Proponowana przez Ministra Sprawiedliwości nowelizacja ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadza nową formę szczególną czynności prawnych – dokumentową.
Oświadczenie woli przez Internet
Forma dokumentowa czynności prawnej
Zachowanie dokumentowej formy czynności prawnej będzie wymagało złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób, który umożliwi ustalenie osoby składającej oświadczenie.
Dokumentowa forma czynności prawnej pod rygorem…
Formę dokumentową będzie można zastrzeż zarówno w drodze ustawy jak i umowy łączącej strony.
Forma dokumentowa będzie zastrzeżona w ustawie pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) tylko wtedy, gdy taki rygor zostanie wyraźnie wskazany w ustawie. W przypadku braku takiego zastrzeżenia forma będzie zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych (ad probationem). Regulacja ta będzie miała charakter analogiczny do art. 73 i 74 Kodeksu cywilnego, które regulują formę pisemną zastrzeżoną w ustawie.
Zastrzeżenie formy dokumentowej w umowie wymagało będzie wyraźnego zastrzeżenia jej skutku. Brak zastrzeżenia rozumiany będzie jako wywołujący skutek wyłącznie dla celów dowodowych (ad probationem).
Jeśli forma dokumentowa dotyczyć będzie dokonania jednostronnej czynności prawnej, wówczas przyjmuje się, że druga strona nie może ponosić negatywnych konsekwencji niezachowania wymaganej formy. Zatem będzie istniała możliwość dopuszczenia dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron na okoliczność dokonania tej czynności (na żądanie drugiej strony).
Podpis własnoręczny a elektroniczny – podobieństwa i różnice
Forma dokumentowa a odformalizowanie procedury cywilnej
Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji wprowadzenie dokumentowej formy czynności prawnych polega na stworzeniu norm prawnych dla formy, która funkcjonuje powszechnie w obrocie i, z uwagi na dynamiczny rozwój nowych technologii, ciągle zyskuje na znaczeniu.
Forma dowodowa ma być mniej sformalizowana niż np. forma pisemna, co potwierdzał będzie brak konieczności złożenia własnoręcznego podpisu. Wprowadzenie takiej formy czynności ma na celu odformalizowanie procedury cywilnej i usprawnienie dokonywania poszczególnych czynności.
Rygor dowodowy w stosunkach przedsiębiorców
Resort sprawiedliwości proponuje także nowe brzmienie art. 74 § 3 kc. Zgodnie z jego obecną treścią do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami nie stosuje się rygoru dowodowego. Autorzy nowelizacji sformułowali go w następujący sposób: w stosunkach między przedsiębiorcami uchybienie wymogowi formy pisemnej lub dokumentowej, w sytuacji, gdy nie został on zastrzeżony ad solemnitatem, nie skutkuje szczególnymi sankcjami dowodowymi, a jednocześnie pozostaje bez wpływu na ważność dokonanej czynności prawnej.
Dokument – nowa definicja
Wprowadzenie nowej definicji pojęcia dokument ma pełnić funkcję porządkującą. Dotychczas ustawodawca posługiwał się wymiennie pojęciami: dokument, pismo, forma pisemna, pokwitowanie oraz akt notarialny. W dotychczasowych regulacjach prawnych dokument był rozumiany jako informacja utrwalona wyłącznie w postaci pisma.
Zgodnie z nowelizacją dokument określany jest jako przekaz woli ludzkiej, informacja możliwa do odtworzenia. Formułując definicję posłużono się mieszanym kryterium, tj. przedmiotowo – funkcjonalnym. Konstytutywną cechą dokumentu jest informacja, treść, która obejmuje różnego rodzaju oświadczenia (także oświadczenia woli). Warto podkreślić, że nowa definicja ma charakter neutralny technologicznie. Podkreśla konieczność możliwości odtworzenia treści dokumentu, jednak nie przesądza przy pomocy jakich nośników i urządzeń ma to nastąpić. Projektodawcy postawili na dowolność, zarówno w zakresie ujawnienia (znak graficzny, dźwięk, obraz), utrwalenia (papier, nośnik elektroniczny lub inny) jak i odtworzenia.
Niemiecka forma tekstowa
Zaproponowana konstrukcja opiera się na stosowanej z powodzeniem w Niemczech tekstowej formie czynności prawnej (§ 126b BGB). Ma ona charakter pośredni pomiędzy formą pisemną lub elektroniczną, które dla swej ważności wymagają złożenia podpisu a forma ustną.
Nowelizacja KC rozszerza definicję formy dokumentowej także o oświadczenie woli zawierające zapis audio (postać audialna) lub wideo (postać audiowizualna).
Dowód z dokumentu w kpc
W związku z szeroką definicją dokumentów zachodzi konieczność dokonania nowelizacji w zakresie procedury cywilnej, a mianowicie zastosowaniu dowodów z dokumentów. Stąd proponowane jest wprowadzenie podziału na dokumenty tekstowe (w postaci papierowej lub elektronicznej) i inne (postać audialna albo audiowizualna).
Polecamy serwis: Konsument i umowy
Podstawa prawna:
Projekt księgi pierwszej nowego kodeksu cywilnego wraz z uzasadnieniem (RTF, 926 KB).
Ustawa z dnia 18 sierpnia 1896 r. - Niemiecki kodeks cywilny, Bürgerliches Gesetzbuch, BGB.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.).