Nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z chwilą otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. W celu ustalenia, kto odziedziczył spadek konieczne jest jednak stwierdzenie nabycia spadku. W jaki sposób można stwierdzić nabycie spadku? Jakie wiążą się z tym koszty? Jaka jest procedura stwierdzenia nabycia spadku?
- Kto może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku
- Kiedy można wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku
- W jakim sądzie trzeba złożyć wniosek o stwierdzenie spadku
- Kto jest uczestnikiem postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku
- Jak sąd ustala, kto jest spadkobiercą
- Kiedy sąd będzie wzywał spadkobierców przez ogłoszenie
- Co zawiera postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić w dwojaki sposób:
- w postępowaniu sądowym – postanowieniem o stwierdzenie nabycia spadku albo
- w postępowaniu przed notariuszem – notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia.
Tu zajmiemy się stwierdzeniem nabycia spadku w postępowaniu sądowym.
Kto może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku
Nabycie spadku przez spadkobiercę sąd stwierdza na wniosek osoby mającej w tym interes. Osobami zainteresowanymi mogą być w szczególności:
- spadkobiercy,
- zapisobiercy,
- osoby uprawnione do zachowku,
- wierzyciele oraz dłużnicy spadkodawcy,
- wierzyciele spadkobiercy lub zapisobiercy,
- wykonawca testamentu.
Należy zwrócić uwagę, że powyższe wyliczenie nie jest wyczerpujące.
Kiedy można wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku
Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku (czyli chwili śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca może złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania.
Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o:
- stwierdzenie nabycia spadku;
- zabezpieczenie spadku;
- sporządzenie spisu inwentarza;
- odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Jeżeli wymienione wyżej wnioski są umieszczone w jednym piśmie lub we wniosku o dział spadku, opłatę pobiera się od każdego z nich odrębnie.
W jakim sądzie trzeba złożyć wniosek o stwierdzenie spadku
Sprawa o stwierdzenie nabycia spadku należy do postępowania nieprocesowego. Rozpoznaje ją więc sąd rejonowy. W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku wyłącznie właściwy jest:
- sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy,
- a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Sąd taki przepisy Kodeksu postępowania cywilnego określają jako „sąd spadku”.
Jeżeli na powyższych podstawach nie można ustalić, który sąd jest sądem spadku, jest nim sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Kto jest uczestnikiem postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku sąd spadku wydaje po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.
W toku postępowania sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia.
Sąd spadku ustala także, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym.
Jak sąd ustala, kto jest spadkobiercą
Sąd może przyjąć za dowód, że nie ma innych spadkobierców, zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.
W zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome o:
- istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
- testamentach spadkodawcy.
Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie. Za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Kiedy sąd będzie wzywał spadkobierców przez ogłoszenie
W przypadku, gdy zgłaszający się spadkobierca nie złożył zapewnienia albo też sąd uznał, że zapewnienie lub inne dowody nie są wystarczające, sąd wezwie spadkobierców przez ogłoszenie.
Ogłoszenie umieszcza się w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa i podaje publicznie do wiadomości w ostatnim miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w Polsce, w sposób w miejscu tym przyjęty. W przypadku gdy wartość spadku jest nieznaczna, sąd może zaniechać umieszczenia ogłoszenia w piśmie.
Ogłoszenie powinno zawierać:
- imię, nazwisko, zawód oraz ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy;
- datę śmierci spadkodawcy;
- wskazanie majątku pozostałego po spadkodawcy;
- wezwanie, aby spadkobiercy w ciągu 3 miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciwnym razie mogą być pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia sąd wyznaczy w celu rozpoznania zgłoszonych żądań rozprawę, na którą wezwie także osoby, które w odpowiedzi na ogłoszenie zgłosiły żądanie i podały miejsce zamieszkania.
Jeżeli w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo zgłaszający się nie udowodnił go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, których prawa zostały ustalone.
Co zawiera postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów.
W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd stwierdza także nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, wymieniając osobę, dla której spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, oraz przedmiot tego zapisu.
Stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego może nastąpić również przez wydanie przez sąd postanowienia częściowego.
Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, prawomocne postanowienie uchylające lub zmieniające postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku sąd niezwłocznie wpisuje, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego utworzonego przez Krajową Radę Notarialną do Rejestru Spadkowego.