Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Testamenty – ostatnia wola nie zawsze na piśmie

Nie zawsze sporządzenie testamentu musi nastąpić na piśmie
Nie zawsze sporządzenie testamentu musi nastąpić na piśmie
shutterstock

Testamenty sporządzane w formie pisemnej to najczęściej spotykany ich rodzaj. Nie zawsze jednak sporządzenie testamentu musi nastąpić na piśmie. Jakie rodzaje testamentów przewiduje Kodeks cywilny? W jakiej sytuacji testament sporządza się poprzez złożenie ustnego oświadczenia? Czy zawsze do sporządzenia ważnego testamentu potrzebni są świadkowie? Czy każdy może być świadkiem testamentu?

rozwiń >

Testamenty służą rozrządzeniu majątkiem na wypadek śmierci. Jeśli spadkodawca nie chce, by spadek po nim nabyli spadkobiercy zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego, musi sporządzić testament. Polskie prawo nie przewiduje bowiem żadnych innych sposób dokonaniu rozrządzeń na wypadek śmierci (np. umów o dziedziczenie).

Jakie są rodzaje testamentów

Kodeks cywilny dzieli testamenty na dwie grupy: testamenty zwykłe oraz testamenty szczególne.

Testamenty zwykłe to:

  • testament pisemny (własnoręczny, holograficzny) – spisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą,
  • testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego,
  • testament allograficzny (urzędowy, administracyjny) – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie wobec urzędnika.

Testamenty należące do tej grupy mogą być sporządzane w każdej sytuacji, w dowolnym czasie i przez każdą osobę, która posiada zdolność do czynności prawnych. 

Inaczej jest w przypadku testamentów szczególnych. Mogą być one sporządzone wyłącznie w określonych przepisami sytuacjach, a czas ich ważności jest ograniczony. Testamenty szczególne to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • testament ustny – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie wobec świadków,
  • testament podróżny – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie podczas podróży statkiem morskim lub powietrznym,
  • testament wojskowy – sporządzany w ten sposób, że spadkodawca oświadcza ostatnią wolę wobec urzędnika wojskowego albo świadków.

Testamenty można zatem – biorąc pod uwagę sposób ich sporządzenia – podzielić na:

  • sporządzane na piśmie (testament pisemny i notarialny),
  • sporządzane poprzez złożenie ustnego oświadczenia (testament allograficzny, ustny, podróżny, wojskowy).

Testament allograficzny – w urzędzie

Testament allograficzny może być sporządzony w ten sposób, że spadkodawca oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec: 

  • wójta (burmistrza, prezydenta miasta), 
  • starosty, 
  • marszałka województwa, 
  • sekretarza powiatu albo gminy lub 
  • kierownika urzędu stanu cywilnego. 

Dla ważności testamentu allograficznego konieczne jest, by podczas składania oświadczenia spadkodawcy obecnych było dwóch świadków.

Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez urzędnika, wobec którego wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. 

Testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.

Testament ustny w razie obawy śmierci

Spadkodawca może oświadczyć oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej 3 świadków w dwóch sytuacjach:

  • jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo 
  • jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. 

Przy ocenie ważności testamentu ustnego bierze się więc sam fakt, że spadkodawca subiektywnie obawiał się, że wkrótce umrze albo też – sam fakt, że szczególne okoliczności spowodowały, że sporządzenie testamentu zwykłego było niemożliwe lub bardzo utrudnione.

Jak stwierdzić treść testamentu ustnego

Testament ustny uznaje się za sporządzony w momencie, kiedy spadkodawca wypowie w obecności świadków swoją ostatnią wolę. Żeby testament ustny mógł wywrzeć skutki prawne jego treść musi zostać stwierdzona. Stwierdzenie treści testamentu ustnego może nastąpić w dwojaki sposób:

  • poprzez spisanie oświadczenia spadkodawcy albo
  • przez sąd.

Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że oświadczenie spadkodawcy zostanie spisane przez:

  • jednego ze świadków albo
  • osobę trzecią.

Obok treści oświadczenia spadkodawcy pismo to musi zawierać miejsce i datę tego oświadczenia oraz miejsce i datę sporządzenia pisma. Pismo to podpisują spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

Stwierdzenie treści testamentu ustnego może nastąpić w ciągu jednego roku od złożenia oświadczenia spadkodawcy.

Kiedy sąd stwierdzi treść testamentu ustnego

Jeżeli jednak treść testamentu ustnego nie została stwierdzona w opisany powyżej sposób, można ją stwierdzić przez zgodne zeznania wszystkich świadków obecnych przy sporządzaniu testamentu złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Stwierdzenie treści testamentu ustnego przed sądem może nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy).

Testament podróżny – na statku morskim lub powietrznym

Ważny testament można także sporządzić podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym. Testament podróżny można sporządzić w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Następnie dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. 

Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. 

