Jeszcze do roku 2008 prawo polskie nie było przyjazne rodzinom osób, które zginęły w wyniku wypadków. Wszystko się zmieniło, gdy wprowadzono nowelizację ustawy. Na jej podstawie członkowie rodziny mogą się ubiegać o zadośćuczynienia, które zapewnią polepszenie bytu rodziny.
Osoby, które utraciły swoich najbliższych w wyniku wypadków mających miejsce przed 3 sierpnia 2008 r. mogą uzyskać odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej na podstawie artykułu 446 § 3 Kodeksu cywilnego, który mówi: „Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej”. Artykuł ten jednak jasno określa, że odszkodowanie przysługuje rodzinie tylko w wypadku znacznego pogorszenia sytuacji życiowej bliskich.
Dotyczy ono zarówno sytuacji materialnej, jak i niematerialnej, np.:
- brak opieki ze strony rodzica, który pozostał przy życiu;
- brak pomocy w wychowywaniu dzieci;
- znaczny wpływ śmierci na pogorszenie zdrowia bliskiej osoby;
- niedołężność opiekunów dzieci zmarłego/zmarłej.
Artykuł 446 § 3 KC nie przewiduje jednak wypłaty zadośćuczynienia rodzinie poszkodowanego za cierpienie moralne spowodowane jego nagłą śmiercią. Dopiero wprowadzona 3 sierpnia 2008 roku nowelizacja – art. 446 § 4 kc – zakłada, że bliscy mogą upominać się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę - i to w sytuacji, kiedy nie nastąpiło materialne pogorszenie się sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego. Sama utrata członka rodziny - łączących więzi, cierpienie wywołane tą szkodą, utrata oparcia i kontaktu z nim jest już podstawą do żądania zadośćuczynienia od osoby odpowiedzialnej.
Zobacz także: Odszkodowanie dla żony i dzieci zmarłego
Wysokość odszkodowania
Wysokość zadośćuczynienia jest ustalana zazwyczaj na podstawie następujących kryteriów:
- długotrwałość cierpienia po śmierci poszkodowanego;
- stopień krzywdy spowodowany śmiercią poszkodowanego;
- wiek osoby uprawnionej do otrzymania zadośćuczynienia;
- stopień pokrewieństwa z poszkodowanym;
- wpływ śmierci na funkcjonowanie rodziny poszkodowanego;
- funkcja, jaką zmarły pełnił w rodzinie;
Kryteria te ulegają zmianie, gdy osobami uprawnionymi do otrzymania odszkodowania są rodzice zmarłego dziecka. Wówczas wśród najważniejszych czynników wyróżnia się:
- nagłe rozerwanie więzi rodziców w dzieckiem;
- utrata możliwości ze strony rodziców na uczestniczenie w rozwoju swojego dziecka;
- wiek dziecka;
- inne czynniki, które wpływają na stopień poczucia krzywdy (rozpatrywane indywidualnie).
Kryteria dotyczące śmierci jednego z małżonków będą zaś wyglądały następująco:
- utrata wsparcia małżeńskiego;
- niemożliwość podjęcia realizacji planów życiowych;
- osamotnienie w kwestii wychowywania dzieci;
- wiek pozostałego przy życiu małżonka.
Zobacz także: Odszkodowanie po zmarłym konkubencie
Renta alimentacyjna
Prawo polskie przewiduje jeszcze możliwość starania się bliskich o tzw. rentę alimentacyjną, którą wypłaca ubezpieczyciel sprawcy na rzecz określonych osób związanych z poszkodowanym. Będą to zarówno osoby, wobec których zmarły miał obowiązek alimentacyjny (np. dzieci, małżonek) oraz osoby, którym poszkodowany we własnym zakresie wypłacał określone środki na życie.
Ustalenie wysokości renty alimentacyjnej odbywa się przy uwzględnieniu przynajmniej dwóch czynników:
- możliwości zarobkowych zmarłego;
- potrzeb osoby uprawnionej do otrzymywania ww. odszkodowania.
Czas wypłaty świadczenia jest określany z uwzględnieniem potrzeb i wieku osób uprawnionych do jego otrzymywania – m.in. daty ukończenia nauki, znalezienia pracy itp. Oczywiście warunki określające rentę alimentacyjną mogą ulec zmianie w czasie jej wypłacania przez ubezpieczyciela sprawcy śmierci poszkodowanego. Nastąpić to może tylko i wyłącznie jednak na wniosek zgłaszającego roszczenie.
Ubieganie się o zadośćuczynienie w wyniku śmierci osoby bliskiej zazwyczaj jest procesem żmudnym i bolesnym dla rodziny. Stąd wiele osób rezygnuje z tego prawa, chcąc uniknąć jeszcze większego cierpienia. Rodzina nie powinna rezygnować z prawa zagwarantowanego im przez państwo polskie. Odszkodowanie od sprawcy nieszczęścia może mieć bowiem istotny wpływ na sytuację materialną bliskich, pozostałych przy życiu. Warto pomyśleć w tym momencie o dzieciach i o przyszłych potrzebach rodziny, o które będziemy musieli zadbać sami - nie będzie można bowiem liczyć już na wsparcie osoby zmarłej. Walka o zadośćuczynienie z pewnością będzie długa i bolesna, ale można zmniejszyć te przykrości i pozostawiając sprawę określonemu pełnomocnikowi.
Rodzina poszkodowanego nie musi na szczęście sama walczyć o zadośćuczynienie. W Polsce istnieją odpowiednie instytucje, jak np. kancelarie prawne czy firmy odszkodowawcze, które specjalizują się w takich działaniach.
Polecamy serwis: Ubezpieczenia