Samotni rodzice mogą ubiegać się o szereg świadczeń. Z niektórych mogą korzystać wszyscy rodzice, inne zaś są dedykowane jedynie tym samotnym. Wybraliśmy kilka najistotniejszych. Ile wynoszą w 2024 r.? Jak można o nie wnioskować? Czy samotni rodzice będą mogli skorzystać również z tzw. babciowego? Oto przydatne zestawienie!
- 1. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
- 2. „800 plus”, czyli świadczenie wychowawcze również dla samotnego rodzica
- 3. Dobry start w roku szkolnym 2024/2025
- 4. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla samotnego rodzica
- 5. Becikowe dla samotnych rodziców po urodzeniu dziecka
- 6. Kosiniakowe po narodzinach dziecka
- 7. Samotny aktywny rodzic?
1. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
Jest to świadczenie dedykowane samotnym rodzicom, uprawnionym do zasiłku rodzinnego. Dodatek przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
- drugi z rodziców dziecka nie żyje;
- ojciec dziecka jest nieznany;
- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.
Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją.
Aktualnie takie wsparcie wynosi 193 zł miesięcznie, nie więcej jednak niż 386 zł na wszystkie dzieci. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwota dodatku podlega zwiększeniu o 80 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci. Kwoty te podlegają też podwyższeniu ze względu na niski dochód.
Jak uzyskać dodatek? Wnioski o zasiłek rodzinny i dodatki gminy przyjmują od 1 lipca w formie elektronicznej i od 1 sierpnia w formie papierowej. Dla otrzymania zasiłku i dodatków ważne jest spełnienie kryterium dochodowego, które wynosi 674 zł (dochód rodziny w przeliczeniu na osobę) lub 764 zł, gdy członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko. Dla okresu zasiłkowego 2024/2025 brane są pod uwagę dochody z roku 2023. Jednak w przypadku przekroczenia dochodu stosuje się zasadę „złotówka za złotówkę“.
Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych osobą samotnie wychowującą dziecko jest panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostająca w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem.
2. „800 plus”, czyli świadczenie wychowawcze również dla samotnego rodzica
Obecnie świadczenie wychowawcze przysługuje bez względu na dochód rodzicom do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Państwo X są po rozwodzie. Nie sprawują opieki naprzemiennej nad córką. W takim przypadku świadczenie 800 plus przysługuje temu z rodziców, który faktycznie opiekuje się dzieckiem.
Wniosek składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w formie elektronicznej. Nowy okres świadczeniowy rozpoczął się 1 czerwca 2024 r. i potrwa do 31 maja 2025 r. Rodzice nowonarodzonego dziecka składają wniosek w ciągu 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia się dziecka, a prawo do świadczenia wychowawczego ZUS ustali od miesiąca urodzenia się dziecka.
3. Dobry start w roku szkolnym 2024/2025
Podobnie jak w przypadku świadczenia „800 plus” wniosek o wsparcie w ramach programu „Dobry start” powinien złożyć ten rodzic, który faktycznie opiekuje się dzieckiem, jeżeli dziecko nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z obojgiem rodziców.
Świadczenie przysługuje jednorazowo w kwocie 300 zł na dziecko uczące się w szkole do ukończenia 20. roku życia; a w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności - do ukończenia przez nie 24. roku życia. Środki na wyprawkę nie przysługują z kolei na studentów i dzieci rozpoczynające naukę w tzw. zerówkach.
Elektroniczne wnioski ZUS przyjmuje do 30 listopada 2024 r., jednak dla szybszej wypłaty (do końca września) o świadczenie warto zawnioskować w lipcu lub sierpniu.
4. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla samotnego rodzica
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego mogą uzyskać osoby uprawnione do alimentów, które ich jednak nie otrzymują z uwagi na bezskuteczność prowadzonej egzekucji. Alimenty z funduszu wypłacane są do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, a w przypadku nauki w szkole lub szkole wyższej - do ukończenia 25. roku życia. Na dziecko niepełnosprawne wsparcie przysługuje bezterminowo.
