W dniu 24 lutego 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia30 stycznia 2012 r. w sprawie dokonywania przez fundusz inwestycyjny zamknięty lokat, których przedmiotem są instrumenty pochodne oraz niektóre prawa majątkowe (Dz. U. z dnia 09.02.2012 r., poz. 144, dalej „rozporządzenie”).
Wydanie rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 154 ust. 6 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm., dalej „ustawa”).
Co reguluje rozporządzenie?
Przepisy rozporządzenia określają przede wszystkim warunki lokowania przez fundusze inwestycyjne zamknięte (tzw. FIZ-y) aktywów w niewystandaryzowane instrumenty pochodne, tzn. instrumenty pochodne, które są przedmiotem obrotu poza rynkiem zorganizowanym, a ich treść jest lub może być przedmiotem negocjacji między stronami, a także ograniczenia ww. inwestycji. Rozporządzenie określa także warunki zajmowania przez FIZ-y pozycji w lokatach, o których mowa w art. 145 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy, tj.: instrumenty pochodne, w tym niewystandaryzowane instrumenty pochodne oraz prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń, dopuszczonych do obrotu na giełdach towarowych.
Jakie transakcje może zawierać FIZ?
Zgodnie z rozporządzeniem FIZ może zawierać transakcje, których przedmiotem są niewystandaryzowane instrumenty pochodne, pod warunkiem, że utrzymuje część aktywów na poziomie zapewniającym realizację tych transakcji. Jednocześnie, należy wskazać, że rozporządzenie nie określa poziomu, na jakim wskazana powyżej część aktywów powinna być utrzymywana.
Zobacz: Lokata i fundusz inwestycyjny - zgrana para
Wartość ryzyka kontrahenta
Rozporządzenie określa również sposób ustalenia oraz maksymalną wartość ryzyka kontrahenta wynikającą z transakcji, których przedmiotem są niewystandaryzowane instrumenty pochodne. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, jeżeli FIZ-y zawierają transakcje, których przedmiotem są niewystandaryzowane instrumenty pochodne, są one zobowiązane do ustalenia wartości ryzyka kontrahenta, tzn. wartości ustalonego przez FIZ niezrealizowanego zysku na transakcjach z tym kontrahentem, których przedmiotem są niewystandaryzowane instrumenty pochodne. Szczegółowe warunki określania wartości ryzyka kontrahenta są zawarte w rozporządzeniu.
W tym miejscu należy jedynie wskazać, że wartość maksymalnego ryzyka danego kontrahenta w odniesieniu do wszystkich transakcji, których przedmiotem są niewystandaryzowane instrumenty pochodne nie może przekroczyć 10 %, a jeżeli kontrahentem jest instytucja kredytowa, bank krajowy lub zagraniczny - 20 % wartości aktywów FIZ-u. Należy zaznaczyć, że narzucenie limitu ryzyka kontrahenta w maksymalnych granicach 10 % lub 20 % wartości aktywów FIZ-u może wpłynąć na ograniczenie możliwości inwestycyjnych FIZ-ów, a w konsekwencji na pogorszenie ich pozycji konkurencyjnej względem innych rozwiązań (np. polis czy lokat).
Indeksy stanowiące bazy instrumentów pochodnych
W rozporządzeniu zostały także określone warunki, jakie muszą spełniać indeksy stanowiące bazy instrumentów pochodnych (w tym niewystandaryzowanych instrumentów pochodnych), aby mogły być przedmiotem lokat FIZ-ów. Ogólne wymogi, jakie powinny spełniać ww. indeksy zostały określone w art. 154 ust. 2a ustawy. Rozporządzenie doprecyzowuje te wymogi poprzez wskazanie szczegółowych warunków, które łącznie powinny zostać spełnione przez indeks, aby mógł on być przedmiotem lokat FIZ-ów. Należy zaznaczyć, że określone w rozporządzeniu warunki zawierają wiele pojęć nieostrych, które powinny zostać doprecyzowane, aby wyłączyć dowolność interpretacyjną zarówno po stronie podmiotów stosujących przepisy rozporządzenia, jak i organów nadzoru.
Okres dostosowawczy
Ze względu na fakt, że przepisy rozporządzenia wymagają od funduszy inwestycyjnych zamkniętych zmiany ich statutów, rozporządzenie przewiduje dłuższy okres dostosowawczy dla FIZ-ów prowadzących działalność przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Mają one czas na dostosowanie swojej działalności do przepisów rozporządzenia do dnia 4 czerwca 2012 r.
Podsumowanie
Podsumowując, rozporządzenie reguluje zasady dokonywania lokat przez fundusze inwestycyjne zamknięte w instrumenty pochodne i niektóre prawa majątkowe oraz ustanawia niezbędne ograniczenia w tym zakresie. Niektóre z rozwiązań wprowadzonych przez rozporządzenie mogą przyczynić się do ograniczenia możliwości inwestycyjnych FIZ-ów (np. narzucanie limitu ryzyka kontrahenta). W praktyce wprowadzone ograniczenia mają na celu zapewnienie ochrony interesów uczestników FIZ-ów.