REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czym jest kara umowna

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej  Atys
Radca prawny
Co to jest kara umowna i jakie są skutki jej zastrzeżenia.
Co to jest kara umowna i jakie są skutki jej zastrzeżenia.

REKLAMA

REKLAMA

Kara umowna zastępuje odszkodowanie. Jeżeli dłużnik nie wykona zobowiązania lub wykona je nienależycie, będzie zmuszony naprawić szkodę. Jej wysokość można uzależnić od konkretnych okoliczności lub zastrzec, że dłużnik zapłaci karę umowną.

Zastosowanie drugiego rozwiązania ma kilka funkcji. Kara umowna zastępuje odszkodowanie, a ponadto pełni rolę stymulacyjną i represyjną. Klauzula umowna, zobowiązująca jedną ze stron do zapłaty określonej kwoty, w przypadku zaistnienia określonych okoliczności zdejmuje z wierzyciela obowiązek udowodnienia rozmiarów faktycznej szkody. Stanowi to dodatkowy czynnik mobilizujący dłużnika do wykonania zobowiązania. Instytucja kary umownej jest regulowana w art. 483-485 Kodeksu cywilnego.

REKLAMA

Zobacz również serwis: odszkodowania

Ograniczenia dotyczące kar umownych

REKLAMA

Ustanawianie kar umownych ma pewne ograniczenia. Przede wszystkim, zgodnie z art. 483 ust. 1 można zastrzec, że naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy pieniężnej (kary umownej) tylko w odniesieniu do zobowiązań niepieniężnych. Zastrzeżenie omawianego rodzaju kary za niewykonanie zobowiązania pieniężnego będzie nieważne.

W umowie zlecenia można zobowiązać do zapłaty kary umownej zleceniobiorcę za opóźnienie w wykonaniu zlecenia, ponieważ jego świadczenie jest niepieniężne. W przypadku zleceniodawcy kara umowna za opóźnienie w zapłacie będzie nieważna.

Regulacje podobne do kary umownej

W przypadku niektórych zobowiązań istnieją regulacje ustawowe zbliżone do instytucji kary umownej, ale nieco się od niej różniące. Typowym przykładem jest art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego. Zgodnie z tym przepisem obowiązek zapłaty odszkodowania w określonej umową wysokości może być nałożony na abonenta, czyli stronę zobowiązaną do świadczenia pieniężnego. Nie jest to jednak kara umowna w rozumieniu art. 483 Kodeksu cywilnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Wielkość takiego odszkodowania jest bowiem uzależniona od spełnienia dodatkowych przesłanek. Nie może ono przekraczać wartości ulgi udzielonej abonentowi przy zawieraniu umowy okresowej, pomniejszonej o proporcjonalną jej wartość za okres rzeczywistego obowiązywania umowy.

Tym samym, warunkiem żądania zapłaty takiego odszkodowania jest wcześniejsze określenie wartości ulgi w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a dodatkowo roszczenie ulega zmniejszeniu wraz z upływem czasu. Klauzula zobowiązująca abonenta do zapłaty kary umownej za przedterminowe rozwiązanie umowy bez takiego doprecyzowania będzie nieważna.


Miarkowanie kary umownej

W przypadku kary umownej sensu stricto również istnieją pewne ograniczenia skutkujące jej obniżeniem w stosunku do kwoty określonej w umowie. Art. 484 ust. 1 mówi wprawdzie, że „w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody”, jednak w art. 484 ust. 2  można przeczytać, że „jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana”.

Zasada ta określana jest jako miarkowanie kary umownej. Pierwsza możliwość zmniejszenia kary jest dosyć jasna. Jeżeli dane świadczenie zostało spełnione w terminie w 90 proc., to nieuzasadnione jest żądanie zapłaty całej kary za przekroczenie terminu. Powinna ona być zmniejszona stosownie do okoliczności.

Nieco trudniej jest określić, kiedy kara umowna jest rażąco wygórowana. Określenie „rażąco” wskazuje, że chodzi o wypadki szczególne, kiedy jej wysokość jest w sposób oczywisty nieadekwatna do wartości zobowiązania, czy do wielkości szkody powstałej u wierzyciela.

Rażąco wygórowana kara umowna

Sąd Najwyższy w Wyroku Izby Cywilnej z 9 lutego 2005 r., II CK 420/04 określił to w następujący sposób: „Kara umowna może być uznana za rażąco wygórowaną gdy jest ona równa bądź zbliżona do wysokości wykonanego z opóźnieniem zobowiązania, w związku z którym ją przewidziano. Nie jest jednak wykluczona w tej wysokości, jeżeli dłużnik za okres, za który została wyliczona nie spełnił świadczenia w ogóle. W takim bowiem wypadku musiałby podważać ważność umowy w zakresie wysokości kary umownej, ze względu na jej sprzeczność z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (art. 58 KC).”

Kara umowna a szkoda wierzyciela

W orzecznictwie i doktrynie pojawiają się odmienne stanowiska w kwestii zależność kary umownej od powstania szkody u wierzyciela. Zgodnie z cytowanym wyżej art. 484 ust. 1 Kodeksu cywilnego kara umowna należy się wierzycielowi „bez względu na wysokość poniesionej szkody”. Zdanie to może być rozumiane dwojako – kara umowna jest zależna od powstania szkody, niezależnie od jej wysokości, bądź kara umowna jest w ogóle niezależna od powstania szkody.

