REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Testamenty – ostatnia wola nie zawsze na piśmie

Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Nie zawsze sporządzenie testamentu musi nastąpić na piśmie
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Testamenty sporządzane w formie pisemnej to najczęściej spotykany ich rodzaj. Nie zawsze jednak sporządzenie testamentu musi nastąpić na piśmie. Jakie rodzaje testamentów przewiduje Kodeks cywilny? W jakiej sytuacji testament sporządza się poprzez złożenie ustnego oświadczenia? Czy zawsze do sporządzenia ważnego testamentu potrzebni są świadkowie? Czy każdy może być świadkiem testamentu?
rozwiń >

Testamenty służą rozrządzeniu majątkiem na wypadek śmierci. Jeśli spadkodawca nie chce, by spadek po nim nabyli spadkobiercy zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego, musi sporządzić testament. Polskie prawo nie przewiduje bowiem żadnych innych sposób dokonaniu rozrządzeń na wypadek śmierci (np. umów o dziedziczenie).

REKLAMA

Jakie są rodzaje testamentów

Kodeks cywilny dzieli testamenty na dwie grupy: testamenty zwykłe oraz testamenty szczególne.

Testamenty zwykłe to:

  • testament pisemny (własnoręczny, holograficzny) – spisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą,
  • testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego,
  • testament allograficzny (urzędowy, administracyjny) – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie wobec urzędnika.

Testamenty należące do tej grupy mogą być sporządzane w każdej sytuacji, w dowolnym czasie i przez każdą osobę, która posiada zdolność do czynności prawnych. 

Inaczej jest w przypadku testamentów szczególnych. Mogą być one sporządzone wyłącznie w określonych przepisami sytuacjach, a czas ich ważności jest ograniczony. Testamenty szczególne to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • testament ustny – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie wobec świadków,
  • testament podróżny – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie podczas podróży statkiem morskim lub powietrznym,
  • testament wojskowy – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę wobec urzędnika wojskowego albo świadków.

Testamenty można zatem – biorąc pod uwagę sposób ich sporządzenia – podzielić na:

  • sporządzane na piśmie (testament pisemny i notarialny),
  • sporządzane poprzez złożenie ustnego oświadczenia (testament allograficzny, ustny, podróżny, wojskowy).

Testament allograficzny – w urzędzie

Testament allograficzny może być sporządzony w ten sposób, że spadkodawca oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec: 

  • wójta (burmistrza, prezydenta miasta), 
  • starosty, 
  • marszałka województwa, 
  • sekretarza powiatu albo gminy lub 
  • kierownika urzędu stanu cywilnego. 

Dla ważności testamentu allograficznego konieczne jest, by podczas składania oświadczenia spadkodawcy obecnych było dwóch świadków.

Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez urzędnika, wobec którego wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. 

Testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.

Testament ustny w razie obawy śmierci

Spadkodawca może oświadczyć oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej 3 świadków w dwóch sytuacjach:

  • jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo 
  • jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. 

Przy ocenie ważności testamentu ustnego bierze się więc sam fakt, że spadkodawca subiektywnie obawiał się, że wkrótce umrze albo też – sam fakt, że szczególne okoliczności spowodowały, że sporządzenie testamentu zwykłego było niemożliwe lub bardzo utrudnione.

Jak stwierdzić treść testamentu ustnego

Testament ustny uznaje się za sporządzony w momencie, kiedy spadkodawca wypowie w obecności świadków swoją ostatnią wolę. Żeby testament ustny mógł wywrzeć skutki prawne jego treść musi zostać stwierdzona. Stwierdzenie treści testamentu ustnego może nastąpić w dwojaki sposób:

  • poprzez spisanie oświadczenia spadkodawcy albo
  • przez sąd.

Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że oświadczenie spadkodawcy zostanie spisane przez:

  • jednego ze świadków albo
  • osobę trzecią.

Obok treści oświadczenia spadkodawcy pismo to musi zawierać miejsce i datę tego oświadczenia oraz miejsce i datę sporządzenia pisma. Pismo to podpisują spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

Stwierdzenie treści testamentu ustnego może nastąpić w ciągu jednego roku od złożenia oświadczenia spadkodawcy.

