Jakie są sposoby nawiązania stosunku pracy?

Czym jest stosunek pracy?

Na wstępie wyjaśnijmy, czym jest stosunek pracy. Jest to stosunek zobowiązaniowy, w którym jedna strona - pracownik zobowiązuje się świadczyć pracę określonego rodzaju, osobiście i w sposób ciągły na rzecz, ryzyko i pod kierownictwem drugiej strony, zwanej pracodawcą, który z kolei zobowiązany jest do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy nawiązuje się na mocy zgodnych oświadczeń woli stron bądź innych zdarzeń, z którymi ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm., dalej „kodeks pracy”) łączy jego powstanie.

Umowa o pracę

Najczęściej podstawą nawiązania stosunku pracy jest umowa o pracę, którą należy zawrzeć na piśmie. Może być ona zawarta na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. W sytuacji, kiedy zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, umowa o pracę może być również zawarta na zastępstwo.

Pracownik i pracodawca mogą także zawrzeć umowę o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy, która pozwala stronom stosunku pracy sprawdzić, czy chcą dalej kontynuować współpracę i zawrzeć właściwą umowę o pracę. W zależności od rodzaju zawartej umowy o pracę, zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy przysługuje określony zakres uprawnień i obowiązków w trakcie trwania stosunku pracy, a także w razie jego wygaśnięcia.

Zobacz również serwis: Umowa o pracę

Powołanie

Nawiązanie stosunku pracy w przypadkach  określonych odrębnymi przepisami prawnymi następuje na podstawie powołania. W taki sposób nawiązuje się stosunek pracy m.in. z dyrektorami przedsiębiorstw państwowych, osobami pełniącymi stanowiska kierownicze w administracji państwowej, Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowych, dyrektorami instytucji kultury, prezesami Samorządowych Kolegiów Odwoławczych, zastępcami wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnikami gminy (powiatu, województwa). Warto przy tym wskazać, że stosunek pracy nawiązany na podstawie powołania cechuje się mniejszą stabilnością zatrudnienia niż zatrudnienie na podstawie umowy o pracę - pracownik powołany może być w każdym czasie odwołany przez organ powołujący.

Zobacz również: Nabór kandydatów na stanowisko pracownika samorządowego

Wybór

Stosunek pracy może powstać także na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek świadczenia pracy w charakterze pracownika. Do powstania takiego stosunku pracy niezbędne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: przepisy szczególne przewidują wybór jako podstawę obowiązku wykonywania pracy w charakterze pracownika oraz zgoda wybranego pracownika na świadczenie pracy wynikającej z tego wyboru. Na podstawie wyboru dochodzi najczęściej do nawiązania stosunku pracy radnych, pracowników samorządowych, etatowych członków różnego rodzaju organizacji społecznych, stowarzyszeń, partii, związków zawodowych, spółek prawa handlowego. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu.