1 stycznia 2024 r. wejdą w życie przepisy określające zasady nabywania prawa do świadczenia wspierającego. Świadczenie to będzie przyznawane i wypłacane przez ZUS. Wcześniej należy jednak uzyskać od wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON) decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia.
- Osoby uprawnione do świadczenia wspierającego
- Wysokość świadczenia wspierającego
- Wniosek o świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające stanowi rodzaj pomocy dla osób niepełnosprawnych. Ma służyć częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
ZUS w komunikacie z 4 grudnia 2023 r. (dostępnym na www.zus.pl) wyjaśnia zasady nabywania prawa do świadczenia wspierającego.
Osoby uprawnione do świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom, które:
ukończyły 18 lat,
są obywatelami Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywają legalnie w Polsce i mają dostęp do rynku pracy,
mieszkają w Polsce,
otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.
Moment złożenia wniosku o świadczenie wspierające będzie zależeć przede wszystkim od liczby punktów określonej w decyzji WZON (wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności). Należy także sprawdzić, czy opiekun osoby z niepełnosprawnością otrzymuje inne świadczenie.
Świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością, w następujących terminach:
- osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
- osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
- osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.
Osoby, które mają co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.
Wysokość świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220% aktualnej wysokości renty socjalnej (dziś wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia:
- 95–100 pkt – 220 %. renty socjalnej,
- 90–94 pkt – 180 % renty socjalnej,
- 85–89 pkt – 120 %. renty socjalnej,
- 80–84 pkt – 80 %. renty socjalnej,
- 75–79 pkt – 60 %. renty socjalnej,
- 70–74 pkt – 40 % renty socjalnej.
Wniosek o świadczenie wspierające
Osoba z niepełnosprawnością, która chce otrzymać świadczenie wspierające, będzie musiała złożyć do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Aby mogła się ona ubiegać o wydanie takiej decyzji, musi mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:
orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu – wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,
orzeczenia o inwalidztwie – wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.
WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki dana osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat. Gdy osoba z niepełnosprawnością otrzyma decyzję WZON i nie odwoła się od niej, będzie mogła złożyć do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego.
Wniosek o świadczenie wspierające będzie można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:
- Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
- portal Emp@tia,
- bankowość elektroniczną.
Wniosek o świadczenie wspierające może również złożyć pełnomocnik osoby uprawnionej. Do wniosku nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON.
Informacje zawarte w tej decyzji ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS).
ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na rachunek bankowy wskazany we wniosku. Świadczenie wspierające będzie wypłacane łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika.
Podstawa prawna:
art. 2, art. 4, art. 7 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym – Dz.U. z 2023 r. poz. 1429
Oprac. Małgorzata Kozłowska
radca prawny, specjalista i praktyk, od wielu lat zajmuje się prawem ubezpieczeń społecznych