Forma umowy pożyczki
Co do zasady umowa pożyczki może przybrać dowolną formę. Oznacza to, że obie strony mogą uzgodnić treść umowy ustnie, jak i pisemnie. W systemie prawa cywilnego zawieranie umowy ustnej ma takie samo prawne znaczenie, jak zawarcie umowy na piśmie. Trudniejsze będzie dowodowe wykazanie podstawowej treści takiej umowy. Należy też wziąć pod uwagę, iż co do niektórych umów przepisy wymagają zachowania szczególnej formy.
Umowa leasingu musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa sprzedaży nieruchomości musi być sporządzona w formie aktu notarialnego również pod rygorem nieważności.
Zobacz: Majątek spółki cywilnej
Forma pisemna umowy?
W przypadku umowy pożyczki ograniczenie daje jednak art. 720 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli wartość pożyczki przekracza 500 zł, powinna być ona stwierdzona pismem.
Podstawowe pytanie w takiej sytuacji brzmi co w przypadku zawierania umowy pożyczki przekraczającej wartości ponad 500 zł. Jakie znaczenie ma stwierdzenie pismem i jakie są konsekwencje niedotrzymania tego warunku.
Jeżeli uznać, że przez stwierdzenie pismem ustawodawca rozumie obowiązkową formę pisemną, wtedy też zawarcie umowy w formie ustnej będzie miało swoje konsekwencje zawarte w przepisach kodeksu cywilnego. Co do zasady nie będzie wtedy występowała nieważność umowy. Zgodnie z art. 74 Kodeksu cywilnego zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Może mieć to szczególnie tragiczne skutki dla pożyczkodawcy, który straci możliwość posłużenia się podstawowymi dowodami.
X pożyczył Y 4 tys. zł, których ten drugi nie spłacił. Jako, że umowa przekraczała wartość 500 zł, powinna być stwierdzona pismem, tymczasem strony dokonały ustnych uzgodnień. W ewentualnym postępowaniu sądowym X musiałby udowodnić fakt zawarcia umowy z Y. Niestety przez rygor art. 74 Kodeksu cywilnego przy dowodzeniu X nie będzie mógł się posłużyć zeznaniami świadków, ani nawet dowodem z przesłuchania stron.
Stwierdzenie pismem to nie forma pisemna
Przedstawione powyżej konsekwencje braku stwierdzenia pismem nie będą jednak miały miejsca w świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach o sygn. I ACa 1516/04. W ramach tego orzeczenia sąd wskazał, iż stwierdzenie pismem nie oznacza obowiązku zachowania formy pisemnej. Wedle sądu samo „stwierdzenie pismem” nie odnosi się do formy czynności (formy pisemnej), lecz do istnienia pisma stwierdzającego, że umowa została zawarta.
Zobacz: Kiedy kredyt jest konsumencki?