Co wpływa na wysokość emerytury
Emerytura wynosi:
- 24 proc. kwoty bazowej oraz
- po 1,3 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
- po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.
Wysokość emerytury zależy od części socjalnej świadczenia, czyli od 24 proc. kwoty bazowej oraz od części indywidualnej, która uwzględnia okresy ubezpieczenia składkowe, jak i nieskładkowe. Na część indywidualną składają się również dochody z określonego okresu ubezpieczenia czyli tzw. podstawa wymiaru emerytury.
Podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenie emerytalne z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Osoba ubiegająca się o emeryturę może również wskazać do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu 20 lat kalendarzowych dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Ponadto do podstawy wymiaru emerytury dolicza się inne składniki przysługujące ubezpieczonemu, na przykład kwoty zasiłków chorobowych czy wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy.
Zobacz także: Jak ustalić wysokość emerytury
Kwota bazowa wyraża część socjalną emerytury. Kwota bazowa wynosi 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym. Kwota bazowa jest ustalana corocznie i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Wysokość kwoty bazowej ogłasza w formie komunikatu Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Zobacz także: Czym jest kwota bazowa i jakie ma znaczenie dla emeryta
Istnieje możliwość przyjmowania do ustalenia podstawy wymiaru emerytury kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dzieje się to wtedy, kiedy nie jest możliwe ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W takim przypadku za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników. Zasada ta dotyczy tylko osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
Zobacz także: Minimalne wynagrodzenie a wysokość emerytur
Na wysokość emerytury mają również wpływ okresy składkowe i nieskładkowe. Okresy składkowe są to okresy aktywności zawodowej uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury oraz do ustalenia jej wysokości. Okresy składkowe to okresy opłacania składek (na ubezpieczenie społeczne - do 31 grudnia 1998 roku, na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - od 1 stycznia 1999 roku) oraz okresy, za które nie było obowiązku opłacania składki (przypadające przed 15 listopada 1991 roku). Do okresów składkowych zaliczymy między innymi: okresy zatrudnienia na umowę o pracę, okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne, okresy działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, okresy pełnionej w Polsce służby w Policji, w Służbie Granicznej, czy też okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Okresy nieskładkowe są to natomiast okresy, za które nie zostały opłacone składki, które jednak z uwagi na ich specyficzny charakter podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury oraz jej wysokości. Do okresów nieskładkowych, które wpływają na wysokość emerytury należą między innymi okresy :
- pobierania: wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego,
- pobierania renty chorobowej,
- urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,
- nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki,
- studiów doktoranckich i aspirantury naukowej,
- asystenckich studiów przygotowawczych,
- pobierania zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego.
Zobacz także: Jakie okresy nieskładkowe decydują o wysokości emerytury
Waloryzacja emerytury
Prawo przewiduje coroczną waloryzację świadczeń emerytalnych. Emerytury podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. Od 2012 roku nastąpiła zmiana sposobu przeprowadzania waloryzacji emerytur. Zgodnie z zapowiedziami zmiana ma być ograniczona czasowo, co oznacza że po paru latach nastąpi powrót do dawnego sposobu przeprowadzania waloryzacji. Dotychczas waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Obecnie wprowadzona zostanie waloryzacja kwotowa, co oznacza, że wszystkie świadczenia zostanę zwiększone o jednakową kwotę.
Waloryzacja świadczeń emerytalnych jest przeprowadzana z urzędu przez ZUS, bez konieczności składania wniosku. Waloryzacja obejmuje świadczenia emerytalne przyznane przed dniem określonym w ustawie jako termin waloryzacji, czyli przed dniem 1 marca, czyli świadczenia przyznane na wniosek zgłoszony najpóźniej w lutym, do których warunki zostały spełnione nie później niż w ostatnim dniu tego miesiąca.
Zobacz także: Jak odbywa się waloryzacja emerytur
Zobacz także: Co jaki czas odbywa się waloryzacja emerytur
Sposoby na podwyższenie emerytury
Istnieje kilka sposobów na zwiększenie emerytury. Jednym z nich jest możliwość dorabiania sobie na emeryturze Należy jednak uważać, ponieważ prawo do emerytury ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Osiągnięcie przychodu w wysokości przekraczającej 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130 proc. tego wynagrodzenia powoduje zaś zmniejszenie wysokości emerytury.
Zobacz także: Dorabianie na emeryturze, jako sposób podwyższenia emerytury
Waloryzacja emerytur jest najpewniejszym sposobem wzrostu świadczenia emerytalnego. Odbywa się ona co roku z dniem 1 marca. Co ważne emeryt nie musi składać żadnego wniosku, aby jego świadczenie zostało podwyższone, waloryzacja bowiem dokonuje się z urzędu.
Zobacz także: Waloryzacja jako sposób podwyższenia emerytury
Przeliczenie podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej, która od 1 marca 2009 r. wynosi 2578,26 zł - może mieć zastosowanie wyłącznie w przypadku osób, które po przejściu na emeryturę pracowały i do tego przeliczenia wskażą zarobki osiągnięte po przyznaniu świadczenia.
Istnieje również możliwość przeliczenia podstawy wymiaru emerytur o nową kwotę bazową. W takim przypadku należy wskazać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie, lub z dowolnie wybranych 20 lat kalendarzowych.
Zobacz także: Ponowne przeliczenie emerytury z nową kwotą bazową