Telepraca
Telepraca polega na wykonywaniu pracy w sposób regularny poza zakładem pracy i przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Nie musi być wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy poza zakładem pracy. Wystarczy, że pracownik np. we wszystkie poniedziałki lub poniedziałki i wtorki ma z góry ustaloną pracę zdalną, wówczas zgodnie z Kodeksem pracy można mówić o świadczeniu pracy w formie telepracy. Ważna jest w tym przypadku regularność. Praca z domu powinna odbywać się w stałych odstępach czasu.
Redaktor portalu internetowego zawarł z pracodawcą umowę na warunkach telepracy. Dwa dni w tygodniu – w poniedziałki i piątki – regularnie wykonuje swoją pracę zdalnie. Pozostałe dni pracuje w redakcji. Wyjątkowo pracodawca zezwala na pracę z domu również w inne dni tygodnia. Dodatkowe dni pracy z domu to tzw. home office czyli praca zdalna, która nie spełnia kryteriów telepracy.
Kontrola telepracownika
Często powstaje pytanie o kontrolę pracownika, który wykonuje pracę w formie telepracy. Czy pracodawca może bez zapowiedzenia przyjść do domu podwładnego, by go sprawdzić?
Polecamy: Zatrudnianie pracowników po zmianach w Kodeksie pracy
Odpowiedź na to pytanie znajduje się w art. 6714 Kodeksu pracy. Wspomniany przepis przyznaje pracodawcy prawo kontroli wykonywania pracy przez telepracownika w miejscu pracy. Należy podkreślić, że nie zawsze miejscem wykonywania pracy przez telepracownika będzie miejsce jego zamieszkania.
Kontroli może dokonywać pracodawca lub osoba przez niego upoważniona. Uznaje się, że pracodawca powinien wcześniej uprzedzić pracownika o tożsamości kontrolera.
Przedmiot kontroli
Zazwyczaj jednak jest to mieszkanie lub dom pracownika i w takim przypadku pracodawca ma prawo przeprowadzać kontrolę:
- wykonywania pracy,
- w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego sprzętu, a także jego instalacji,
- w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgoda pracownika na kontrolę
Jeśli praca odbywa się w miejscu zamieszkania pracownika, nie ma możliwości kontroli bez zgody samego pracownika. Co więcej, zgoda pracownika powinna być wyrażona na piśmie bądź za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (np. za pośrednictwem poczty elektronicznej) czy innych podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Uznaje się, że wspólne uzgodnienie terminu kontroli jest równoznaczne z wyrażeniem zgody przez pracownika.
W doktrynie przeważa pogląd, że pracownik nie może odmówić przeprowadzenia kontroli przez pracodawcę, który zwraca się do niego w tej sprawie.
Kolejnym warunkiem przeprowadzenia kontroli jest konieczność dostosowania sposobu jej przeprowadzania do miejsca wykonywania pracy i charakteru pracy. Przy wykonywaniu czynności kontrolnych nie można naruszać prywatności telepracownika i jego rodziny (np. kontrola w późnych godzinach wieczornych narusza prawo do prywatności i odpoczynku). Ustawodawca nie zezwala na utrudnianie korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.
Telepracownik wykonuje swoją pracę w domu od godz. 8:00 do 16:00. Pracodawca zadzwonił do pracownika o godzinie 15, że tego samego dnia o godzinie 16:00 przeprowadzi kontrolę bhp miejsca pracy. Pracownik odmówił pracodawcy przeprowadzenia kontroli, gdyż o 16:00 kończy pracę i musi wyjechać po dzieci do żłobka i przedszkola, gdyż spieszy się na ważną wizytę lekarską. Takie zachowanie pracownika jest uzasadnione. Może zwrócić się do pracodawcy o przeprowadzenie kontroli w godzinach pracy z uwzględnieniem prawa do prywatności.
Kontrola BHP
Pierwszą kontrolę w miejscu pracy telepracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca przeprowadza na wniosek telepracownika jeszcze przed rozpoczęciem przez niego wykonywania pracy. Następne kontrole dotyczące bhp odbywają się za zgodą pracownika oraz oczywiście przy zachowaniu prawa do prywatności pracownika i jego rodziny. Ponadto jeśli pracownik wykonuje swoją pracę przy wykorzystaniu monitora ekranowego, pracodawca ma obowiązek dokonania tzw. oceny warunków pracy. Przyjmuje się, że telepracownik wykonujący pracę przy stanowisku wyposażonym w komputer wyrażając zgodę na przeprowadzenie kontroli z zakresu bhp, zgadza się również na dokonanie oceny warunków pracy.
Utrudnianie przeprowadzenia kontroli
Utrudnianie lub uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli miejsca pracy przez pracownika może stanowić podstawę do nałożenia na pracownika kary porządkowej lub nawet wypowiedzenia umowy o pracę. W szczególnych przypadkach może zostać to potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, a za co za tym idzie może być podstawą rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (tzw. dyscyplinarka).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2019 poz. 1040)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dziennik Ustaw rok 1998 nr 148 poz. 973)