Zgodnie z Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03, „Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody.” Taką interpretację należy uznać za prawidłową.

Z kolei w przypadku przyczynienia się wierzyciela do powstania kary umownej dłużnik nie powinien powoływać się na art. 484 ust. 2, tylko na art. 362, zgodnie z którym, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Zobacz również serwis: umowy

Podstawy prawne:

Art. 57 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. 2004 r. nr 171 poz. 1800 z późn. zm.),

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
QUIZ Polscy prezydenci. Dasz radę zdobyć 10/10?
Ile lat w dniu wyborów musi mieć kandydat na prezydenta? Kto był pierwszym prezydentem RP? Ile lat trwa kadencja? Sprawdź swoją wiedzę o przed drugą turą wyborów.
Darowizna w kwocie 4 000 000 zł: Jak przekazać legalnie i bez podatku?

Darowizna na kwotę 4 milionów złotych może brzmieć jak zaproszenie do kontroli skarbowej. Tymczasem obowiązujące przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie tylko dopuszczają taką transakcję bez podatku, ale wręcz jasno określają, jak to zrobić legalnie i bezpiecznie. W najnowszej interpretacji indywidualnej skarbówka potwierdził, że nawet wielomilionowe darowizny mogą być zwolnione z podatku, jeśli spełnione zostaną trzy kluczowe warunki. Jakie? Sprawdzamy.

Sądy wykryły trzecią lukę w świadczeniu wspierającym. Miał być zasiłek. Na lodzie opiekunowie osób niepełnosprawnych (stopień znaczny)

Sądy wykryły trzecią lukę w przepisach o świadczeniu wspierającym. Pierwsza luka dotyczy wątpliwości, czy opiekunowie osób niepełnosprawnych powinni oddawać świadczenie pielęgnacyjne (stary) za okres rozpatrywania wniosku o określenie poziomu potrzeby wsparcia (liczba punktów w WZON po teście sprawności). Druga luka dotyczy utraty ubezpieczenia zdrowotnego przez opiekunów za okres rozpatrywania wniosku przez WZON. I teraz jest odkryta trzecia luka.

Więzi rodzinne w świetle ochrony dóbr osobistych

Więzi rodzinne opierają się na emocjach i wspólnie budowanych przez lata relacjach. W sytuacjach konfliktowych – takich jak rozwód, spory o kontakty z dzieckiem czy alimenty – więzi te mogą zostać poważnie naruszone. Warto wtedy pamiętać, że prawo może nas realnie chronić w takich przypadkach. Jak to działa w praktyce?

REKLAMA

Do której godziny jest głosowanie na prezydenta?

Cząstkowe, orientacyjne wyniki głosowania na Prezydenta Polski w wyborach 2025 r. znane są już w trakcie dnia, w którym wyborcy oddają głosy. Niektórzy niezdecydowani mogą pod ich wpływem zmienić zdanie i wybrać się do komisji wyborczej. Inni ze względu na plan dnia mogą zagłosować tylko późnym wieczorem. Czy zdążą? Do której godziny można głosować?

WIBOR w umowach kredytowych. Czy wyrok TSUE ujednolici orzeczenia polskich sądów? Złotówkowicze będą triumfować jak frankowicze?

Czy będzie przełom w sprawach WIBOR? Czy zbliżający wielkimi krokami wyrok TSUE w sprawie polskiej okaże się korzystny dla posiadaczy kredytów złotówkowych opartych o wskaźnik referencyjny WIBOR i czy wpłynie to na ukształtowanie się linii orzeczniczej polskich sądów. Na te pytania odpowiada Wojciech Ostrowski, radca prawny z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy.

Świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami. Nie wszystkie można łączyć [Przykłady 2025]

Czy można pobierać jednocześnie różne zasiłki i dodatki? To ważne zagadnienie dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Postaramy się pokazać je na kilku ważnych przykładach. W rzeczywistości takich sytuacji jest znacznie więcej.

ZUS: Nadużywanie alkoholu jako przyczyna niezdolności do pracy. Zwolnienie lekarskie z kodem C to brak zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni

W 2024 r. do Rejestru zaświadczeń lekarskich wpłynęło 27,4 mln zaświadczeń chorobowych wystawionych dla ubezpieczonych w ZUS, KRUS i innych organach emerytalno-rentowych. Ze zwolnień tych przynajmniej raz skorzystało 7,7 mln ubezpieczonych w tych instytucjach. Źródłem części z nich było nadużywanie alkoholu - informuje Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.

REKLAMA

Debata Trzaskowski – Nawrocki już w piątek o 20:00. Sześć tematów, jeden pojedynek, jedna decyzja

W piątek, 24 maja, punktualnie o godzinie 20:00, oczy całej Polski skierują się na debatę prezydencką pomiędzy Rafałem Trzaskowskim, kandydatem Koalicji Obywatelskiej, a popieranym przez Prawo i Sprawiedliwość Karolem Nawrockim. To jedyne potwierdzone bezpośrednie starcie przed II turą wyborów zaplanowaną na 1 czerwca.

Dodatek za pracę w nocy od 1 czerwca 2025 r.

Osoby pracujące w porze nocnej mogą liczyć na dodatek z tego tytułu. Ile będzie wynosił dodatek za pracę w nocy w czerwcu? jak się go oblicza? Czym jest praca w porze nocnej? Za pracę w jakich godzinach przysługuje dodatek?

REKLAMA