Prawo do obrony obwinionego

Trzeba pamiętać o tym, iż w tym postępowaniu obowiązuje zasada domniemania niewinności, tj. daną osobę uważa się za winną zarzucanego jej wykroczenia dopiero z chwilą uprawomocnienia się skazującego wyroku sądu.

Prawo do obrony (tak samo jak w postępowaniu karnym) ma dwa aspekty: formalny i materialny. Z formalnego punktu widzenia prawo do obrony w postępowaniu w sprawach o wykroczenia polega na prawie do posiadania obrońcy (jednego), którym może być adwokat lub radca prawny. Obrońca ten może być z wyboru lub z urzędu.

Prawo do obrony w jego materialnym ujęciu oznacza prawo do podjęcia aktywnych działań zmierzających do wykazania konieczności uniewinnienia obwinionego lub wykazania konieczności umorzenia danego postępowania. Należy stanowczo podkreślić, iż prowadzenie aktywnej obrony jest prawem (uprawnieniem) obwinionego, a nie jego obowiązkiem. Może on zatem przyjąć w procesie bierną postawę polegającą na wyczekiwaniu, czy oskarżyciel udowodni swoją tezę o sprawstwie oskarżonego.

Zobacz również: Jakie prawa ma obywatel przed sądem?

Jan. K może prowadzić swoją aktywną obronę na dowód tego, iż to nie z jego winy został spowodowany wypadek powołując świadków i wnioskując o powołanie biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych. Może również ograniczyć się do stwierdzenia, iż jechał prawidłowo i przyjąć wyczekującą postawę, czekając na to, czy jego tezę obali oskarżyciel publiczny.

W odniesieniu do sposobów realizacji prawa do obrony (w jej materialnym aktywnym wydaniu) należy wskazać, że obwinionemu przysługuje szereg uprawnień:

1. Obwiniony ma dostęp do akt sprawy, a zatem jeżeli skorzysta z tego uprawnienia to będzie posiadał pełną wiedzę o ustalonym w sprawie stanie faktycznym i potencjalnym materiale dowodowym.

2. Obwiniony może składać wnioski dowodowe w sprawie (w tym wniosek o przesłuchanie świadków, przeprowadzenie dowodu z treści danego dokumentu, a nawet o powołanie biegłego) w celu wykazania okoliczności przeczącym tezom oskarżyciela albo okoliczności korzystnych dla obwinionego, potwierdzających jego wyjaśnienia.

Obwiniony może powołać świadków na okoliczność, iż nie było go w miejscu popełnienia wykroczenia, które mu się zarzuca z uwagi na to, że przebywał w tym czasie gdzie indziej.

Jest on nawet obligatoryjnie pouczany o tym, iż może na rozprawę sprowadzić świadków lub inne dowody na swoją obronę (art. 67 § 2 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).