Kiedy sąd stwierdzi treść testamentu ustnego

Jeżeli jednak treść testamentu ustnego nie została stwierdzona w opisany powyżej sposób, można ją stwierdzić przez zgodne zeznania wszystkich świadków obecnych przy sporządzaniu testamentu złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Stwierdzenie treści testamentu ustnego przed sądem może nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy).

Testament podróżny – na statku morskim lub powietrznym

Ważny testament można także sporządzić podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym. Testament podróżny można sporządzić w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Następnie dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. 

Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. 

W przypadku, gdy sporządzenie testamentu podróżnego podczas podróży morskiej lub powietrznej nie jest możliwe w myśl powyższych zasad, spadkodawca może sporządzić testament ustny.

Testament wojskowy – w razie mobilizacji lub wojny

REKLAMA

Testament wojskowy reguluje obecnie rozporządzenie ministra obrony narodowej z 30 stycznia 1965 r. wydane przez ówczesnego szefa resortu, marszałka Polski Mariana Spychalskiego. Testament tego rodzaju można sporządzić wyłącznie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub przebywania w niewoli. 

Wobec tego, że na przestrzeni 58 lat, kiedy obowiązuje rozporządzenie w sprawie testamentu wojskowego nigdy w Polsce nie została ogłoszona mobilizacja, ani też nasz kraj nie brał udziału w wojnie, instytucja testamentu wojskowego pozostaje instytucją martwą.

Testament wojskowy może być sporządzony w ten sposób, że spadkodawca oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie :

  • sędziemu wojskowemu, a ten spisze jego oświadczenie,
  • w obecności dwóch świadków,
  • w obecności trzech świadków - jeśli spadkodawca nie może się podpisać.

Czy każdy może być świadkiem testamentu

Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu: 

  • kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych; 
  • niewidomy, głuchy lub niemy; 
  • kto nie może czytać i pisać; 
  • kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament; 
  • skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Ograniczenia te dotyczą świadków testamentu allograficznego, ustnego, podróżnego i wojskowego.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Czy osoba, dla którego w testamencie przewidziano korzyść może być świadkiem

Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: 

  • małżonek tej osoby, 
  • jej krewni lub powinowaci pierwszego stopnia (ojciec, matka, dziecko, teść, teściowa),  
  • jej krewni lub powinowaci drugiego stopnia (dziadek, babcia, wnuk, wnuczka, brat, siostra, szwagier, szwagierka ) oraz 
  • osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych powyżej, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. 

Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

Zasady te dotyczą wszystkich rodzajów testamentów, w sporządzeniu których uczestniczą świadkowie, tzn. testamentu allograficznego, ustnego, podróżnego i wojskowego.

Jak długo testament szczególny jest ważny

Testament szczególny (tzn. ustny, podróżny, wojskowy) traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Ważne
Nowelizacja przepisów dot. testamentów szczególnych być może już w 2023

Rządowy projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego przewiduje istotne zmiany, które mają dotyczyć przepisów o testamencie ustnym, testament wojskowy ma być uregulowany w Kodeksie, a testament podróżny – zlikwidowany. Termin, po upływie którego testamenty szczególne mają utracić moc ma zostać skrócony do trzech miesięcy.

Nowelizacja jest wciąż (połowa lutego 2023 r.) na etapie prac legislacyjnych rządu. Niewykluczone, że po skierowaniu do Sejmu i uchwaleniu przez parlament - wejdzie w życie jeszcze w tym roku.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
MRPiPS odpowiada na pytania o Kartę Dużej Rodziny. Zniżki na kartę są publiczne i prywatne

Ministerstwo Rodziny odpowiada na pytania o Kartę Dużej Rodziny. Ministerstwo odnosi się do coraz popularniejszego sytemu ulg związanych z tą kartą. I wskazuje, że zniżki na kartę mogą przyznawać instytucje prywatne i publiczne (o zniżkach na końcu artykułu).

