Stosunek pracy – podstawowa definicja
Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.) stosunek pracy to swego rodzaju więź prawna, która łączy pracownika i pracodawcę. Ma on charakter zobowiązania wzajemnego. Pracownik zobowiązany jest bowiem do świadczenia pracy, w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę i pod jego kierownictwem. Pracodawca zobowiązuje się zaś do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia.
Jakie są sposoby nawiązania stosunku pracy?
Umowa o pracę - podstawa nawiązania stosunku pracy
Umowa o pracę to najbardziej popularna forma nawiązania stosunku pracy. Nie jest to jednak jedyna możliwość przewidziana w kodeksie pracy. Jako źródła stosunku pracy ustawodawca wskazuje także: powołanie, wybór, mianowanie oraz spółdzielczą umowę o pracę.
Nawiązanie stosunku pracy - kiedy?
Nawiązanie stosunku pracy może nastąpić albo w dniu określonym w umowie (wówczas strony decydują się na wskazanie przyszłej daty rozpoczęcia tego stosunku) albo w dniu podpisania umowy. Dzień zawarcia umowy o pracę nie musi być więc jednoznaczny z dniem rozpoczęcia pracy.
W sytuacji gdy faktyczne świadczenie pracy zostanie rozpoczęte wcześniej, to data jej rozpoczęcia będzie jednocześnie datą powstania stosunku pracy.
Warto podkreślić, że umowa o pracę powinna zostać zawarta najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy.
W okresie od podpisania umowy o pracę do rozpoczęcia jej świadczenia stosunek pracy nie istnieje. Strony łączy jednak szczególny stosunek prawny. Odmienne zdanie zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 października 2007 r., II PK 56/07. W tym okresie istnieje stosunek pracowniczy i można go – zdaniem Sądu Najwyższego – rozwiązać. SN podkreślił, że możliwość wypowiedzenia umowy o pracę nie jest uzależniona od nawiązania między stronami stosunku pracy (rozpoczęcia okresu zatrudnienia).
Od momentu zawarcia umowy o pracę oblicza się okres zatrudnienia pracownika, który ma wpływ na szereg uprawnień, np. wymiar urlopu wypoczynkowego.
Kiedy zleceniobiorca może wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy?
Umowa o pracę
Umowa o pracę, będąca podstawą nawiązania stosunku pracowniczego, powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Jeśli strony, z jakichkolwiek powodów, jej nie zachowają, wówczas pracownik ma prawo żądać od pracodawcy pisemnego potwierdzenia treści kontraktu. Powinno to nastąpić najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. W umowie obowiązki pracownicze regulowane są w sposób ogólny, ramowy. Ich konkretyzacja następuje w formie poleceń pracodawcy.
Niepodjęcie pracy w wyznaczonym terminie
Zgodnie z przytoczonym wyżej wyrokiem Sądu Najwyższego – orzeczenie z dnia 29 października 2007 r., II PK 56/07 – powstanie stosunku pracy nie jest zależne od tego, czy pracownik faktycznie rozpocznie wykonywanie obowiązków. Niepodjęcie obowiązków pracowniczych nie skutkuje więc brakiem stosunku pracy. Gdy nieprzystąpienie do pracy, we wskazanym terminie, ma charakter zawiniony, wówczas wobec pracownika można zastosować sankcje, np. w formie zwolnienia dyscyplinarnego.
Umowa o pracę jako podstawa nawiązania stosunku pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2007 r., II PK 56/07.