Ustawodawca chcąc podkreślić wagę honorowego krwiodawstwa, przewidział w podatku dochodowym specjalną ulgę dla dawców krwi. Zapomniał o nich jednak, gdy chodzi o regulacje dotyczące trzynastki – zwolnienie związane z oddaniem krwi nie tylko obniża podstawę trzynastki, ale może też spowodować, że pracownik nie uzyska do niej prawa.
- Jak obliczyć efektywny czas pracy krwiodawcy na potrzeby trzynastki?
- Podstawę trzynastki trzeba obniżyć o wynagrodzenie za czas zwolnienia w związku z oddaniem krwi
Jak obliczyć efektywny czas pracy krwiodawcy na potrzeby trzynastki?
Aby nabyć prawo do trzynastki w pełnej wysokości, pracownik musi przepracować u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Jeżeli przepracuje tylko część, będzie miał prawo do wynagrodzenia dodatkowego w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, jednak w takim przypadku warunkiem jest to, że przepracowany okres wynosi co najmniej 6 miesięcy (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej). Co prawda ustawodawca przewidział cały szereg wyjątków od zasady 6 miesięcy, jednak żaden z nich nie dotyczy krwiodawców.
Ustalając czas efektywnej pracy danego pracownika na potrzeby trzynastki, należy kierować się sposobem obliczania terminów wynikającym z art. 114 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, zgodnie z którym, jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za trzydzieści dni (regulacja ta znajduje zastosowanie na podstawie art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Oznacza to, że aby warunek przepracowania 6 miesięcy został spełniony, pracownik musi efektywnie przepracować w trakcie roku co najmniej 180 dni.
Jan B. był w 2023 r. zatrudniony w urzędzie gminy w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca. W maju skorzystał z dwóch dni zwolnienia od pracy przysługujących honorowemu dawcy krwi. W okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. przypadało 181 dni. Oznacza to, że korzystając z dwóch dni zwolnienia od pracy Jan. B pozbawił się prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Przepracował bowiem w 2023 r. efektywnie w urzędzie jedynie 179 dni. Co ciekawe, gdyby sytuacja miała miejsce w 2024 r., który jest rokiem przestępnym, pracownik nie straciłby uprawnienia do trzynastki.
Podstawę trzynastki trzeba obniżyć o wynagrodzenie za czas zwolnienia w związku z oddaniem krwi
Jeśli pomimo zwolnienia od pracy w związku z honorowym krwiodawstwem pracownik nabędzie prawo do trzynastki, trzeba pamiętać o tym, że jej podstawa musi zostać odpowiednio obniżona o dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.
Skoro przy obliczaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia uwzględnia się m.in. inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, to do dokonania prawidłowych obliczeń jest niezbędna znajomość rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop oraz w odniesieniu do nauczycieli rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli. Jednak aby prawidłowo zastosować ich regulacje, trzeba również sprawnie posługiwać się zasadami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.
Zarówno ogólne rozporządzenie urlopowe, jak i to dotyczące nauczycieli wskazują, że przy obliczaniu podstawy trzynastki podlega wyłączeniu m.in. wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. W takim wypadku, aby obliczyć wysokość wynagrodzenia za miesiąc, w którym pracownik korzystał ze zwolnienia od pracy, należy miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
Jan B. był w 2023 r. zatrudniony w urzędzie gminy w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia. Jego wynagrodzenie zasadnicze to 4000,00 zł. Otrzymuje też dodatek za wysługę w wysokości 400,00 zł. W maju skorzystał z dwóch dni zwolnienia od pracy przysługujących honorowemu dawcy krwi. Aby obliczyć wysokość wynagrodzenia za maj, które zostanie zaliczone do podstawy obliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego przysługującego temu pracownikowi, należy przysługujące mu wynagrodzenie przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności pracownika. Liczba godzin do przepracowania w maju 2023 r. wynosiła 168, a więc:
(4000 zł + 400 zł) ÷ 168 = 26,19 zł
26,19 zł x 16 godzin nieobecności = 419,04 zł
4400 zł – 419,04 = 3980,96 zł
Podstawa prawna
- art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z. 2023 r. poz. 1690 ze zm.)
- art. 114 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.)
- art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)
- art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 318 ze zm.)
- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. poz. 14)
- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927).