Do uzyskania świadczenia z FA niezbędne jest spełnianie kryterium dochodowego, które jest waloryzowane co 3 lata. Aktualnie wynosi ono 1209 zł., stosuje się również mechanizm "złotówka za złotówkę".
Świadczenia przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej proponuje podwyżkę świadczeń do 1000 zł miesięcznie już od okresu rozpoczynającego się 1 października 2024 r.
Czytaj więcej: Maksymalnie 500 zł miesięcznie, niezmiennie od 16 lat. Od 1 października 2024 r. możliwa podwyżka
5. Becikowe dla samotnych rodziców po urodzeniu dziecka
Becikowe to świadczenie wypłacane jednorazowo w kwocie 1000 zł. Należy jednak spełnić kryterium dochodowe, które wynosi 1922 zł (dochód rodziny w przeliczeniu na osobę).
Co do zasady jednorazowa zapomoga nie przysługuje osobie samotnie wychowującej dziecko, jeżeli nie zostało ustalone, na rzecz danego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd. Zasada ta nie obowiązuje jednak, gdy:
- rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
- ojciec dziecka jest nieznany,
- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
- sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,
- dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.
6. Kosiniakowe po narodzinach dziecka
Świadczenie rodzicielskie ma na celu wsparcie rodziców, nie mających prawa do zasiłku macierzyńskiego, przysługującego w trakcie urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego. W takiej sytuacji są m.in. osoby bezrobotne czy studiujące. Świadczenie wypłacane jest w kwocie 1000 zł miesięcznie, nawet w przypadku kilkorga dzieci. Okres pobierania świadczenia wynosi rok w przypadku urodzenia jednego dziecka lub:
- 65 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie
- 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie
- 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie
- 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
W pierwszej kolejności do świadczenia rodzicielskiego uprawniona jest matka. Ojciec może otrzymać pieniądze, jeżeli matka zmarła lub porzuciła dziecko. Tata jest uprawniony do świadczenia także wtedy, gdy matka na swój wniosek skróciła okres pobierania świadczenia rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego po korzystaniu z tych uprawnień przez co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka.
Warunkiem otrzymania „kosiniakowego” jest osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód.
7. Samotny aktywny rodzic?
„Aktywny rodzic” jest nowym programem, który ma ułatwiać rodzicom godzenie pracy z opieką nad dziećmi do lat trzech. Wnioski do ZUS będzie można składać od 1 października 2024 r.
„Dla pracujących przeznaczone jest świadczenie „aktywni rodzice w pracy”. Jeśli dziecko uczęszcza do żłobka, to będzie na nie przysługiwać świadczenie „aktywnie w żłobku”, które zastąpi dotychczasowe dofinansowanie żłobkowe z ZUS. Trzeci rodzaj wsparcia to świadczenie „aktywnie w domu”, które zastąpi rodzinny kapitał opiekuńczy i obejmie także pierwsze dziecko” – informuje Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.
Czy z „babciowego” można skorzystać jeśli aktywnym zawodowo jest tylko jeden z rodziców? Na takie pytanie odpowiedziało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
„Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać jeżeli oboje rodzice dziecka są aktywni zawodowo i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie w ustawie określono minimalny próg aktywności zawodowej dla każdego z rodziców, zgodnie z którym, podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę lub 30% w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą korzystających z preferencyjnego obniżenia składek. Natomiast w przypadku rodzica samodzielnie wychowującego dziecko, nie ma wymogu aby wykazywał on aktywność zawodową drugiego z rodziców, ale w takim przypadku - rodzica samodzielnie wychowującego dziecko - dotyczy wymóg aktywności zawodowej z podstawą składek emertytalnych i rentowych nie niższą niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę" - wyjaśnia MRPiPS.
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z j. t. 2024 r., poz. 323)
Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 421)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (Dz. U. z 2021 r., poz. 1092);
Ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - „Aktywny rodzic” (Dz. U. z 2024 r., poz. 858);