W prawie polskim nie ma zapisów regulujących bezpośrednio umowę franchisingu. Zgodnie z zasada swobody umów zawartą w kodeksie cywilnym strony mogą sformułować taki stosunek prawny, aby nie sprzeciwiał się on zasadom współżycia społecznego, naturze tego stosunku oraz przepisom obowiązującego prawa.
Zobacz: Konsument i umowy
Ogólne zasady umowy franczyzy
Istotą franczyzy jest współpraca pomiędzy niezależnymi podmiotami prawnymi. Zgodnie z wyrokiem SA w Poznaniu z dnia 29 listopada 2005 r., I ACa 1026/05 „Umowa franchisingowa, według ukształtowanego w praktyce modelu, ma charakter umowy wzajemnej. Ujmując najogólniej, na jej podstawie franchisingobiorca (partner) uzyskuje od franchisingodawcy (organizatora sieci) zezwolenie (franchise) na wykorzystanie wypracowanego przez niego, sprawdzonego sposobu prowadzenia określonej działalności gospodarczej i stosowanych przez niego oznaczeń w zamian za wynagrodzenie (periodycznie uiszczane opłaty franchisingowe). Umowa ta jest zawierana na czas oznaczony albo nieoznaczony”.
Wyrok Sądu Antymonopolowego (obecnie Sąd Okręgowy - Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie) z dnia 21 lipca 1992 r., XVIII Amr 12/92 wskazuje, iż franczyza jest „metodą działalności gospodarczej w zakresie dystrybucji towarów i usług, polegająca na otrzymaniu przez franchisobiorcę prawa sprzedaży we własnym imieniu określonych towarów i usług w ramach systemu marketingowego franchisodawcy z wykorzystaniem jego nazwy, znaków towarowych i doświadczeń techniczo-organizacyjnych”.
Redakcja poleca: Dotacje unijne – jak pozyskać środki dla firm
Umowa franczyzy powinna zawierać oprócz podstawowych elementów takich jak określenie stron, dokładny opis obowiązków franczyzodawcy i franczyzobiorcy, przekazanie prawa do korzystanie ze sposobu (know-how) prowadzenia działalności gospodarczej oraz prawa do używania oznaczenia i znaków towarowych.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów know-how – nieopatentowane, nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne lub technologiczne lub zasady organizacji i zarządzania, co do których podjęto działania zmierzające do zapobieżenia ich ujawnieniu, jeżeli stanowią one całość lub część określonych informacji praktycznych wynikających z doświadczeń dostawcy, przeprowadzonych badań lub testów istotnych dla nabywcy z punktu widzenia używania, sprzedaży lub odsprzedaży towarów objętych porozumieniem wertykalnym.
Pierwsze kroki
Osoba, która decyduje się na prowadzenie biznesu w ramach franczyzy musi założyć własną działalność gospodarczą (dokonać rejestracji w Centralnej Ewidencji i Działalności Gospodarczej). Kolejnym etapem jest zazwyczaj rozmowa z przyszłym franczyzodawcą. Po jej pomyślnym przebiegu dochodzi do podpisania umowy franczyzy. Ostatnim, niezbędnym elementem jest obowiązkowy udział franczyzobiorcy i jego pracowników w licznych szkoleniach organizowanych przez franczyzodawcę.
Umowa poufności
Jak już wspomniałam na początku prowadzenie działalności gospodarczej w ramach umowy franczyzy niesie wiele korzyści m. in. na samym starcie zapewnia rozpoznawalność i minimalny, konieczny popyt na oferowane usługi. Franczyzobiorca otrzymuje wszelkie informacje jak prowadzić biznes – najczęściej jest to wiedza poufna. Dlatego też każdy franczyzobiorca musi podpisać umowę poufności, która będzie go obligowała do wykorzystywania uzyskanej wiedzy tylko do celów związanych z prowadzonym biznesem.
Zobacz też: Sprawy urzędowe
Sposób na prowadzenie działalności
W ramach franczyzy podmiot zależny musi trzymać się zasad ustalonych przez franczyzodawcę tj. obowiązku zaopatrywania się u konkretnego dostawcy lub prowadzenia odpowiednich akcji reklamowych. Franczyzodawca nie może jednak narzucić cen w jakich mają być sprzedawane dane produkty. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów. Franczyzodawca może narzucić jedynie ceny maksymalne.
Czas trwania franczyzy
Umowa franczyzy zawierana jest na kilka lat (czasami na czas nieoznaczony). Zazwyczaj jest to okres, który zapewni franczyzobiorcy możliwość rozkręcenia biznesu i uzyskania z niego zysków. W umowie powinny być zawarte warunki, które określają, kiedy strony mogą rozwiązać umowę. Mogą one dotyczyć:
- nie przestrzegania klauzuli poufności bądź zakazu konkurencji;
- nie stosowanie się do zaleceń co do sposoby wykonywania działalności;
- nie wypłacenie franczyzodawcy opłat przewidzianych w umowie;
- rażące naruszenie innych postanowień umowy.
Polecamy: Pozwolenia
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2017, poz. 229)
- Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. 2014, poz. 1012)
- Wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 listopada 2005 r., I ACa 1026/05
- Wyrok Sądu Antymonopolowego (obecnie Sąd Okręgowy - Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie) z dnia 21 lipca 1992 r., XVIII Amr 12/92