Wydawało się, że to będzie archiwalny problem prawny – kilka lat służby wojskowej w czasach PRL pomijanych przy ustalaniu emerytury przez ZUS. To jednak wciąż aktualna sprawa, o czym świadczy to, że wciąż zajmują się nim sądy. Z ZUSem skutecznie spierają się byli żołnierze, którzy służyli w wojsku np. w latach 80-tych, a ZUS pomija ten okres w wyliczeniach emerytalnych. Np. ZUS uważa, że do czasu pracy w szczególnych warunkach nie zalicza się okresu zasadniczej służby wojskowej np. w 1983 r.
Czy okres zasadniczej służby wojskowej podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach, wymaganego do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.)?
W tej sprawie: Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r.
Czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).
O skali skomplikowania problemu świadczy przykładowy wyrok SN:
Sygn. akt II UK 162/17, WYROK SN z Dnia 7 czerwca 2018 r.
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Piotr Prusinowski
Spór z ZUS o emeryturę, skarga kasacyjna ZUS od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 22 czerwca 2016 r., sygn. akt III AUa (...),
Sąd Najwyższy poparł w nim w pogląd, że wliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia powinno być rozstrzygnięty na podstawie przepisów obowiązujących w dacie podjęcia zatrudnienia po zakończeniu służby wojskowej. Okres służby wojskowej jest bowiem okresem zaliczanym do stażu w tym momencie i z nim „ciągniony” i od chwili tego zaliczenia stanowi z nim jedność oraz dzieli w przyszłości jego los (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2016 r., II UK 319/15 (....)
Okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownik podjął pracę w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia ze służby
postanowienie Sądu Najwyższego z 18 sierpnia 2021 r. (sygn. akt II USK 210/21)
Sędzia Sądu Najwyższego Bohdan Bieniek,
Spór przegrany przez ZUS o przyznanie wcześniejszej emerytury (praca w warunkach szczególnych).
Okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownik podjął pracę w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia ze służby
W uzasadnieniu czytamy:
Sąd Najwyższy przyjął, że wliczenie okresu służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownik podjął pracę w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia ze służby, dotyczy nie tylko uprawnień prawno-pracowniczych, wynikających z przepisów Kodeksu pracy, ale także wszelkich innych uprawnień wynikających z przepisów szczególnych. Nie ma przy tym żadnego powodu, aby twierdzić, że powołana regulacja odnosi się tylko do wybranych przepisów szczególnych, a nie odnosi się do emerytur w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nadto w omawianej uchwale odwołano się do dorobku Sądu Najwyższego sformułowanego na tle spraw, w których przedmiotem sporu była kwestia zaliczenia zasadniczej służby wojskowej do okresów uprawniających do emerytur w obniżonym wieku emerytalnym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 kwietnia 2006 r. ).
I dalej:
Na tym tle istnieje jednolita reguła, że okres służby wojskowej traktuje się jako okres równorzędny z rzeczywistym wykonywaniem zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 301 k.p.).
Polecamy VAT 2025. Podatki część 2
Następnie mamy wyjaśnienie:
Okres takiej służby jest zatem okresem zaliczanym do pracowniczego stażu zatrudnienia i od chwili tego zaliczenia stanowi z nim jedność oraz dzieli w przyszłości jego los. Problem wliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia powinien być rozstrzygnięty na podstawie przepisów obowiązujących w dacie podjęcia zatrudnienia po zakończeniu służby wojskowej. Z przyczyn wcześniej już podnoszonych nie ma bowiem jakichkolwiek powodów do odmiennego traktowania tych sytuacji, skoro zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, czas odbywania zasadniczej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających, zarówno z Kodeksu pracy, jak i przepisów szczególnych. Tego rodzaju spojrzenie pozostaje w zgodzie z wartościami konstytucyjnymi (art. 2, 32 ust. 1 i 2 oraz art. 85 Konstytucji).
Ważna w takich sprawach jest uchwała Sądu Najwyższego z 14 lipca 2016 r.
Czas odbywania zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu ustalonym w jednolitym tekście (Dz.U. z 1984 r. Nr 7, poz. 31) do zmiany tego przepisu z dniem 9 grudnia 1991 r. zalicza się - na warunkach określonych w tym przepisie - do okresu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładach wymienionych w załącznikach nr 2 i 3 do ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.), wymaganego do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 tej ustawy w związku z art. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 170 ze zm.).