1. Czy przedsiębiorcza mama ma prawo do zasiłku macierzyńskiego?
Tak, mama prowadząca działalność gospodarczą ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje osobom, które odprowadzają składkę chorobową i urodzi im się dziecko.
Okres, na jaki przyznawany jest zasiłek macierzyński jest taki sam jak w przypadku mam na etacie.
Odpowiada on okresowi urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Mama prowadząca działalność gospodarczą może pobierać zasiłek macierzyński maksymalnie przez 52 tygodnie, czyli około roku od urodzenia dziecka.
Należy pamiętać, iż ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą jest dobrowolne. Można do niego przystąpić w dowolnym momencie prowadzenia działalności.
Polecamy: Świadczenia dla pracujących rodziców. Urlopy, zasiłki, ochrona
2. Czy przedsiębiorczy tata ma prawo do zasiłku macierzyńskiego?
Tak, zasiłek macierzyński może otrzymywać również ojciec. Pieniądze będą wypłacane przez okres, który trwa tyle co urlop ojcowski, chociaż oczywiście przedsiębiorczy tata z takiego urlopu nie korzysta. Maksymalny czas, na jaki przysługuje zasiłek macierzyński wynosi 2 tygodnie. Zasiłek nie musi być pobierany jednorazowo, może być wykorzystany w dwóch częściach. Każda z nich trwa wówczas tydzień.
Warto pamiętać, iż mama może również przekazać niewykorzystaną część swojego zasiłku macierzyńskiego tacie. Prawo takie przysługuje po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego. Ojciec musi podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.
3. Jak długo należy opłacać składki, aby otrzymać zasiłek?
Zasiłek macierzyński jest wypłacany mamom bez tzw. okresu wyczekiwania tak jak ma to miejsce w przypadku zasiłku chorobowego. Zasiłek macierzyński można zatem uzyskać już od pierwszego dnia ubezpieczenia.
4. Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Kwota takiego zasiłku zależy od oczywiście od konkretnego przypadku.
Podstawą wymiaru zasiłku jest przeciętny miesięczny przychód, od którego była opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe. Pomniejsza się go następnie o kwotę odpowiadającą 13,71% podstawy wymiaru składek. Bierze się tu pod uwagę okres 12 miesięcy kalendarzowych przed porodem.
Obecnie nie jest możliwe jednorazowe podwyższenie podstawy wymiaru składki, aby otrzymać wysoki zasiłek.
Przyszłe mamy, które chciałyby otrzymywać wysoki zasiłek macierzyński liczony od pełnej zadeklarowanej podstawy powinny zatem odprowadzać składkę w wyższej wysokości przez pełne 12 miesięcy.
Co w sytuacji, gdy dziecko urodzi się przed upływem tych 12 miesięcy?
W takim przypadku, jeżeli kobieta opłaca składki w wysokości wyższej niż minimalne, to otrzyma zasiłek w minimalnej wysokości powiększony o 1/12 za każdy miesiąc opłacania składek przed porodem.
Jeżeli kobieta płaciła wyższe składki przez 5 miesięcy przed porodem, to zasiłek minimalny zostanie podwyższony o 5/12 wpłaconych składek.
Czyli im dłużej kobieta płaci wyższe składki, tym wyższa jest wysokość zasiłku macierzyńskiego.
Przyszłe mamy powinny jednak pamiętać, iż podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać pewnego limitu. Miesięcznie wynosi on 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Obecnie kwota ta wynosi 13067,50 zł. Jest to więc maksymalna podstawa, od której przyszła mama może opłacać składki chorobowe.
Jeżeli chodzi o podstawę najniższą, to w przypadku pełnego ZUS-u wynosi ona 60 procent kwoty przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego. Obecnie: 3136, 20 zł. Dla osób, które płacą preferencyjne składki taka najniższa podstawa to 30% płacy minimalnej. Kwota, która odpowiada 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2020 r. wynosi 780 zł.
W przypadku najniższych zasiłków macierzyńskich nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Dotyczy to zasiłków macierzyńskich, których wysokość nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego, czyli 1000 zł.
Kwota zasiłku macierzyńskiego zależy również od tego, za jaki okres jest on wypłacany. Przez okres, który odpowiada urlopowi macierzyńskiemu, czyli przez pierwsze 20 tygodni, jest to co do zasady 100 procent podstawy. Za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu – 60 procent. Mama może jednak złożyć deklarację, iż chce korzystać od razu z obu urlopów. Należy to zrobić w ciągu 21 dni od porodu. W takim przypadku wysokość zasiłku za cały czas jego trwania wyniesie 80 procent podstawy.
5. W jakich przypadkach ZUS może wszcząć kontrolę?
Przedsiębiorcze mamy często mają obawy związane z ewentualnymi kontrolami, przeprowadzanymi przez ZUS.
Zgodnie z odpowiedzią sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisława Szweda na interpelację nr 1502 w sprawie kontroli ZUS dotyczących zasiłków macierzyńskich w przypadku kobiet prowadzących działalność gospodarczą udzieloną 20 lutego 2020 r. działalność kontrolna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma charakter planowy. W Planie kontroli na obecny rok nie występują płatnicy składek jednoosobowo prowadzący działalność gospodarczą.
Kontrole płatników, którzy mają obowiązek opłacania składek wyłącznie na własne ubezpieczenie, są przeprowadzane tylko w uzasadnionych przypadkach.
ZUS przeprowadza takie kontrole w sytuacjach, które budzą wątpliwości. Przykładowo, gdy w krótkim okresie od zgłoszenia do ubezpieczeń mama występuje o zasiłek. ZUS może mieć również wątpliwości czy działalność gospodarcza faktycznie jest prowadzona, jeżeli pomiędzy okresami pobierania zasiłków występują krótkie przerwy.
W stosunku do osób często korzystających z zasiłków ZUS sprawdza czy tytuł ubezpieczenia trwa w okresie przerw między okresami pobierania zasiłków.
Jak wygląda taka kontrola? W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą zastosowanie mają przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców. Kontrola inspektora ZUS rozpoczyna się po doręczeniu mamie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrola powinna odbyć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni od doręczenie zawiadomienia i nie później niż po upływie 30 dni.
Co istotne, kontrole mogą mieć miejsce zarówno przed wypłatą zasiłku, jak i w trakcie jego pobierania. Kontrola może mieć miejsce także między okresami pobierania zasiłków.
Podczas kontroli mama może zostać zobowiązana do przedstawienia dokumentów, które potwierdzają prowadzenie działalności na przykład umów czy faktur.
ZUS może wzywać do udziału w podejmowanych czynnościach. Jeżeli chodzi o składanie wyjaśnień lub zeznań, to odbywa się to osobiście, przez pełnomocnika, na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.
Jeżeli ZUS uzna, iż prowadzenie działalności jest pozorne, to wydaje decyzję o niepoleganiu ubezpieczeniu i odmowie prawa do zasiłków.
W 2019 roku osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą wydano łącznie 157 921 decyzji, w tym 98 713 decyzji o odmowie prawa do świadczenia i 59 208 decyzji zobowiązujących do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (Źródło: Odpowiedź na sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed na interpelację nr 7660 w sprawie decyzji ZUS nakazujących zwrot zasiłku chorobowego lub odmowy wypłaty zasiłku kobietom prowadzącym działalność gospodarczą, będącym w ciąży lub po porodzie).
Polecamy serwis: Zasiłki