Zamiast 500 plus na psa i kota będzie PESEL dla zwierząt i obowiązkowa rejestracja. Zapłacą właściciele. Z jakimi kosztami muszą się liczyć?

PESEL dla zwierząt – to nowy projekt rządu. Zapłacą właściciele psów i kotów. Z jakimi kosztami muszą się liczyć i od kiedy? Baza będzie nazywała się KROPiK, a rejestracją w niej będzie obowiązkowa. Po co to wszystko?

Nowy dodatek do wynagrodzenia: 2 tys. złotych dla określonej grupy pracowników. Ustawa już obowiązuje

Mowa o jednorazowym dodatku do wynagrodzenia w wysokości 2 tys. zł dla pracowników socjalnych, którzy przeprowadzają rodzinne wywiady środowiskowe na terenach dotkniętych powodzią we wrześniu 2024 r. Specustawa powodziowa wprowadzająca powyższy dodatek, weszła w życie w minioną sobotę (tj. 5 października br.). 

MRiRW: Ruszyły konsultacje publiczne ws. sprzedaży niektórych alkoholi. Będą ograniczenia. Co z napojami spirytusowymi do 200 ml?

MRiRW: Ruszyły konsultacje publiczne ws. sprzedaży niektórych alkoholi. Będą ograniczenia. Co z napojami spirytusowymi do 200 ml? Resort rolnictwa czeka na opinie i uwagi dotyczące projektu rozporządzenia do poniedziałku, 7 października.

REKLAMA

Ile dni urlopu na żądanie w roku 2025?

Ile dni urlopu na żądanie w roku 2025? W ciągu roku zdarzają się takie sytuacje, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć, że nie możemy pojawić się w pracy. Jak wystąpić o urlop na żądanie? Kiedy należy powiadomić pracodawcę? Ile dni urlopu na żądanie przysługuje w 2025 r.?

Dostęp do alkoholu zostanie w Polsce istotnie ograniczony. Cztery najważniejsze punkty rewolucji w sprzedaży alkoholu

W związku z pojawieniem się, w ostatnim czasie, w sprzedaży alkoholu w tubkach łudząco przypominających musy owocowe dla dzieci (tj. w tzw. alkotubkach) oraz systematycznie wzrastającą dostępnością ekonomiczną alkoholu w Polsce – rynek napojów alkoholowych w Polsce czeka prawdziwa rewolucja. Rząd zapowiada cztery duże zmiany w zakresie ograniczenia dostępu do napojów alkoholowych, mających na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi

Szkoły zamknięte w Dzień Nauczyciela, 14 października 2024 r. – czy to zgodne z prawem i co z opieką nad dziećmi?

W dniu 14 października każdego roku obchodzony jest Dzień Edukacji Narodowej, potocznie zwany Dniem Nauczyciela. Czy w tym dniu szkoły mogą być zamknięte i co, w takiej sytuacji, z opieką nad dziećmi? To ważne informacje dla wszystkich pracujących rodziców. 

Nowe standardy ochrony małoletnich. Jak stosować ustawę Kamilka w zgodzie ze standardami ochrony danych?

Jak stosować ustawę Kamilka w zgodzie ze standardami ochrony danych? Podpowiada prezes UODO.  

REKLAMA

Myśliwi z kolejnymi przywilejami. Trudno to zrozumieć. Jako jedyni dostaną prawo do nieodpłatnych badań lekarskich i darmowego ubezpieczenia

Myśliwi z kolejnymi przywilejami. Trudno to zrozumieć. Jako jedyni dostaną prawo do nieodpłatnych badań lekarskich i darmowego ubezpieczenia. Co z pozostałymi podmiotami z katalogu podmiotów ochrony ludności?

12 darmowych świadczeń z NFZ [katalog darmowych świadczeń stomatologicznych]

Co na NFZ u dentysty 2024? Jak skorzystać z dentysty na NFZ? Czy dentysta ma obowiązek przyjąć z bólem zęba? Za jakie usługi stomatologiczne płaci NFZ? Czy potrzebne jest skierowanie do dentysty? Nie wiele osób wie, ale np. w ramach NFZ, za darmo można usunąć raz w roku kamień nazębny. 

REKLAMA