Zwolnienie na badania lekarskie w czasie pracy. Komu przysługuje?

• L4 na badania lekarskie 
• Badania lekarskie w trakcie zatrudnienia
• Polecenie wykonania badań lekarskich jest poleceniem służbowym 
• Zwolnienie lekarskie na czas wykonania badań dla osób przewlekle chorych 

L4 na badania lekarskie 

Niestety L4 nie przysługuje pracownikowi w przypadku, gdy na zlecenie lekarza potrzebuje zrobić badania w godzinach pracy. 

Pacjentowi zdrowemu lekarz nie ma prawa wystawić zwolnienia lekarskiego (L4) na jego prośbę. Typowe L4 nie przewiduje sytuacji, w której pracownik ma dzień wolny z powodu konieczności wykonania badań lekarskich.

Prawo do dnia wolnego ma pracownik w przypadku, gdy musi wykonać badania wstępne do nowej pracy, okresowe bądź też kontrolne. Tego typu skierowanie na badania wystawia pracodawca, jeżeli: 

• zatrudnia nowego pracownika na podstawie umowy (wyjątek to sytuacja, gdy pracownik posiada ważne orzeczenie lekarskie zezwalające pracownikowi do wykonywania pracy na danym stanowisku); 
• przenosi pracownika młodocianego na inne stanowisko, które wymaga badań lekarskich; 
• przenosi pracownika na inne stanowisko pracy, które generuje ryzyko czynników szkodliwych bądź też uciążliwych dla osoby pracującej na danym stanowisku; 
• stanowisko pracy związane jest z narażeniem na szkodliwe substancje;
• pracownik zmienia stanowisko związane z pracą ze szkodliwymi substancjami na inne; 
• ma zostać rozwiązana umowa z pracownikiem, który pracował na stanowisku związanym ze szkodliwymi substancjami; 
• pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim ponad 30 dni.  

Badania lekarskie w trakcie zatrudnienia

Obowiązkiem pracodawcy jest skierować swoich pracowników na badania lekarskie w trakcie zatrudnienia, na które składają się badania:

• okresowe – dotyczą każdego pracownika, bez względu na stanowisko, jakie zajmuje. To lekarz medycyny pracy decyduje o terminie badań okresowych; 
• kontrolne – na badania kontrolne pracodawca zobowiązany jest wysłać pracowników, którzy powrócili do pracy po nieobecności spowodowanej niezdolnością do pracy trwającej dłużej niż 30 dni kalendarzowych.

Badania mają na celu sprawdzenie, czy stan zdrowotny pracownika pozwala mu na wykonywanie swoich obowiązków, na dotychczasowym stanowisku pracy.

Jak wskazuje Kodeks pracy, profilaktyczne badania lekarskie okresowe oraz kontrolne przeprowadza się – o ile jest to możliwe w godzinach pracy.

W myśl art. 229 ust. 3 Kodeksu pracy: „Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.”

W uzasadnionych przypadkach, gdy badania zostają wykonane poza godzinami pracy pracownika – czas tych badań nie powinien być wliczany do czasu pracy. 

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Pracodawca ponosi 100 proc. kosztów realizacji badań medycznych w pracy. Jeżeli pracownik na badanie musi dojechać do innej miejscowości – powinien otrzymać zwrot kosztów przejazdu.

Polecenie wykonania badań lekarskich jest poleceniem służbowym 

Polecenie wykonania badań lekarskich jest poleceniem służbowym, odnoszącym się do pracy i jako takie powinno być wykonane w jej godzinach – obowiązkiem pracodawcy jest kierowanie pracownika na badania okresowe w tym czasie. Zdarza się jednak, że jest to niemożliwe, wówczas można je wykonać poza godzinami pracy. Jednakże należy pamiętać, że polecenie wykonywania badań okresowych w czasie wolnym od pracy może stanowić naruszenie przepisów prawa pracy. Obowiązkiem pracodawcy jest dołożenie wszelkich starań, aby wykonanie badań miło miejsce w czasie pracy pracownika. 

Zwolnienie lekarskie na czas wykonania badań dla osób przewlekle chorych 

Jakiś czas temu posłowie: Joanna Mucha, Hanna Gill-Piątek, Paweł Zalewski, Michał Gramatyka, Mirosław Suchoń, Tomasz Zimoch skierowali interpelację do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz Ministra Zdrowia w sprawie zwolnienia lekarskiego na czas wykonania badań dla osób przewlekle chorych. 

W interpelacji wskazano, że nie budzi wątpliwości to, że w przypadku schorzeń onkologicznych ważne jest przeprowadzanie systematycznych kontroli choroby i przechodzenie badań. Badania, które są finansowane przez NFZ odbywają się w godzinach czasu pracy szpitala, co często przekłada się na kolizję z godzinami pracy osób chorych, a za dzień wykonywania badań nie przysługuje zwolnienie lekarskie. Brak możliwość skorzystania ze zwolnienia lekarskiego często prowadzi do rezygnacji z pracy i przejścia na zasiłek.

Stanisław Szwed, sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w odpowiedzi stwierdził, że biorąc po uwagę przepisy prawa pracy – nie ma podstaw do przyznania dodatkowych dni urlopu osobom chorym onkologicznie, a MRiPS nie prowadzi prac w zakresie wprowadzenia zmian legislacyjnych w zakresie wystawiania zaświadczeń lekarskich lub udzielania płatnego dnia wolnego pracownikowi choremu onkologicznie w celu wykonania badań zaleconych przez lekarza.

Polecamy: „Urlopy wypoczynkowe. Ustalanie wymiaru, udzielanie i rozliczanie”