Kwalifikacja wypadku przy pracy
Definicje form wypadków przy pracy wynikają z art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Stanowi on, iż wypadek przy pracy musi być nagłym zdarzeniem, które wywołała przyczyna zewnętrzna powodująca śmierć lub uraz spowodowana:
- w trakcie lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności lub poleceń przełożonych przez pracownika,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności (również bez polecenia) na rzecz pracodawcy,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze na odcinku siedziba pracodawcy a miejsce wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Wypadek przy pracy w fabryce - roszczenia poszkodowanego
Rodzaje wypadków przy pracy
Kolejno ustawa wymienia kategorię wypadków spełniających powyższe kryteria wypadku przy pracy (ale tylko mających miejsce w okresie trwania ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu) takie jak: uprawianie sportu w trakcie treningów, dla osób pobierających stypendium sportowe, pełnienie mandatu senatora lub posła (pobierającego uposażenie), odbywanie stażu, szkolenia, przygotowania zawodowego, odbywanie służby zastępczej czy pełnienia obowiązków służbowych przez funkcjonariusza celnego.
Śmiertelnym wypadkiem przy pracy jest wypadek, w ramach którego osoba zmarła w okresie do 6 miesięcy od daty wypadku. Zbiorowy wypadek przy pracy występuje, gdy uległy mu jednocześnie co najmniej 2 osoby.
Ciężkim wypadkiem przy pracy jest natomiast zdarzenie, w wyniku którego nastąpiło:
- ciężkie uszkodzenie ciała np. utrata mowy, słuchu, wzroku, zdolności rozrodczej,
- inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, które narusza podstawowe funkcje organizmu, choroba nieuleczalna czy też zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna,
- całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie,
- trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Obowiązki pracodawcy w razie wystąpienia wypadku
Kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę, aby w razie wypadku przy pracy podjął działania niezbędne, które eliminują lub ograniczają zagrożenie, udzielił pierwszej pomocy poszkodowanym, ustalił przyczyny i okoliczności wypadku oraz zastosował środki prewencyjne na przyszłość. Jeśli taki wypadek jest śmiertelny, zbiorowy lub ciężki oraz każdy inny, który ma związek z pracą i może być uznany za wypadek przy pracy, pracodawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora.
Jakie organy ma zawiadomić pracodawca w sytuacji zaistnienia wypadku przy pracy
Prowadzenie rejestru wypadków oraz protokołów ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, także związanej z tym dokumentacji powypadkowej przez 10 lat jest obowiązkiem pracodawcy. Również poniesienie kosztów wynikających z ustalania okoliczności i przyczyn takich wypadków spoczywają na pracodawcy.
Odszkodowanie z wypadku przy pracy
W razie wystąpienia wypadku przy pracy, poszkodowany pracownik może domagać się otrzymania następujących świadczeń, tj.:
- zasiłku chorobowego – gdy niezdolność do pracy wynika z wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej),
- zasiłku wyrównawczego - dla pracownika, którego wynagrodzenie obniżyło się wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
- świadczenia rehabilitacyjnego – jeżeli orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy (lub chorobą zawodową),
- renty z tytułu niezdolności do pracy – gdy pracownik stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej),
- jednorazowego odszkodowania – gdy ubezpieczony, doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo w przypadku śmierci ubezpieczonego lub rencisty– otrzymuje je rodzina zmarłego,
- renty szkoleniowej - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej),
- renty rodzinnej - dla rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej),
- dodatku do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,
- pokrycia kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne,
- dodatku pielęgnacyjnego.
Śmiertelny wypadek w pracy - świadczenia z ZUS-u
Różne są kryteria przyznawania powyższych świadczeń, w zależności od spełnienia lub niespełnienia wymaganych przesłanek uprawniających ich nabycie przez ubezpieczonego czy też jego rodzinę. Są też sytuacje, w których ubezpieczony nie nabędzie świadczeń np. gdy umyślnie lub pod wpływem alkoholu spowoduje lub przyczyni się do powstania wypadku.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2011 r. postanowił, iż pozbawienie świadczeń powypadkowych pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy będąc pod wypływem alkoholu nastąpi, jeśli wystąpienia tego zdarzenia można było uniknąć bez stanu nietrzeźwości.
Zawał serca jako przyczyna wypadku przy pracy
W przypadku wystąpienia zawału serca w trakcie pracy, często występują trudności z zakwalifikowaniem go, jako wypadku przy pracy. Podważany jest albo jego bezpośredni związek z wykonywaną pracą, albo kwestia wystąpienia przyczyny zewnętrznej. Bowiem dla wykluczenia pokrywania się przyczyny zewnętrznej z wewnętrzną (tj. schorzenia wewnętrznego z wypadkiem) konieczne byłoby przedstawienie przez lekarza stosownego orzeczenia.
Najnowszym wyrokiem w tej zawiłej kwestii jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2013 roku, gdzie ustalono, że jako przyczynę zewnętrzną wywołującą atak serca nie może być uznany każdy wysiłek normalnie związany z wykonywanymi obowiązkami, a tylko ten istotnie wpływający na powstałe dolegliwości. W innej sytuacji błędnie można by kwalifikować każdy zawał serca występujący w trakcie świadczenia zadań służbowych jako wypadek przy pracy. Jako wypadek przy pracy zakwalifikowany został zawał serca kierowcy zaatakowanego przez pasażera. Sąd uznał, że czynnik zewnętrzny był na tyle silny, że można uznać go za bezpośrednio decydujący o śmierci (tym samym o wypadku przy pracy). W każdym przypadku należy jednak odrębnie badać, na ile wpływ siły zewnętrznej (ataku pasażera) przyczynił się do samego zdarzenia oraz jego skutków.
Wcześniej Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2010 roku roku stwierdził, że zawał serca pracownika wykonującego pracę nawet w normalnych warunkach, które jednak ze względu na jego stan zdrowia powodują nadmierne obciążenie dla organizmu może być uznany za przyczynę zewnętrzną kwalifikującą wypadek, jako wypadek przy pracy.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2012 r., poz. 637 ze zm.).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 208 z późn. zm.).
Wyrok SN z 8 czerwca 2011 r. (sygn. akt I UK 418/10).
Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2013 r. (sygn. III UK 80/12).
Wyrok SN z 24 listopada 2010 r. (sygn. akt I UK 181/10).