Rozwiązanie umowy o pracę - vademecum

Wygaśnięcie stosunku pracy a rozwiązanie stosunku pracy

W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy mamy do czynienia z zakończeniem stosunku pracy z mocy prawa, z powodu innych wydarzeń niż czynności prawne. Natomiast w przypadku rozwiązania umowy o pracę następuje prze złożenia oświadczeni woli przynajmniej jednej ze stron umowy o pracę, czy to przez pracodawcę, czy to przez pracownika.

Zobacz również: Co może spowodować wygaśnięcie stosunku pracy

Zobacz również: Konsekwencje śmierci pracodawcy lub pracownika

Rozwiązanie stosunku pracy

W zależności od rodzaju podstawy nawiązania stosunku pracy, a także powodu rozwiązania, może być on rozwiązany wskutek:

• porozumienia stron,

• wypowiedzenia,

• oświadczenia jednej ze stron o rozwiązaniu stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym, z upływem czasu, na jaki był zawarty,

• z wykonaniem pracy, do wykonania której był zawarty,

• wskutek odwołania (stosunek pracy na podstawie powołania)

• albo wygaśnięcia mandatu (stosunek pracy na podstawie wyboru).

Zobacz również: Jakie są sposoby rozwiązania stosunku pracy?

Zobacz również: Wygaśnięcie stosunku pracy a rozwiązanie stosunku pracy

W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy mamy do czynienia z zakończeniem stosunku pracy z mocy prawa, z powodu innych wydarzeń niż czynności prawne. Natomiast w przypadku rozwiązania umowy o pracę następuje prze złożenia oświadczeni woli przynajmniej jednej ze stron umowy o pracę, czy to przez pracodawcę, czy to przez pracownika.

 Rozwiązanie stosunku pracy

 W zależności od rodzaju podstawy nawiązania stosunku pracy, a także powodu rozwiązania, może być on rozwiązany wskutek:

• porozumienia stron,

• wypowiedzenia,

• oświadczenia jednej ze stron o rozwiązaniu stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym, z upływem czasu, na jaki był zawarty,

• z wykonaniem pracy, do wykonania której był zawarty,

• wskutek odwołania (stosunek pracy na podstawie powołania)

• albo wygaśnięcia mandatu (stosunek pracy na podstawie wyboru).

Zobacz również: Jakie są formy rozwiązania umowy o pracę

Pracownik chce zakończyć stosunek pracy

Pracownik może rozwiązać umowę z zachowaniem okresu wypowiedzenia albo w trybie natychmiastowym.

Bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy w następujących przypadkach:

1. jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe;

2. gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Zobacz również: Czy pracodawca może nie przyjąć wypowiedzenia

Zobacz również: Rozwiązanie umowy przez pracownika w trybie natychmiastowym

Ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracodawcy może być na przykład nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia czy dopuszczenie się mobbingu.

Pracownik nie może rozwiązać umowy bez wypowiedzenia po upływie miesiąca od uzyskania wiadomości o przyczynach uzasadniających rozwiązanie umowy.

Zobacz również: Rozwiązanie umowy z powodu mobbingu

Zobacz również: Porzucenie pracy

 Porozumienie stron

 Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest najkorzystniejszym i najszybszym sposobem rozwiązania stosunku pracy. Umożliwia rozwiązanie umowy praktycznie w każdym terminie, nawet "od zaraz", bez potrzeby czekania na upływ ustawowego okresu wypowiedzenia. Z inicjatywą rozwiązania umowa za porozumieniem stron może wystąpić zarówno pracodawca, jak i pracownik.

 Zobacz również: Kiedy dochodzi do rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron

Zobacz również: Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron          

 Pracodawca chce zakończyć stosunek pracy

 Zobacz również: Wszystko o wypowiedzeniu umowy o pracę- poradnik        

Pracodawca może wypowiedzieć umowę składając jednostronne oświadczenie woli pracownikowi, co powoduje rozwiązanie umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia.

W drodze wypowiedzenia można rozwiązać umowę zawartą na czas nieokreślony oraz umowy na okres próbny i na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli strony przewidziały wcześniej taką możliwość.

Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno być złożone w formie pisemnej. Pracodawca w piśmie wypowiadającym umowę na czas nieokreślony powinien wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie oraz pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania od tego wypowiedzenia do sądu pracy.

Zobacz również: Czy pracownik może nie przyjąć wypowiedzenia

 Pracodawca może również rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia, jeżeli ze strony pracownika dojdzie do:

• ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, np. złamanie tajemnicy zawodowej, nieprzestrzeganie czasu pracy, nieprzestrzeganie zasad współżycia społecznego,

• popełnienia przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Zobacz również: Kiedy można zwalniać dyscyplinarnie?

