu, poważnego braku rozeznania oceniającego, niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.
7. Odpowiedni świadkowie są bardzo ważnymi uczestnikami procesu, przede wszystkim muszą znać dobrze obie strony przez cały okres ich związku.
8. Uzyskanie pewności moralnej przez sędziów, co do nieważności małżeństwa, powoduje uzyskanie tzw. wyroku pozytywnego. Zgodnie z kan. 1869 KPK sędzia kościelny do wydania wy roku musi mieć pewność moralną w sprawie przez siebie rozpatrywanej, przekonanie to może być oparte jedynie na sile prawnych dowodów, zebranych w instrukcji procesu kościelnego.
9. Ordynariusz miejsca udziela zgody na zawarcie nowego związku małżeńskiego w sytuacji, gdy w wyroku znajduje się klauzula zakazująca małżeństwa bez zgody ordynariusza. Zdjęcie klauzuli jest procedurą administracyjną. W poszczególnych diecezjach może to odbywać się w różny sposób. W wyroku, stwierdzającym nieważność małżeństwa, wskazane jest, kogo należy prosić o zdjęcie klauzuli zakazującej zawarcie związku małżeńskiego. Tym samym osoba wobec, której klauzula została wydana, będzie mogła wstąpić w ponowny związek małżeński.
10. Stwierdzenie nieważności małżeństwa umożliwia ponowne zawarcie związku małżeńskiego obu stronom nawet jeśli jedna z nich nie brała udziału w procesie.