Przede wszystkim koniecznym jest, aby był pracownikiem, w rozumieniu Kodeksu pracy, tzn. być zatrudnionym na umowę o pracę, powołanym, mianowanym lub świadczyć pracę na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Niezbędnym jest także posiadanie co najmniej sześciomiesięcznego stażu pracy. Warto wspomnieć, że do tego czasu wlicza się czas pracy u innych pracodawców, a także okres urlopu macierzyńskiego.
Zatem z urlopu wychowawczego nie będą mogli skorzystać ojcowie zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia czy bezrobotni.
Jakie kroki należy podjąć, aby ojciec mógł skorzystać z urlopu wychowawczego?
Na dwa tygodnie przed planowanym rozpoczęciem urlopu pracownik powinien złożyć stosowny wniosek u pracodawcy, osobiście bądź za pośrednictwem poczty. We wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego pracownik musi podać datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego raz okres urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko.
Do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego dołącza się pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku.
Jeśli rodzice mają zamiar jednocześnie korzystać z urlopu wychowawczego muszą dołączyć pisemne oświadczenie drugiego z rodziców o okresie, w którym zamierzają korzystać z takiego urlopu wspólnie.
Istnieje możliwość powrotu do pracy w trakcie trwania urlopu wychowawczego, w każdym czasie jednakże jedynie za wcześniejszą zgodą pracodawcy, bądź po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy. Możliwość skorzystania z prawa do urlopu maksymalnie 4 razy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia.
Niezwykle istotną kwestią jest możliwość skorzystania z prawa do urlopu wychowawczego przez obojga rodziców w tym samym czasie. Okres, kiedy oboje rodzice mogą przebywać na takim urlopie to 3 miesiące, po tym czasie prawo do urlopu przysługuje tylko jednemu z rodziców.
Zobacz również: Urlop tacierzyński i ojcowski w 2013 roku
Prawa pracownika
Urlop wychowawczy jest instytucją ściśle uregulowaną w m. in. Kodeksie pracy, dla pracownika skorzystanie z takiego uprawnienia oznacza, że pracodawca nie może w tym czasie rozwiązać z nim umowy o pracę, ani jej wypowiedzieć. Jedyną wyjątkową sytuacją będzie ogłoszenie upadłości bądź likwidacja przedsiębiorstwa, bądź wystąpienie przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Ponadto każdy ojciec przebywający na urlopie wychowawczym jest objęty ubezpieczeniem społecznym, pokrywanym z budżetu państwa. Dodatkowo okres ten wlicza się do stażu pracy, jako okres nieskładkowy i jest zaliczany na poczet prawa do emerytury.
W odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego w trakcie urlopu wychowawczego pracownik może pracować. Jest to ważne uprawnienie, ponieważ w trakcie urlopu wychowawczego pracownik nie otrzymuje pensji, ani zasiłku. W związku z tym w czasie wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, jeżeli nie wyłącza to oczywiście możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Jeśli jednak praca lub nauka powoduje, że pracownik przestaje sprawować opiekę nad swoim dzieckiem musi się liczyć z konsekwencją powrotu do pracy. W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca ma prawo wezwać pracownika do stawienia się do pracy, w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.
Pracodawca po zakończonym urlopie wychowawczy ma obowiązek przyjąć ojca, który z tego prawa skorzystał do pracy, na to samo lub podobne stanowisko i z co najmniej z taką samą pensją.
Polecamy serwis: Urlopy pracownicze
O autorze
Marta Walewska jest aplikantem adwokackim, prawnikiem w Kancelarii R. Olszewski, J. Tokarski i Wspólnicy, w której jest członkiem zespołu ds. ceł i podatków. Zajmuje się również sprawami z zakresu prawa cywilnego, administracyjnego i prawa pracy.