Kościelny proces o nieważność małżeństwa w różnych sądach

dr Arletta Bolesta
Adwokat kościelny
rozwiń więcej
Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego./ Fot. Fotolia
Błędem, który może narazić stronę na niepotrzebne dodatkowe działania jest przeniesienie schematu działań z innego sądu do swojego. Dzieje się to wówczas, gdy ktoś z bliskich jest w trakcie albo już po swoim kościelnym procesie, zaś druga strona na zasadzie analogii przenosi schemat jednego procesu, dodajmy – toczącego się zupełnie w innym sądzie – do swojej sprawy.

Dlatego w obecnym artykule zwrócimy uwagę na zróżnicowaną praktykę każdego z Sądów, do której warto się dostosować jak i ją uprzednio poznać.

Zanim jednak dojdzie do rozpoczęcia procesu można zauważyć u niektórych porównanie swojego małżeństwa do innych związków i na tej podstawie już wysunięcie podobnej przyczyny, na podstawie której może przebiegać proces. Tymczasem, nie wykluczając, iż i taka może w rzeczywistości okazać się prawdziwa, warto jednak zawsze zbadać historię danego związku w kontekście wszystkich tytułów prawnych.

To zagadnienie pośrednio wiąże się też z innym, a mianowicie, przywołując prosty przykład, takie podejście oznacza też wyzbycie się pewnej pretensjonalności, dlaczego proces u innej osoby zakończył się pozytywnie zaś  mój negatywnym wyrokiem, chociaż poruszony i badany był ten sam problem. Widać to klarownie na przykładzie problemu alkoholowego, widzenie jego zależne już jest od samej strony, od jej osobowości. Innymi słowy, sięganie po alkohol może być zrównane do alkoholizmu w większym stopniu przez osoby, które nie tyle są całkowitymi abstynentami, co przez takowe, które w nieprawidłowy sposób podchodzą do tego problemu, albo to z racji braku wiedzy, albo co więcej z racji nawet i osobowości. U takich osób sięgnięcie przy jakiejś sporadycznej okazji po małą i przyjętą ilość alkoholu może budzić spore oburzenia, a w naszym analizowanym przypadku, zrównanie tego z chorobą alkoholową. Stąd w praktyce swojej nie ograniczam się do „zaufania” stronie mówiącej o alkoholizmie swojego współmałżonka, ale wspólnie w oparciu o stwierdzone obiektywnie objawy tej choroby dochodzimy do wniosku, czy rzeczywiście dany przypadek można podpiąć pod alkoholizm, czy nie jest to racjonalne.

Zobacz również: Nadużywanie alkoholu a rozwód kościelny

Powracając do meritum, gdy strona (strony) dokonają wyboru właściwego Sądu Kościelnego winny zaznajomić się z jego wymogami.

Nie chodzi tylko o wymagane załączniki, bowiem w jednym Sądzie wymaga się metryk chrzcielnych stron, w innym dane z nich umieszcza się w skardze itp., ale także o konstrukcję skargi.

Zobacz również: Załączniki do skargi powodowej

Pomijam kwestie marginalne, które jednak mogą narazić stronę, strony na niepotrzebne poprawki, jak margines, ilość stron. Są bowiem Sądy, w których skarga ogranicza się do niecałej strony, zaś wydobycie właściwych faktów przesunięte zostaje na etap oświadczenia stron, zeznania świadków. Sądy bowiem na podstawie swojego doświadczenia taką praktykę zbudowały.

Kolejną różnicą jest kolejność pewnych etapów. I tak w niektórych Oficjalatach już w trakcie odczytu akt, czyli ich publikacji strona, strony mogą zaznajomić się z treścią uwag Obrońcy węzła małżeńskiego, zaś w innych dopiero po zamknięciu postępowania dowodowego, gdy w oddzielnym liście strony otrzymują je.

Gdy proces przebiega z tytułu wymagającego, bądź przy którym zaleca się udział biegłego (chodzi tu przede wszystkim o niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich) ważnym środkiem dowodowym jest sporządzenie opinii właśnie przez kompetentnego biegłego. I znowu w jednym Sądzie bezpośredniemu badaniu poddana zostaje ta strona, u której domniemywa się istnienie tejże wady, zaś w innym obie.

Nie wspominam o czasie przebiegu procesu, gdyż ten nie zależy tyle od praktyki sądowej co od innych okoliczności, temat ten poruszałam już w artykule: „Czas trwania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa”.

Istota kościelnego procesu małżeńskiego pozostaje jak widać bez zmian, tj. Sądy nie zrezygnują z podstawowych dowodów, z poszczególnych etapów wymaganych do ważności wyroku, ale zmienne jest tylko to, co wynika z jakiś głębszych przemyśleń. Tu powtórnie można nawiązać chociażby do objętości pozwu: gdy jest on obszerny, wówczas strona go pisząca nie zostaje narażona na pominięcie jakiegoś faktu, gdy będzie zeznawała, ale z drugiej strony, im będzie on krótszy, choć poruszający meritum, tym zeznanie szczególnie strony przeciwnej, ale też i świadków będzie obiektywniejsze, gdyż nie zostanie dana im możliwość zaznajomienia się z jego treścią, i niestety z „przygotowania” się do procesu w tym znaczeniu negatywnym.

Polecamy serwis: Rozwód kościelny

Prawo
Od stycznia 2026 roku już 600 plus na dentystę. Dla każdego, kto opłaca składkę zdrowotną. Ale czy wiesz, jak skorzystać?
24 gru 2025

W listopadzie 2025 r. wskaźnik inflacji rok do roku wyniósł 2,5%. Jednak czy domowe budżety to odczuwają? Warto pamiętać o tym, że można dbać o nie na różne sposoby. Jednym z nich jest korzystanie z usług oferowanych przez NFZ w ramach opłacanej składki zdrowotnej.

Skarga do WSA przez e-Doręczenia jest skuteczna – przełomowe orzeczenie NSA
23 gru 2025

Naczelny Sąd Administracyjny rozwiał wątpliwości dotyczące wnoszenia skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych za pośrednictwem systemu e-Doręczeń. W serii postanowień z października i listopada 2025 r. NSA potwierdził, że taka forma jest w pełni skuteczna, mimo że przepisy p.p.s.a. nie wskazują wprost tego kanału komunikacji.

Niespodzianka dla kierowców przed świętami – obligatoryjna konfiskata pojazdu, która ma poprawić bezpieczeństwo na drogach. Prezydent podpisał ustawę
24 gru 2025

W dniu 22 grudnia 2025 r. Prezydent Karol Nawrocki złożył swój podpis pod ustawą, która ma poprawić bezpieczeństwo na polskich drogach. Ustawa wprowadza m.in. nowe rozwiązania w zakresie przepadku pojazdów mechanicznych, w tym reguluje zupełnie nowe okoliczności, w których policja dokona konfiskaty samochodu (a w dalszej kolejności – sąd będzie mógł, a w określonych przypadkach – musiał orzec przepadek pojazdu).

Niedobrze u niepełnosprawnych. Źle z Wytycznymi, świadczeniem wspierającym, kwotami świadczeń [List]
22 gru 2025

Do redakcji Infor.pl stale wpływają listy od osób niepełnosprawnych rozczarowanych praktyką przyznawania świadczeń dla nich w ostatnich latach. Główny zarzut dotyczy wysłania w grudniu 2024 r. przez przedstawicieli rządu Wytycznych do WZON, które zmodyfikowały (kwotowo w dół) zasady przyznawania świadczenia wspierającego. W opinii osób niepełnosprawnych ci z nich, którzy są w wieku 75+, niewidomi, niesłyszące oraz poruszający się na aktywnych wózkach mają limity punktów poziomu potrzeby wsparcia, co zmniejsza wartość świadczenia wspierającego (albo pozbawia go). Hipotezę tą potwierdza wprost dokument Wytycznych ujawniony przez Infor.pl w odniesieniu do osób niepełnosprawnych w wieku 75+. Obecnie czekamy na wynik interwencji RPO w odniesieniu do pozostałych grup wskazywanych jako pokrzywdzone Wytycznymi. W artykule kolejny list osoby niepełnosprawnej w tej sprawie.

Te sklepy mogą być otwarte w Wigilię w 2025 roku. W jakich zawodach poza handlem praca jest dozwolona w Wigilię i inne święta? Jakie kary grożą pracodawcom?
24 gru 2025

W 2025 roku Wigilia po raz pierwszy będzie dniem wolnym od pracy. Kodeks pracy przewiduje jednak sytuacje, w których praca w niedziele i święta, w tym w Wigilię, jest dozwolona. Które sklepy będą otwarte w Wigilię?

Koniec taniego wykupu mieszkań komunalnych? W Sejmie praca wre nad nowymi przepisami, wejdą w 2027 r.
22 gru 2025

Miliony Polaków przez lata wykupywały mieszkania komunalne za ułamek ich wartości. Teraz to się skończy. Sejm pracuje nad ustawą, która zakaże gminom udzielania wysokich zniżek przy sprzedaży lokali. Zmiany mają wejść w życie latem 2027 roku. Sprawdź, co to oznacza dla najemców, seniorów i samorządów – oraz dlaczego politycy chcą zatrzymać wyprzedaż publicznego zasobu mieszkaniowego.

Wyjaśniamy dlaczego PZON i WZON usuwają punkt 7 wskazań w orzeczeniu o niepełnosprawności. To przez przepisy
22 gru 2025

Przepisy nakazują sprawdzić lekarzowi, czy osoba niepełnosprawna umie się ubrać, umyć oraz czy może wyjść na zewnątrz mieszkania. Jeżeli tak, to lekarz musi ją uznać za samodzielną i niepotrzebującą stałej opieki. Wyklucza to możliwość przyznania pkt 7 we wskazaniach do orzeczenia o niepełnosprawności (stopień znaczny). Sprawdzenie dotyczy zdolności faktycznej, a nie stanu zdrowia. Ta procedura wynika z rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Do redakcji Infor.pl docierają informacje z całej Polski o nagminnym odbieraniu przez WZON i PZON pkt 7. Nie wynika to w naszej ocenie ze zmian w prawie w ostatnich kilkunastu miesiącach. To prawdopodobnie efekt przyjęcia przez PZON-y restrykcyjnej wykładni i skrajnie niekorzystnej dla osób niepełnosprawnych przepisów obowiązujących od dekad. Odebranie pkt 7 oznacza, że osoba niepełnosprawna nie wymaga ciągłej opieki, a jej opiekun nie otrzyma świadczenia pielęgnacyjnego (w 2026 r. 3386 zł miesięcznie - podwyżka o 99 zł do 2025 roku (3287 zł). Problem dotyczy przede wszystkim dzieci autystycznych, które w wieku 4-6 lat otrzymywały czasowo pkt 7, a przy ponownym stanięciu na komisji PZON w wieku np. 8 lat są pozbawiane pkt 7 - rodzice nie rozumieją jak to możliwe przy niezmienionym stanie zdrowia ich dziecka. Odpowiedź jest bardzo prosta - Wasze dzieci umieją się w wieku 8 lat samodzielnie ubrać i wykąpać, a kiedy miały 4 lata orzecznicy przyjmowali, że wymagają Waszej pomocy.

Aplikacja "Schrony" pokazuje gdzie się ukryć. Czy będzie rozbudowana?
22 gru 2025

Aplikacja "Schrony" uruchomiona w poprzednim roku pokazuje gdzie się ukryć. Można w niej sprawdzić rozmieszenie miejsc schronienia dla ludności. Najwięcej schronów i ukryć znajduje się na Śląsku i Mazowszu. Czy aplikacja będzie rozbudowana?

Wigilia wolna od pracy w praktyce nie dla wszystkich pracowników. Oto dlaczego szef-pracoholik jest groźny dla całej firmy
22 gru 2025

Zgodnie z przepisami od 2025 roku 24 grudnia jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Wolna Wigilia przez wielu jest oceniana jako gest troski o pracowników, ukłon w stronę work-life balance i odpowiedź na realne potrzeby ludzi. W publicznej debacie jednak rzadko mówi się to tym, jak ta decyzja wpływa na liderów. Bo choć zespoły szybciej myślą o barszczu i choince, dla kadry zarządzającej święta to często jeden z najbardziej intensywnych i obciążających momentów w roku. To właśnie liderzy wykonują w tym czasie ogromną, niewidzialną pracę.

Jawność płac - początek zmian 24 grudnia 2025 r. Co naprawdę się zmienia teraz, co za pół roku a co jeszcze później?
22 gru 2025

W Wigilię 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie pierwsze zmiany kodeksu pracy dotyczące przejrzystości wynagrodzeń w procesie rekrutacyjnym. Pracodawcy będą musieli przekazywać kandydatom informację o proponowanym wynagrodzeniu (kwocie lub przedziale) oraz stosować neutralny język w ofertach pracy. Kolejne rozwiązania wynikające z unijnej dyrektywy o równości wynagrodzeń mają zostać wdrożone w prawie krajowym do 7 czerwca 2026 r., przy czym część obowiązków (np. raportowanie) będzie uruchamiana etapami w kolejnych latach.

pokaż więcej
Proszę czekać...