Zobacz również: Czy możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Zobacz również: Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia

Okresy wypowiedzenia

Okresy wypowiedzenia umów o pracę zależą od następujących czynników:

• rodzaju zawartej umowy (czy jest to umowa na czas nieokreślony, na czas określony, umowa na zastępstwo nieobecnego pracownika, umowa na czas wykonywania określonego zadania czy też umowa na okres próbny);

• czasu na jaki została zawarta umowa- dotyczy to szczególnie umów terminowych;

• okresu zatrudnienia u danego pracodawcy- ma to istotne znaczenie w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony.

Zobacz również: Jakie są okresy wypowiedzenia

Zobacz również: Jakie są okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony

Ochrona pracownika - kto podlega ochronie przed wypowiedzeniem

Zobacz również: Kogo obejmuje ochrona przed zwolnieniem z pracy

Zobacz również: Kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi

• pracownik który przebywa na urlopie wypoczynkowym, bezpłatnym, okolicznościowym, szkoleniowym, na żądanie;

• młodociany pracownik;

• pracownik, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku;

• pracownica w ciąży oraz pracownik przebywający na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub urlopie macierzyńskim.

Zobacz również: Kiedy można rozwiązać umowę o pracę z kobietą w ciąży

Zobacz również: Ochrona przed zwolnieniem z pracy w czasie urlopu macierzyńskiego

 Choroba pracownika

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę rozpoczyna się w dniu, w którym pracownik jest nieobecny z powodu choroby. W okresie nieobecności pracownika w pracy spowodowanego chorobą, pracodawca nie może dokonać wypowiedzenia umowy o pracę. Jednak nie oznacza to, że umowa taka nie może w tym okresie być rozwiązana.

Zobacz również: Zwolnienie lekarskie a ochrona przed wypowiedzeniem

Zobacz również: Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron w czasie zwolnienia

Pracownik może zostać zwolniony, jeśli wypowiedzenie umowy o pracę zostanie mu wręczone przed udaniem się na zwolnienie lekarskie. Dzieje się tak nawet gdyby do rozwiązania stosunku pracy miało dojść w okresie, w którym pracownik będzie na tym zwolnieniu przebywać.

Zobacz również: Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę ze względu na chorobę pracownika

 Okresy wypowiedzenia:

• umowy o pracę na okres próbny wynoszą: 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

• umowy o pracę na czas określony wynosi 2 tygodnie, w przypadku, kiedy umowa o pracę została zawarta na czas dłuższy niż 6 miesięcy i strony przewidziały w treści umowy możliwość wcześniejszego wypowiedzenia.

• umowy o pracę na czas nieokreślony wynoszą: 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

• umowy o pracę na zastępstwo wynosi 3 dni robocze, niezależnie od czasu trwania umowy.

Zobacz również: Jak się liczy terminy wypowiedzenia

Zobacz również: Ważne terminy przy rozwiązaniu umowy o pracę      

 Bezprawne wypowiedzenie

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę wbrew przepisom ma miejsce w przypadku wypowiedzenia bez uzasadnionej przyczyny tzw. nieuzasadnionym lub wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.

Przypadkami wypowiedzenia nieuzasadnionego są:

• wypowiedzenie bez konsultacji z właściwymi instancjami związkowymi;

• wypowiedzenie z naruszeniem szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem;

• krótszy od wymaganego okres wypowiedzenia

• wypowiedzenie bez zachowania odpowiedniej formy

• wypowiedzenie bez poinformowania pracownika w sposób prawidłowy o przysługujących mu środkach prawnych od wypowiedzenia.

Zobacz również: Bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę

Pracownik ma możliwość wykorzystania pewnych środków ochrony przed bezprawnym wypowiedzeniem, ale trzeba pamiętać, że ochrona ta działa tylko na jego żądanie. Pracownik w celu ich wykorzystania musi odwołać się do sądu pracy i jeśli ten stwierdzi, że wypowiedzenie rzeczywiście było bezprawne może orzec różne środki, w zależności od woli pracownika:

• możliwość powrotu na dane stanowisko;

• wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy;

• odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia.

Zobacz również: Czego może żądać pracownik bezpodstawnie zwolniony

Zobacz również: Przywrócenie pracownika do pracy a obowiązek zawarcia nowej umowy o pracę

 Świadectwo pracy

 Pracodawca ma obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy zarówno w przypadku rozwiązania umowy o pracę jak i jej wygaśnięcia. Nie ma więc znaczenia czy stosunek pracy został zakończony przez wypowiedzenie, czy upływ czasu na jaki został zawarty.

Świadectwo pracy musi zawierać informacje o:

• okresie wykonywanej pracy,

• rodzaju wykonywanej pracy,

• zajmowanych przez pracownika stanowiskach,

• trybie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy,

• niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego.

Zobacz również: Czym jest świadectwo pracy

Zobacz również: Ile czasu ma pracodawca na wydanie świadectwa pracy

Bezpłatne porady prawne znajdziesz na naszym Forum