Jakie są aktualnie możliwości wsparcia finansowego dla osób w ciężkiej sytuacji zdrowotnej po odmowie przyznania renty chorobowej? Takie zapytanie wpłynęło do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
- Jakie wsparcie dla osoby chorej bez prawa do renty?
- Zasiłki z pomocy społecznej
- Świadczenie wspierające
- Wsparcie z PFRON
- Świadczenie uzupełniające
- Co w przypadku odmowy przyznania renty?
- Dla kogo renta w drodze wyjątku?
Jakie wsparcie dla osoby chorej bez prawa do renty?
Posłanka Małgorzata Gromadzka w swoim piśmie wskazała na ciężką sytuację człowieka, który choruje na nowotwór, ma również orzeczoną niepełnosprawność. Jego sytuacja finansowa i bytowa także jest trudna. Komisja lekarska ZUS orzekła, że całkowita niezdolność do pracy powstała poniżej 18 miesięcy od ustalenia ubezpieczenia. W związku z tym wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy załatwiono decyzją odmowną. „Czy ministerstwo może wskazać, z jakich innych źródeł finansowych mógłby skorzystać chory?” – pyta posłanka.
Obszernej odpowiedzi udzieliła wiceminister rodziny pracy, i polityki społecznej Katarzyna Nowakowska.
Zasiłki z pomocy społecznej
Wiceszefowa resortu rodziny podkreśliła, iż osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej i dochodowej mogą korzystać ze wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej. „Wśród przesłanek umożliwiających uzyskanie pomocy wymienić należy między innymi niepełnosprawność oraz długotrwałą lub ciężką chorobę. W systemie pomocy społecznej występują różnorodne świadczenia o charakterze pieniężnym (zasiłki) i niepieniężnym (np. usługi opiekuńcze, pobyt i usługi świadczone w ośrodkach wsparcia, poradnictwo specjalistyczne). Przyznanie prawa do świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej uzależnione jest od spełniania kryteriów dochodowych” – przypomniała Nowakowska. Od 1 stycznia 2025 r. takie kryteria wynoszą dla osoby samotnie gospodarującej 1010 zł, a dla osoby w rodzinie 823 zł.
W odpowiedzi na zapytanie wyszczególniła świadczenia pieniężne, o które mogą ubiegać się osoby lub rodziny, których dochód jest niższy od odpowiedniego kryterium dochodowego. Są nimi:
- zasiłek stały, przysługujący osobie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy,
- zasiłek okresowy, przysługujący w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego,
- zasiłek celowy, może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobom i rodzinom, których dochody przekraczają ustawowe kryteria, można przyznać pomoc finansową w formie bezzwrotnego specjalnego zasiłku celowego lub innych świadczeń na zasadach zwrotnych.
Ponadto, osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej mogą ubiegać się o wsparcie w ramach wieloletniego rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2024- 2028. Po podwyżce kryterium dochodowego pomoc otrzymają osoby o dochodach nieprzekraczających 1646 zł w przypadku osób samotnie gospodarujących i 2020 zł w przypadku osób w rodzinie.
Świadczenie wspierające
Nowakowska poinformowała, iż od 1 stycznia 2024 r. osoby z niepełnosprawnością mogą uzyskać wsparcie finansowe w postaci świadczenia wspierającego. Przysługuje ono osobie, która ukończyła 18 rok życia, posiadającej odpowiednie orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność oraz decyzję ustalającą odpowiedni poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali. Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. „Przy ustalaniu potrzeby wsparcia brana jest pod uwagę - adekwatnie do wieku oraz niepełnosprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej – zdolność osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania oraz rodzaj wymaganego wsparcia, z uwzględnieniem czasu niezbędnego do wykonania takich czynności oraz konieczności wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą, mającą na celu zapewnienie zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej” – czytamy w odpowiedzi.
Wsparcie z PFRON
W związku z indywidualnymi potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności możliwe jest też wsparcie w ramach dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). „Każdy wniosek osoby niepełnosprawnej o dofinansowanie ze środków PFRON powinien być rozpatrywany indywidualnie. Ocena uwzględniająca całokształt okoliczności sprawy dotyczącej dofinansowania wnioskowanego przedsięwzięcia należy do organu udzielającego dofinansowania. Oznacza to, że ostateczna decyzja i podjęcie rozstrzygnięcia co do przyznania dofinansowania i jego wysokości, należy każdorazowo do właściwej jednostki organizacyjnej samorządu terytorialnego, która jest dysponentem przedmiotowych środków” - podkreśla Nowakowska.
Świadczenie uzupełniające
Osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji, spełniające określone warunki ( w tym próg dochodowy) mogą też uzyskać świadczenie uzupełniające.
Co w przypadku odmowy przyznania renty?
W odpowiedzi podkreślono też, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia. „Należy pamiętać, że lekarz orzecznik ZUS (lub komisja lekarska ZUS) orzeka o niezdolności do pracy i jej stopniu, a nie o istnieniu lub nieistnieniu niepełnosprawności, czy choroby ubezpieczonego. Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy, lekarz orzecznik i członkowie komisji lekarskiej uwzględniają: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego - biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy oraz poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Od decyzji lekarza orzecznika istnieje możliwość wniesienia odwołania w formie sprzeciwu. Jego adresatem powinna być komisja lekarska ZUS. Od decyzji komisji można odwołać się do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych” – przypomina MRPiPS w odpowiedzi.
Dla kogo renta w drodze wyjątku?
Warto pamiętać, iż Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać świadczenie w drodze wyjątku ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają ustawowych warunków pozwalających na uzyskanie prawa do emerytury lub renty w trybie zwykłym, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem i nie mają niezbędnych środków utrzymania. Co istotne, wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie któregokolwiek z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Źródło: Zapytanie nr 2128 w sprawie możliwości wsparcia finansowego dla osób w ciężkiej sytuacji zdrowotnej po odmowie przyznania renty chorobowej