Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zamkniętego katalogu informacji, jakich pracodawca może żądać od zatrudnianego pracownika, także kandydata do pracy. Zgodnie z art. 22 kodeksu pracy pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:
- imię (imiona) i nazwisko,
- imiona rodziców,
- datę urodzenia,
- miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
- wykształcenie,
- przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
Nowość: Umowy zlecenia 2015
Przepis art. 22 k.p. dzieli informacje dotyczące życia pracownika/ kandydata na pracownika na cztery sfery:
- sferę identyfikacji personalnej (imię i nazwisko, imiona rodziców, miejsce zamieszkania lub adres do korespondencji, a także numer PESEL),
- sferę pracy (okoliczności dotyczące wykształcenia oraz przebiegu jego dotychczasowego zatrudnienia),
- sferę tajemnicy osobistej i
- sferę tajemnicy prywatnej. Za okoliczności należące do sfery prywatnej ustawodawca uznał inne dane osobowe pracownika (np. wiek, inwalidztwo, kombatanctwo, posiadanie dzieci do lat czternastu oraz imiona i nazwiska dzieci).
Zgodnie z treścią paragfrafu 2 pracodawca ma prawo żądać od pracownika podania danych osobowych:
- innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,
- numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL).
Zobacz również: Urlop wypoczynkowy 2015
Dane osobowe kandydatów do pracy
Danymi osobowymi w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych są wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (art. 6). Przepis wyraźnie zakazuje przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.
Czego nie może żądać pracodawca od kandydata do pracy?
Wskazany przepis ogranicza więc zakres informacji, jakie może zbierać pracodawca. Powyższe ma na celu ochronę pracownika (ale – co ważne – także kandydata do pracy) jako słabszej strony stosunku pracy. Jest o korzystne gdyż pracodawca ma jasno i enumeratywnie wyliczone informacje, których może żądać. Jednocześnie oznacza to, że innych informacji nie może się domagać. Takie żądanie pracodawcy może stanowić naruszenie zasad ochrony autonomii informacyjnej jednostki. Przyjmując, że z art. 22 k.p. wynika zakaz żądania od pracownika (kandydata na pracownika) innych informacji niż określone w tym przepisie, to należy uznać, że ochrona ustanowiona w nim jest szersza niż w ustawie o ochronie danych osobowych (do którego odsyła kodeks pracy).
Zobacz również: Jak zaplanować urlop w Święta Bożego Narodzenia 2014?
Potencjalny pracodawca nie ma możliwości sprawdzenia, czy kandydat do pracy w kancelarii prawnej (np. w charakterze adwokata) był uprzednio karany za przestępstwo ujawnienia informacji objętych tajemnicą zawodową. Lojalność to bardzo ważna cecha nie tylko w branży prawniczej. Wskazana redakcja przepisu może więc prowadzić do absurdu.
Zgoda pracownika na przetwarzanie danych osobowych
Warto także podkreślić, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, pracownik nie może zgodzić się na ujawnienie większego zakresu informacji. Zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 5 sierpnia 2008 roku, sygnatura akt PK 37/08) polecenie pracodawcy nakładające na pracownika obowiązek udzielenia informacji (także danych osobowych) niewymienionych w art. 221 § 1 i 2 k.p. lub w odrębnych przepisach (art. 221 § 4 k.p.) jest niezgodne z prawem (art. 100 § 1 k.p.). Odmowa wykonania takiego polecenia nie może stanowić podstawy rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
Zobacz również: Przetwarzanie danych osobowych pracowników i kandydatów do pracy
Oświadczenie kandydata o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych do celów rekrutacji
Udostępnienie pracodawcy danych osobowych kandydata do pracy (pracownika) następuje w formie oświadczenia osoby, której one dotyczą. Osoba składa oświadczenie, w którym wyraża zgodę na przetwarzanie danych osobowych do celów rekrutacji/ zatrudnienia. Pracodawca ma prawo żądać udokumentowania powyższych danych osobowych (poprzez okazanie świadectw, dyplomów, itp.).
Żądanie innych danych osobowych
Zgodnie z art. 221 § 4 k.p., pracodawca może – w wyjątkowych przypadkach - żądać podania innych danych osobowych. Obowiązek ich podania musi wynika z odrębnych przepisów, np. art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, który zezwala na przetwarzanie danych osobowych niezbędnych dla ustalenia prawa do świadczeń socjalnych przydzielanych ze środków funduszu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2002 r., I PKN 267/01).
Odmowa udzielenia przez pracownika/ kandydata danych
Odmowa udzielenia przez pracownika informacji przewidzianych w art. 221 k.p. jest naruszeniem jego obowiązków pracowniczych i tym samym uzasadnia zastosowanie sankcji przewidzianych prawem pracy.
Warto zastanowić się, czy taka redakcja przepisów prawa pracy nie stanowi nadmiernej ochrony pracownika, która ogranicza pracodawcę a także samego zatrudnionego.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2008 r., (sygn. I PK 37/08).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2002 r., (I PKN 267/01).