W przypadku, gdy sporządzenie testamentu podróżnego podczas podróży morskiej lub powietrznej nie jest możliwe w myśl powyższych zasad, spadkodawca może sporządzić testament ustny.

Testament wojskowy – w razie mobilizacji lub wojny

Testament wojskowy reguluje obecnie rozporządzenie ministra obrony narodowej z 30 stycznia 1965 r. wydane przez ówczesnego szefa resortu, marszałka Polski Mariana Spychalskiego. Testament tego rodzaju można sporządzić wyłącznie w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub przebywania w niewoli. 

Wobec tego, że na przestrzeni 58 lat, kiedy obowiązuje rozporządzenie w sprawie testamentu wojskowego nigdy w Polsce nie została ogłoszona mobilizacja, ani też nasz kraj nie brał udziału w wojnie, instytucja testamentu wojskowego pozostaje instytucją martwą.

Testament wojskowy może być sporządzony w ten sposób, że spadkodawca oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie :

  • sędziemu wojskowemu, a ten spisze jego oświadczenie,
  • w obecności dwóch świadków,
  • w obecności trzech świadków - jeśli spadkodawca nie może się podpisać.

Czy każdy może być świadkiem testamentu

Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu: 

  • kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych; 
  • niewidomy, głuchy lub niemy; 
  • kto nie może czytać i pisać; 
  • kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament; 
  • skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Ograniczenia te dotyczą świadków testamentu allograficznego, ustnego, podróżnego i wojskowego.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Czy osoba, dla którego w testamencie przewidziano korzyść może być świadkiem

Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: 

  • małżonek tej osoby, 
  • jej krewni lub powinowaci pierwszego stopnia (ojciec, matka, dziecko, teść, teściowa),  
  • jej krewni lub powinowaci drugiego stopnia (dziadek, babcia, wnuk, wnuczka, brat, siostra, szwagier, szwagierka ) oraz 
  • osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych powyżej, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. 

Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

Zasady te dotyczą wszystkich rodzajów testamentów, w sporządzeniu których uczestniczą świadkowie, tzn. testamentu allograficznego, ustnego, podróżnego i wojskowego.

Jak długo testament szczególny jest ważny

Testament szczególny (tzn. ustny, podróżny, wojskowy) traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Ważne
Nowelizacja przepisów dot. testamentów szczególnych być może już w 2023

Rządowy projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego przewiduje istotne zmiany, które mają dotyczyć przepisów o testamencie ustnym, testament wojskowy ma być uregulowany w Kodeksie, a testament podróżny – zlikwidowany. Termin, po upływie którego testamenty szczególne mają utracić moc ma zostać skrócony do trzech miesięcy.

Nowelizacja jest wciąż (połowa lutego 2023 r.) na etapie prac legislacyjnych rządu. Niewykluczone, że po skierowaniu do Sejmu i uchwaleniu przez parlament - wejdzie w życie jeszcze w tym roku.

Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań
Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań.

Język polski, Matematyka, Język angielski.


Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Ile można dorobić do emerytury lub renty od 1 marca 2023 r.? Kogo dotyczą limity?

    Przez najbliższe 3 miesiące, licząc od 1 marca 2023 r. obowiązują nowe limity dorabiania dla emerytów i rencistów. Pracujący mogą dorobić 177 zł więcej. Limity te dotyczą tyko wcześniejszych emerytów. Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, czyli kobiety 60 a mężczyźni 65 lat, nie muszą ograniczać się przy dorabianiu żadnymi limitami.

    Czy spotkania w pracy to strata czasu? BADANIE

    Spotkania w pracy. Prawie połowa Polaków podczas spotkań w pracy zajmuje się czymś innym, a 27% w ogóle nie widzi ich sensu. Nie znaczy to jednak, że wyjątkowo nie cierpią spotkań — 62% przyznaje, że je lubi. Z drugiej strony ⅓ sądzi, że są one stresujące (w tym ponad połowa najmłodszych badanych) i nudne, a 23%, że są przez nie mniej produktywni.

    WIRON. Czy wiązać z nim nadzieje?

    O tym, że wskaźnik WIRON nie zmieni wiele w wysokości rat kredytów hipotecznych, pisaliśmy już w połowie lutego. Dziś na ten temat piszą kolejne media. Bańka oczekiwań całkowicie pękła, gdy o przejściu z indeksu WIBOR na WIRON wypowiedział się sam premier. Przyznał, że przeliczył się co do tej zmiany i doradził, aby nie wiązać z nią zbytnio nadziei. Jak powiedział - to nie będzie żaden “game changer”.

    UODO nałożył administracyjną karę pieniężną na wspólnotę mieszkaniową

    Kilka naruszeń przepisów RODO było powodem nałożenia kary pieniężnej na wspólnotę mieszkaniową.

    Prezes ZUS: ostatnie dni na wykorzystanie bonu turystycznego

    To już ostatnie dni na wykorzystanie polskiego bonu turystycznego - przekazała PAP prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prof. Gertruda Uścińska. