Wiemy już, kiedy wejdzie w życie ustawa o ochronie sygnalistów. Na kogo nakłada nowe obowiązki? Czy pracodawcy zapewniając o braku działań odwetowych w stosunku do sygnalistów, mogą wprowadzić przepisy wewnętrzne ustalające dodatkowe wynagrodzenie za zgłaszanie nieprawidłowości? Mamy odpowiedzi z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
- Ustawa o ochronie sygnalistów wchodzi w życie
- Obowiązki wynikające z ustawy o ochronie sygnalistów
- Ustawa o ochronie sygnalistów a prawo pracy
- Wynagrodzenie dla sygnalisty?
Ustawa o ochronie sygnalistów wchodzi w życie
Emilia Panufnik, redaktor infor.pl: Ustawa o ochronie sygnalistów jest już w Dzienniku Ustaw. Kiedy dokładnie wejdzie w życie?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: Zgodnie z art. 64 ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. poz. 928) ustawa wchodzi w życie o upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 5 ust. 4, art. 25 ust. 1 pkt 8 oraz przepisów rozdziału 4, które wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Ustawa wejdzie zatem w życie w dniu 25 września br. z wyjątkiem powołanych wyżej przepisów dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, które wejdą w życie 25 grudnia br.
Obowiązki wynikające z ustawy o ochronie sygnalistów
Czy ustawa dotyczy tylko pracodawców? Na kogo nakłada nowe obowiązki?
Ustawa nakłada obowiązek ustalenia procedury zgłoszeń wewnętrznych na podmioty prywatne i publiczne. Zgodnie zaś z art. 2 pkt 11 ustawy przez podmiot prywatny - należy rozumieć osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub pracodawcę, jeżeli nie są podmiotami publicznymi. Natomiast stosownie do treści art. 2 pkt 12 ustawy przez podmiot publiczny - należy rozumieć podmiot wskazany w art. 3 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1524).
Z czym mogą być największe problemy po wejściu w życie ustawy? Na co należy zwrócić szczególną uwagę?
Z uwagi na fakt, iż ustawa po raz pierwszy reguluje problematykę, która nie była dotąd kompleksowo regulowana przepisami prawa (tj. zgłaszania naruszeń prawa oraz związaną z tym ochronę sygnalistów), trudno jest obecnie wskazać jakie mogą być największe problemy związane z jej stosowaniem. Jednak w celu weryfikacji stosowania przepisów ustawy w OSR do projektu ustawy przewidziano sporządzenie OSR ex post. Ocena ta nastąpi po 2 latach funkcjonowania przepisów ustawy i będzie miała na celu weryfikację funkcjonowania ustawy oraz wypracowanie wniosków i rekomendacji w zakresie konieczności dokonania jej ewentualnych zmian.
Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawców
Ustawa o ochronie sygnalistów a prawo pracy
Czy wyłączenie z zakresu ustawy zgłoszeń naruszenia praw pracowniczych nie narusza wymogów unijnych co do instytucji sygnalisty?
Zgodnie z regulacją zawartą w art. 2 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla uprawnienia państw członkowskich do rozszerzenia zakresu ochrony na mocy prawa krajowego w odniesieniu do dziedzin lub aktów nieobjętych ust. 1 tej dyrektywy. Powołana dyrektywa 2019/1937 określiła zatem minimum obszarów, w ramach których musi zostać zapewniona w aktach krajowych możliwość zgłaszania naruszeń prawa, pozostawiając jednocześnie do decyzji państw członkowskich rozszerzenie tego zakresu o inne obszary. Prawo pracy nie mieści się w obligatoryjnym zakresie przedmiotowym dyrektywy 2019/1937 zatem jego usunięcie z ustawy nie narusza przepisów tej dyrektywy.
Wynagrodzenie dla sygnalisty?
Zgodnie z ustawą zakazane są działania odwetowe pracodawcy w stosunku do sygnalisty. A czy pracodawcy mogą wprowadzić przepisy wewnętrzne ustalające dodatkowe wynagrodzenie za zgłaszanie nieprawidłowości?
Stosownie do treści art. 7 ust. 2 dyrektywy 2019/1937 - państwa członkowskie zachęcają do zgłaszania za pośrednictwem wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń przed dokonaniem zgłoszenia za pośrednictwem zewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń w przypadku, gdy naruszeniu można skutecznie zaradzić wewnątrz organizacji, a osoba dokonująca zgłoszenia uważa, że nie zachodzi ryzyko działań odwetowych.
Niemniej jednak wskazana wyżej zachęta do dokonywania zgłoszeń wewnętrznych nie powinna przybierać postaci gratyfikacji finansowej podmiotu prawnego za zgłoszenie nieprawidłowości przez sygnalistę, lecz raczej polegać na zapewnieniu mu przejrzystego i budzącego zaufanie sytemu zgłoszeń wewnętrznych oraz ewentualnego wsparcia w tym zakresie (np. poprzez zapewnienie pomocy psychologa dla potencjalnego sygnalisty).
Sygnaliści w administracji publicznej. Procedura dla pracodawców
Dziękuję za udzielenie odpowiedzi.