Obrońca w postępowaniu karnym
Prawo do obrony jest jedną z fundamentalnych zasad postępowania karnego. Zgodnie z art. 6 Kodeksu postępowania karnego oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy.
Zobacz również: Jakie są prawa obywatela w postępowaniu karnym?
Ustanowienie obrońcy
Ustanowienie obrońcy w postępowaniu karnym następuje poprzez udzielenie upoważnienia określonemu adwokatowi do występowania w obronie oskarżonego (lub podejrzanego). Co do zasady obrońcę ustanawia osobiście sam zainteresowany. Niemniej jednak w pewnych sytuacjach może tego dokonać na jego rzecz inna osoba.
Zgodnie z art. 83 ust. 1 Kodeksu postępowania karnego jeżeli oskarżony jest pozbawiony wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym jednak musi niezwłocznie zawiadomić oskarżonego. Należy jednak pamiętać, iż jest to wyjątkowa sytuacja i dotyczy jedynie wypadków, w których podejrzany (oskarżony) został tymczasowo pozbawiony wolności. Rozwiązanie takie ma jednak charakter tymczasowy, do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego (podejrzanego).
X został zatrzymany za dokonanie rozboju i tymczasowo aresztowany. W takiej sytuacji obrońcę dla X może ustanowić inna osoba, np. jego przyjaciel.
Obrońca dla nieletniego
Innym przypadkiem jest ustanowienie obrońcy dla nieletniego, co może uczynić, zgodnie z art. 76 Kodeksu postępowania karnego, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą nieletni pozostaje.
Zobacz również: Czy adwokat z urzędu może wypowiedzieć pełnomocnictwo?
Kiedy obrońca jest konieczny?
W pewnych kategoriach spraw ustanowienie obrońcy będzie konieczne. Chodzi o sytuacje, które ze względu na „kaliber” sprawy, właściwości oskarżonego, a także stopień skomplikowania wymagają, by strona była reprezentowana przez profesjonalnego obrońcę. Chodzi zatem o sytuacje, w których oskarżony jest nieletni, jak również wtedy, gdy jest głuchy, niemy, niewidomy lub zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jego poczytalności (art. 79 ust. 1 Kodeksu postępowania karnego).
Podobnie będzie w sytuacji, jeżeli sprawa toczy się przed sądem okręgowym jako sądem I instancji i dotyczy przestępstwa zbrodni lub też oskarżony jest pozbawiony wolności. W takich sytuacjach jeżeli oskarżony nie ustanowi obrońcy, wyznaczy mu go sąd z urzędu.
Ze zbrodnią mamy do czynienia jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą nie niższa niż 3 lata pozbawienia wolności.