Przestępstwo posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych to czyn zabroniony określony w art. 62 ust. 1-3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2012 r. poz. 124, ze zm.). Polega na niezgodnym z ustawą posiadaniu tych środków lub substancji, które zostały wymienione w załącznikach do powyższej ustawy. Przestępstwo posiadania określone w art. 62 ust. 1-3 ww. ustawy może być popełnione umyślnie, zarówno z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym – patrz w zakresie zamiaru art. 9 § 1 i § 2 kk.
Przedmiotowe przestępstwo jest przestępstwem powszechnym tj. może być popełnione przez każdą osobę fizyczną.
Posiadanie narkotyków - znamiona przestępstwa
Najważniejszymi znamionami z punktu widzenia praktycznymi przedmiotowego czynu zabronionego jest posiadanie środka lub substancji oraz ilość posiadanego środka czy substancji, które są przedmiotem, z uwagi na użycie przez ustawodawcę sformułowań nieostrych, licznych orzeczeń sądowych i obszernego piśmiennictwa.
Penalizacja czynu zabronionego określonego w art. 62 ust. 1 ww. ustawy - typu podstawowego tego czynu zabronionego - następuje, gdy przedmiotem tego czynu jest co najmniej taka ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej, która wystarcza na jednorazowe jego użycie przez jedną osobę w celach innych niż medyczne w dawce przyjętej czy uznawanej jako typowa dla danego środka odurzającego lub substancji psychotropowej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 grudnia 2006 r. II AKa 249/2006, wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 20 kwietnia 2011 r. IV KK 26/2011).
Posiadanie narkotyków jako przestępstwo trwałe
Następnie należy podnieść, że zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2014 r. II AKa 442/2013 przestępstwo to zaliczane jest do przestępstw trwałych, a zatem przy ustaleniu, czy oskarżony posiadał środek odurzający należy kierować się faktyczną ilością posiadanych rzeczywiście przez oskarżonego środków odurzających w konkretnym czasie.
Ilość posiadanego środka odurzającego
Mając na uwadze powyższe zasadnym jest wskazanie na orzecznictwo sądowe zmierzające do określania ilości środka, która stanowi o popełnieniu czynu zabronionego z art. 62 ww. ustawy. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 grudnia 2013 r. II AKa 422/2013 sąd wskazał, że karalne jest posiadanie środka narkotycznego dopiero wówczas, gdy jego ilość (porcja) pozwala na odurzenie osoby zażywającej narkotyk.
Zalety dobrowolnego poddanie się karze w sprawie o posiadanie narkotyków
Dla marihuany przyjmuje się, że porcją taką jest minimum od 1 do 0,5 grama. Pozwala ona na odurzenie 2 - 3 osób. Jeśli zatem przyjąć, że jedna osoba może się odurzyć porcją o wadze 0,17 grama (0,5: 3) to jest to wielokrotnie więcej niż 0,05 grama posiadane przez oskarżonego. Ta śladowa ilość marihuany nie spełnia zatem kryteriów środka odurzającego z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Ilość narkotyków w opinii biegłego
Jednocześnie bardzo istotny dla rozstrzygnięcie kwestii ilości środka odurzającego, którego ilość decyduje o wypełnieniu znamion czynu zabronionego z art. 62 ww. ustawy jest wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 28 lipca 2010 r. II KK 37/2010, w którym sąd wskazał, że pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że w orzecznictwie sądowym „powszechnie” przyjmuje się, iż minimalna ilość narkotyku mogąca wywołać efekt odurzenia u jednej dorosłej osoby w przypadku marihuany wynosi 0,5 g, ma charakter dowolny. W sytuacji gdy w orzecznictwie (przykłady wyroków wskazane zostały w treści kasacji) przyjmuje się, że minimalna dawka zażywanej marihuany (1 porcja), mogąca wywołać „inny niż medyczny” skutek, bywa niekiedy mniejsza od ilości posiadanej przez P.B., przekonanie Sądu Okręgowego, że dawka 0,201 g, nie spełnia kryterium ilościowego, określonego m.in. w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r. I KZP 22/2009 (OSNKW 2009/12 poz. 103), winno być zatem poprzedzone zasięgnięciem opinii specjalistycznej (np. biegłego toksykologa). W podobnym tonie wypowiedzenia się Sąd Apelacyjny w Katowicach - nie jest tak, że skoro w przypadku marihuany za dawkę uznawaną za typową dla odurzenia przyjmuje się z reguły dawkę 1 grama, to ilości mniejsze nie mogą stanowić przedmiotu przestępstwa z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Rzecz w tym, że w toku procesu nie dokonano ustaleń, czy możliwe jest w ogóle zażycie takiej ilości środka jaką ujawniono oraz czy uwzględniając jego rodzaj mógłby on wywołać efekt odurzenia (w wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lipca 2011 r. II AKa 244/2011). Również podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy - wielkości występujących w obrocie (np. będących przedmiotem sprzedaży) porcji - bardzo często o wadze 1 g, przytaczanej przez Sąd Okręgowy w odniesieniu do marihuany - nie sposób utożsamiać z minimalną dawką środka potrzebną (wystarczającą) do jego użycia. Za powszechnie znany można uznać choćby częsty fakt zespołowego zażywania marihuany (przez wspólne wypalenie suszu roślinnego w formie papierosa albo w służącej do tego celu lufce) (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 4 listopada 2008 r. IV KK 127/2008).
Przestępstwo posiadania narkotyków można popełnić tylko umyślnie
Śladowa ilość narkotyków
Jednocześnie zgodnie z treścią orzecznictwa sądowego posiadanie śladowej ilości narkotyków, nikłych jego resztek lub pozostałości po substancji psychotropowej na zabezpieczonych przedmiotach (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 20 stycznia 2010 r. II KK 289/2009), czy osad marihuany na szklanej lufce (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 grudnia 2008 r. II AKa 380/2008) lub woreczek ze śladowymi ilościami białego proszku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 grudnia 2006 r. II AKa 241/2006 nie wyczerpuje znamion tego czynu zabronionego.
Polecamy serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2012 r. poz. 124, ze zm.), (stan prawny na dzień 23 czerwca 2014 r.);
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz.U.1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zm.), (stan prawny na dzień 23 czerwca 2014 r.).