Czy będzie wreszcie przełom dla osób pozostających w związkach partnerskich? Co dalej z ustawą o miłości? Czy będą przyznane uprawnienia w obszarze opieki zdrowotnej, zabezpieczenia społecznego, dziedziczenia i podatków. Wszystko to, jeżeli ustawa zostanie uchwalona, ale do tego jeszcze długa droga. Ponadto ustawę musi jeszcze podpisać Prezydent - czy Karol Nawrocki się na to zdecyduje - wątpliwie - ponieważ jego postulat dot. statusu osoby najbliższej. Przyglądamy się temu: co to znaczy być w związku partnerskim? Czy związki partnerskie są legalne w Polsce? Co dają związki partnerskie? Na czym ma polegać związek partnerski?
W dniu 10 czerwca 2025 r. kiedy poszczególni ministrowie aktualnego rządu przedstawiali to nad czym pracują, w sprawie związków partnerskich wypowiadała się Minister do spraw Równości, osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu Katarzyna Kotula. Wskazywała jak przełomowe i ważne jest uchwalenie przepisów w takim kształcie i oznaczałoby uregulowanie związków partnerskich w Polsce. Ustawa o miłości - tak nazwała akt prawny, który miałby wejść w życie jeszcze 2025 r. Miałby... bo co na to nowo wybrany Prezydent RP? Zobaczymy.
Związki partnerskie
Pojawił się wreszcie rządowy projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Regulacja była wyczekiwana przez wiele, wiele lat. Poniżej najważniejsze cele i założenia projektu, który trafił do zaopiniowania i konsultacji. Zdaniem inicjatora projektu i organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu: Minister do spraw Równości Katarzyna Kotula podkreślała od dawna konieczność wdrożenia do polskiego porządku prawnego instytucji rejestrowanego związku partnerskiego i tym samym wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 12 grudnia 2023 r. w sprawie Przybyszewska i inni przeciwko Polsce. Sąd w wyroku stwierdził naruszenie przez Polskę art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, tj. prawo do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego.
"Projekty ustaw o rejestrowanych związkach partnerskich, które były omawiane z organizacjami pozarządowymi, zostały skierowane do konsultacji publicznych i międzyresortowych. To dla mnie bardzo ważny dzień, bo w Wasze ręce oddaję efekt wielu miesięcy pracy całego naszego zespołu" - napisała na platformie X ministra ds. równości Katarzyna Kotula.
Polska jest zobowiązana do zapewnienia ram prawnych umożliwiających parom tej samej płci odpowiednie uznanie i ochronę ich związku. Ochrona par tej samej płci powinna być „odpowiednia” i zapewniać prawo do wsparcia materialnego, odnosić się do podatków i dziedziczenia, a także nakładać na partnerki i partnerów prawa i obowiązki w zakresie wzajemnej pomocy.
Na czym ma polegać związek partnerski? 7 NAJWAŻNIEJSZYCH UPRAWNIEŃ
Według projektu ustawy: Związek partnerski zostaje zawarty, gdy dwie osoby złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zawarciu tego związku.
Związek partnerki będzie przyznawał szereg uprawnień osobom pozostającym w związku:
- proponuje się rozszerzyć definicję osoby bliskiej w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta;
- proponuje się przyznanie prawo pochówku w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych,
- proponuje się umożliwić dziedziczenie ustawowe po zmarłej partnerce/zmarłym partnerze,
- proponuje się zwolnienie od podatku od spadków i darowizn oraz czynności cywilnoprawnych,
- proponuje się wprowadzi możliwość wspólnego rozliczania osób partnerskich, które zawarły umowę o wspólności majątkowej,
- proponuje sę możliwość objęcia partnerki/partnera ubezpieczeniem zdrowotnym, reprezentowania partnerki/partnera przed urzędami i sądami,
- proponuje się wprowadzenie prawo do renty rodzinnej w przypadku śmierci partnerki/partnera i do zasiłku opiekuńczego w przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorą partnerką/chorym partnerem.
Związek partnerski i rejestracja związków partnerskich będzie dostępna dla par tej samej płci oraz dla par różnej płci. Co do par różnej płci, przecież nie każda para chce zawierać związek małżeński w formie cywilnej czy kościelnej. Ten projekt ma więc bardzo szeroki zakres podmiotowy.
W Polsce spada liczba małżeństw, ale rośnie liczba związków nieformalnych
Z Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku wynika, że w Polsce spada liczba małżeństw, ale rośnie liczba związków nieformalnych: w 2011 roku było ich 316,5 tys., a w 2021 – 552,8 tys. Rośnie też liczba małżeństw bez dzieci - w ciągu dekady liczba małżeństw z dziećmi zmniejszyła się z 41,8% ogółu rodzin do zaledwie 22,3%. Statystyki pokazują więc wyraźnie, że coraz więcej rodzin w Polsce to osoby pozostające w związkach nieformalnych. Niewątpliwie zatem istnieje potrzeba społeczna zwiększenia ochrony prawnej rodzin tworzonych przez pary tej samej i różnej płci, które nie zawierają małżeństw.
Pozostaje czekać na efekt opinii i konsultacji publicznych.