Wypadek przy pracy unormowany jest w art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2009.167.1322 ze zm.). Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Zobacz również: Odszkodowanie od pracodawcy za wypadek w pracy
Wypadek przy pracy - cechy
Wobec powyższego wyróżnić można następujące cechy charakterystyczne wypadku przy pracy tj:
- nagłość zdarzenia – nieprzewidywalne, nieoczekiwane;
- przyczyna zewnętrzna – nie powinna pochodzić z przyczyn wewnętrznych organizmu poszkodowanego;
- zdarzenie powodujące uraz lub śmierć – warunek konieczny, zarówno uraz fizyczny jak i psychiczny;
- zdarzenie pozostające w związku z pracą;
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy z kolei unormowany jest w art. 57b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440 ze zm.). Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;
- zwykłego spożywania posiłków;
- odbywania nauki lub studiów.
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Droga z pracy do domu
Ustawodawca wyraźnie wskazał, iż zamiar pracownika bezpośredniego powrotu z pracy do domu i z domu do pracy jest czynnikiem decydującym o zakwalifikowaniu danego zdarzenia do w/w wypadku. Na poparcie stanowiska poniżej warto zacytować wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 czerwca 1998 r. III AUa 108/98. Istotą uznania zdarzenia za wypadek w drodze z pracy jest, aby pracownik wykonywał drogę z pracy do domu. Nie wystarcza więc wykonywanie drogi z pracy bez względu na miejsce docelowe tej drogi. Istotną przesłanką nie jest jedynie opuszczenie miejsca pracy po jej zakończeniu, ale również opuszczenie tego miejsca w celu udania się do domu.
Aby wypadek w drodze do pracy lub z pracy miał miejsce spełnione muszą być następujące warunki:
- nagłość zdarzenia;
- przyczyna zewnętrzna;
Różnica w stosunku do wypadku przy pracy przede wszystkim objawia się w braku wymogu pozostawania zdarzenia w związku z pracą.
Praca na mrozie – jakie warunki musi zapewnić pracodawca?
Wypadek przy pracy - obowiązki pracodawcy
W sytuacji wypadku przy pracy pracodawca zobligowany jest do zabezpieczenia miejsca wypadku w sposób wykluczający dopuszczenie osób niepowołanych, uruchomienia oraz zmiany położenia maszyn oraz urządzeń technicznych zatrzymanych w wyniku wypadku. Pracodawca obowiązany jest zwołać zespół powypadkowy, który w ciągu 14 dni sporządza protokół okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. W ciągu 5 dni od sporządzenia protokołu pracodawca musi go zatwierdzić, jednakże przed dokonaniem tej czynności poszkodowany pracownik lub jego rodzina (w momencie śmierci pracownika w wyniku wypadku) mają prawo zgłoszenia zastrzeżeń oraz wglądu do akt sprawy i sporządzania z nich notatek, odpisów czy kopii. Poszkodowany ma również obowiązek sporządzenia karty wypadku, ale dopiero w momencie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy
Odmienna procedura istnieje w sytuacji wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Szczegółowa regulacja zawarta jest w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U.2013.924 ze zm.).
Analizując rozporządzenie można w skrócie określić zakres, jaki ono obejmuje w paru punktach:
- obowiązek niezwłocznego zawiadomienia pracodawcy przez poszkodowanego – art. 1;
- uznanie zdarzenia za wypadek – art. 2;
- ustalenie okoliczności wypadku w karcie – art. 3;
Różnica pomiędzy obiema instytucjami objawia się przede wszystkim w ograniczonym formalizmie na korzyść wypadku w drodze do pracy lub z pracy. O ile w przypadku wypadku przy pracy o istnieniu wypadku decyduje zespół wraz zatwierdzającym pracodawcą o tyle wypadek w drodze z pracy do domu lub z pracy pozostawiony jest uznaniu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych.
Jakie zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy?
Zobacz dział: Bezpieczeństwo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2009.167.1322 ze zm.).
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440 ze zm.).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz.U.2013.924 ze zm.).
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2013.1442 ze zm.).
Autor: Przemysław Ligęzowski, radca prawny, partner w spółce Ligęzowscy i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni Sp.p. z siedzibą w Warszawie.