Rozszerzenie odpowiedzialności kontraktowej
Konstrukcja zapisów umowy w dużej mierze to wynik negocjacji między stronami. Nie ma potrzeby sięgania do ustalonych wzorów umów. Stosunek umowny można budować wedle własnego uznania, bacząc jednak by nie wykraczał on poza granice swobody umów, czyli poza właściwość stosunku umownego, zasady współżycia społecznego oraz by był sprzeczny z ustawą.
To samo tyczy się zasad odpowiedzialności stron kontraktu za jego niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie. Strony mogą zarówno ograniczyć , jak i rozszerzyć zakres tej odpowiedzialności. W zasadzie ograniczeniu podlega jedynie wyłączenie odpowiedzialności za winę umyślną, czyli gdy dłużnik wyrządza szkodę celowo nie wykonując umowy. To ostatnie postanowienie jest z mocy prawa nieważne (art. 473 ust. 2 Kodeksu cywilnego).
Zawierając umowę warto zwrócić uwagę na modyfikację odpowiedzialności kontraktowej i zwrócić uwagę czy druga strona, w sposób niekorzystny dla nas, nie ograniczyła (np. wyłączając winę nieumyślną) lub nie rozszerzyła (poprzez uniezależnienie jej od winy) zasad odpowiedzialności za niewykonanie umowy.
Musisz wykazać szkodę
Możliwość skorzystania z przepisów dotyczących odpowiedzialności kontraktowej nie oznacza jednak, że w każdym wypadku niewykonania umowy przez naszego kontrahenta będziemy mogli liczyć na sowite odszkodowanie. Elementem koniecznym takiej odpowiedzialności jest bowiem poniesienie szkody wskutek takiej sytuacji. Jej wykazanie, na podstawie art. 6 Kodeksu cywilnego, będzie zadaniem poszkodowanej strony. Przy tym nie zawsze będzie to łatwe zadanie.
Przepisy polskie nie dopuszczają, poza nielicznymi przypadkami (usługi turystyczne) dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną niewykonaniem zobowiązania. Zatem ażeby otrzymać odszkodowanie trzeba będzie wykazać, że wskutek niewykonania zobowiązania albo nieprawidłowego wykonania ponieśliśmy określony uszczerbek w naszym majątku.
Przykładowo będzie można żądać odszkodowania, jeżeli wskutek niewykonania umowy druga strona została pozbawiona możliwości prowadzenia swojej działalności gospodarczej przez kilka dni. Szkodą w takiej sytuacji będzie zysk, jaki mogła uzyskać przez te dni.
Należy jednak pamiętać, iż jeżeli nie zmodyfikujemy odpowiedzialności kontraktowej, kontrahent uwolni się odpowiedzialności jeżeli wykaże, iż nie ponosi winy.
Zobacz serwis: Umowy
Recepta? Kara umowna
Jak zatem wynika z powyższego uzyskanie odszkodowania nie zawsze jest takie proste. Istnieje jednak dogodna recepta na niedogodności wiążące się z koniecznością udowadniania szkody. Jest nią zastrzeżenie kary umownej.
Jakie są warunki zastrzegania kary umownej, jakie świadczenia mogą być zastrzeżone karą umowną? O tym przeczytasz w części drugiej.
Czytaj: Dlaczego zastrzeganie kary umownej się opłaca? – cz. 2