W czasie upałów pracodawcy muszą zapewnić pracownikom wodę do picia i odpowiednią odzież ochronną

• Napoje
• Odpowiednia odzież
• Dostosowana do temperatur organizacja pracy
• Klimatyzacja

Pracodawca musi pamiętać, że w okresie letnim wykonywanie niektórych prac może okazać się niebezpieczne dla zdrowia lub życia pracowników. Letnie, upalne, często burzowe warunki pogodowe powodują, że zwiększa się zagrożenie udarem cieplnym, poparzeniami słonecznymi czy odwodnieniem pracownika (udar cieplny albo jego następstwa i wyczerpanie cieplne albo jego następstwa znajdują się w wykazie chorób zawodowych wywołanych działaniem wysokich temperatur otoczenia). 

Jeśli warunki pracy, w tym temperatura, stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, np. praca w nasłonecznionym lub pozbawionym możliwości otwierania okien pomieszczeniu bez klimatyzacji, w którym panuje bardzo wysoka temperatura, ma on prawo powstrzymać się od wykonywania pracy i zawiadomić o tym niezwłocznie przełożonego.

Wobec tego pracodawcy mają obowiązek zapewnić jak najoptymalniejsze warunki pracy w okresie upałów. Czemu służą:

Napoje

Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym m.in.:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet - niezależnie od temperatury i pory roku,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Pracodawca dostarcza pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące, w zależności od warunków wykonywania pracy, a w przypadku pracowników pracujących w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C - napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy.

Przepisy nie określają konkretnie, w jakiej ilości mają być wydawane napoje, muszą one jednak być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.

Odpowiednia odzież

Odzież ochronna, również latem, ma za zadanie chronić zdrowie i życie pracownika przed szkodliwym działaniem czynników środowiska pracy. Do takich czynników należą m.in. promieniowanie UV, zbyt wysoka temperatura, opady. Zatem pracownik musi zostać nieodpłatnie wyposażony przez pracodawcę w odpowiednią odzież ochronną, np. lekką koszulę z długim rękawem, przeciwsłoneczne nakrycie głowy czy odpowiednie obuwie. Odzież i obuwie ochronne powinny być zawsze prawidłowo dobrane, z uwzględnieniem rozmiaru ciała indywidualnych użytkowników, a także spełniać wymagania określone w Polskich Normach (art. 237⁶ § 3 Kodeksu pracy).

Dostosowana do temperatur organizacja pracy

Stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami związanymi w szczególności z warunkami atmosferycznymi, w tym przed intensywnymi, letnimi opadami, zbyt wysoką temperaturą, silnym wiatrem, wyładowaniami atmosferycznymi itp.

Ekspozycja na promieniowanie słoneczne może powodować uszkodzenia skóry, w tym oparzenia słoneczne, pęcherze, a także może zwiększać ryzyko raka i innych chorób skóry. W celu uniknięcia niepotrzebnego narażenia należy zadbać, aby pracownicy:

• nosili koszule z długimi rękawami lub używali filtrów ochronnych,
• nosili nakrycia głowy,
• mieli częste przerwy na odpoczynek,
• mieli możliwość odpoczynku w cieniu,
• wykonywali swoje obowiązki w chłodniejszych porach dnia,
• wykonywali pracę w godzinach, w których narażenie na promieniowanie słoneczne jest mniejsze (mieli skrócony czas pracy, mogli korzystać z rotacji na stanowiskach pracy, mieli dodatkowe przerwy, aby umożliwić im ochłodzenie się, co jednak nie może powodować obniżenia wynagrodzenia tych osób).

Klimatyzacja

Klimatyzacja może być pomocna w zachowaniu odpowiedniej temperatury, jednak należy pamiętać, by nie powodowała:

• przeciągów ani wyziębienia pomieszczeń pracy - zimny strumień powietrza nie powinien być kierowany bezpośrednio na stanowisko pracy,
•  nadmiernego hałasu oraz drgań.

Nie można zapominać o używaniu i utrzymywaniu urządzeń wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych w pomieszczeniach pracy w stałej sprawności i czystości

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 104¹ § 1 pkt 1, art. 190 § 1, art. 232, art. 233, art. 237⁶ § 1 i § 3, art. 237⁷ § 1, art. 237⁹ § 1 i § 3, art. 237^11a § 1, art. 237¹² ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465;
• § 13, § 37, § 38 rozporządzenia oraz § 44 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2088;
• § 1-8 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów - Dz.U. Nr 60, poz. 279; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1160;

Magdalena Sybilska-Bonicka

specjalista z zakresu prawa pracy, prawnik, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, wieloletni praktyk, trener biznesu i były wykładowca akademicki z zakresu prawa pracy