Testament ustny sporządza się w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie w obecności co najmniej 3 świadków. Konieczne jest następnie stwierdzenie treści tak sporządzonego testamentu. W jaki sposób stwierdza się treść testamentu ustnego? Jakie zmiany w tym zakresie przewiduje przygotowywana nowelizacja Kodeksu cywilnego?
- Kto może stwierdzić treść testamentu ustnego?
- Jak zmieni się sposób stwierdzenia testamentu ustnego?
- W jakim terminie można będzie stwierdzić treść testamentu ustnego?
- Kiedy treść testamentu ustnego można stwierdzić przez sądem?
Testament ustny uznaje się za sporządzony w momencie, kiedy spadkodawca wypowie w obecności świadków swoją ostatnią wolę. Żeby testament ustny mógł wywrzeć skutki prawne jego treść musi zostać stwierdzona. Stwierdzenie treści testamentu ustnego może nastąpić w dwojaki sposób:
- poprzez spisanie oświadczenia spadkodawcy,
- przez sąd.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego, nad którą pracuje rząd przewiduje niewielkie, ale istotne zmiany dotyczące trybu i terminów stwierdzania treści testamentu ustnego.
Kto może stwierdzić treść testamentu ustnego?
Obecnie przepisy Kodeksu cywilnego stanowią, że treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że oświadczenie spadkodawcy zostanie spisane przez:
- jednego ze świadków albo
- osobę trzecią.
Obok treści oświadczenia spadkodawcy pismo to musi zawierać miejsce i datę tego oświadczenia oraz miejsce i datę sporządzenia pisma. Pismo to podpisują spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
W ten sposób treść testamentu ustnego może spisać także osoba trzecia, czyli ktoś, kto nie był obecny przy tym, jak spadkobierca wyrażał ostatnią wolę. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisu osoba taka nie ma obowiązku złożyć swojego podpisu pod pismem stwierdzającym treść testamentu ustnego. Może to stwarzać ryzyko fałszerstwa takiego testamentu.
Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!
ShutterStock
Jak zmieni się sposób stwierdzenia testamentu ustnego?
Zgodnie z projektowanym brzmieniem przepisu, treść oświadczenia woli spadkodawcy powinna być spisana przez jednego ze świadków, z podaniem miejsca i daty złożenia oświadczenia woli, miejsca i daty sporządzenia pisma oraz wskazaniem okoliczności uzasadniających obawę rychłej śmierci spadkodawcy. Pismo będą musieli podpisać spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
Nowelizacja wprowadza tu więc ważną zmianę: spisać treść testamentu ustnego będzie mógł wyłącznie jeden ze świadków, wobec których spadkodawca oświadczył ostatnią wolę.
Autorzy nowelizacji zakładają, że zazwyczaj osoby będące świadkami testamentu są jednocześnie świadkami nagłej i szczególnej okoliczności, która uzasadniała obawę rychłej śmierci i to ich wrażenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w opisie tych okoliczności, zawartym w piśmie stwierdzającym treść testamentu ustnego.
W jakim terminie można będzie stwierdzić treść testamentu ustnego?
Znacznemu skróceniu ma ulec okres, w jakim będzie można dokonać stwierdzenia treści testamentu ustnego. Obecnie może to nastąpić w ciągu jednego roku od złożenia oświadczenia spadkodawcy.
Projekt przewiduje, że stwierdzenie treści testamentu ustnego będzie musiało nastąpić niezwłocznie (tj. bez nieuzasadnionej zwłoki), lecz nie później niż w ciągu miesiąca od złożenia oświadczenia spadkodawcy. Skrócenie terminu ma sprzyjać sporządzeniu pisma możliwie wiernie odzwierciedlającego ostatnią wolę testatora.
Treść testamentu ustnego będzie mogła zostać przy tym stwierdzona pismem sporządzonym przez świadków tylko za życia spadkodawcy. Aktualnie obowiązujące przepisy nie zawierają takiego ograniczenia, z czego wnioskowano, że spisanie treści testamentu ustnego jest dopuszczalne również po otwarciu spadku.
Kiedy treść testamentu ustnego można stwierdzić przez sądem?
W przypadku, gdy świadkowie nie stwierdzą treści testamentu ustnego przed otwarciem spadku, tj. przed śmiercią spadkodawcy, będzie ją można stwierdzić wyłącznie przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.
Termin, w którym możliwe będzie stwierdzenie treści testamentu ustnego przed sądem został przy tym skrócony z sześciu do trzech miesięcy licząc od otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy.
Projekt potwierdza dotychczasową praktykę sądową, że dla zachowania terminu na stwierdzenie treści testamentu ustnego wystarczające jest przesłanie w tym terminie do sądu wniosku zawierającego dane świadków umożliwiające ich przesłuchanie, a samo ich przesłuchanie może nastąpić już po upływie tego terminu.
Utrzymane zostanie przy tym rozwiązania, w myśl którego sąd będzie mógł poprzestać na zeznaniach tylko dwóch (z co najmniej trzech) świadków testamentu ustnego, jeżeli przesłuchanie jednego lub większej liczby świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.