Pierwsza praca
Prawo do urlopu wypoczynkowego każdy pracownik uzyskuje wraz z nabyciem wymaganego okresu stażu pracy. Siłą rzeczy osoba podejmująca zawodową aktywność po raz pierwszy z biegiem czasu nabędzie prawo do wyższego okresu odpoczynku. Ustawodawca jednak nie pozostawia takich osób bez przywilejów, przyznając je jednak w niższym zakresie.
Prawo do urlopu wypoczynkowego
Kodeks pracy w dziale o urlopach pracowniczych w art. 152 stanowi, iż pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Wszystko to ma miejsce w ramach stosunku pracy. Nie ma tutaj znaczenia podstawa prawna, która doprowadziła do jego powstania, czyli np. wybór, mianowanie, powołanie, umowa o pracę czy spółdzielcza umowa o pracę.
Jednak z tego zakresu zostały wyłączone osoby wykonujące prace np. na postawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło, bowiem takowe nie są traktowane, jako stosunek pracy. Prawo do dni wolnych w ramach zawartych umów cywilnoprawnych może zostać udzielone wyłącznie w umowie na podstawie porozumienia stron.
Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego
Do pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy odnosi się stricte art. 153 kodeksu i tak: w roku kalendarzowym, w którym podjął on pracę, z upływem każdego miesiąca pracy uzyskuje prawo do urlopu, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Natomiast prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. Jest to nabycie proporcjonalne, które pozwala na uzyskanie dni urlopowych w momencie przepracowania każdego z miesięcy. W tym przypadku będzie to wymiar 1/2 wymiaru urlopu, który przysługuje po przepracowaniu roku, czyli 20 dni. Bowiem wymiar urlopu pracownika zatrudnionego poniżej 10 lat wynosi 20 dni, a pracownika pracującego powyżej 10 lat aż 26 dni w każdym roku kalendarzowym. W wyroku z dnia 7 czerwca 2011 r. Sąd Najwyższy podzielając uregulowania kodeksowe stwierdził, że urlop wypoczynkowy nie może zostać udzielony przed nabyciem przez pracownika prawa do niego, bowiem jest to uzasadnione koniecznością zapewnienia pracownikowi dostępność corocznej regeneracji psychiczno-fizycznej (sygn. II PK 314/10).
Pracownika nabywa więc prawo do 1,66 dnia wolnego miesięcznie, co wynika z wyliczenia: 1/12 wymiaru urlopu x 20 dni urlopowych. Nie ma wyznaczonej zasady, która wskazuje na zaokrąglenie 1,66 dnia do pełnych 2 dni, jednak często pracodawca wywodzi to z uprzywilejowania pracownika.
Kiedy pracownik zyskuje prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego?
Termin nabycia uprawnień urlopowych
Kolejno należy ustalić, kiedy mija miesiąc przepracowany przez pracownika. Tutaj zastosowanie ma zasada, iż jeśli zatrudniony on został:
- pierwszego dnia miesiąca - prawo do urlopu nabywa w ostatnim dniu tego miesiąca,
- w połowie miesiąca np. 15go - prawo do urlopu nabywa 14go dnia następnego miesiąca.
W wyroku z dnia 19 grudnia 1996 r. Sąd Najwyższy ustalił, iż sposób liczenia terminów wynikających Kodeksu cywilnego z art. 112 nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie poszczególnych uprawnień pracowniczych w tym np. odnoszących się do obliczania okresu urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku zatrudnienia (sygn. I PKN 47/96). Sposób liczenia terminów określonych w art. 112 Kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych - np. określonych w art. 153 czy 156 § 1 KP.
Urlop wypoczynkowy w pierwszym roku pracy
Kolejny urlop wypoczynkowy
Następny urlop przysługuje wraz z początkiem każdego nowego roku kalendarzowego, ale wtedy już w pełnym wymiarze urlopu, bez względu na ilość miesięcy przepracowanych w pierwszym roku pracy.
Korzystny dla pracownika jest również fakt wliczania okresów nauki do stażu urlopowego. I tak kolejno ukończenie:
- szkoły zasadniczej lub innej równorzędnej zawodowej - daje maksymalnie 3 lata,
- szkoły ogólnokształcącej – daje 4 lata,
- szkoły średniej zawodowej - daje maksymalnie 5 lat,
- szkoły policealnej – daje 6 lat
- szkoły średniej zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – daje 5 lat
- szkoły wyższej – daje 8 lat
Do okresów zatrudnienia wybiera się najkorzystniejszy wskaźnik (np. ukończenie studiów daje 8 lat), jednak nie sumuje się ich.
Co ciekawe, uchwałą z dnia 28 września 1990 r. (sygn. III PZP 15/90), Sąd Najwyższe stwierdził, iż za okres w którym pracownikowi zostało przyznane odszkodowanie wynikające z art. 56 Kodeksu pracy, nie uzyskuje on prawa do urlopu wypoczynkowego. Art. 56 ma zastosowanie do uprawnień pracownika związanych z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę.
Polecamy serwis: Urlopy pracownicze
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( Dz.U. z 2014 r., poz. 208 z późn. zm.).
Wyrok SN z dnia 7 czerwca 2011r. (sygn. II PK 314/10).
Wyrok SN z dnia 19 grudnia 1996 r. (sygn. I PKN 47/96).
Wyrok SN z dnia 28 września 1990 r. (sygn. III PZP 15/90).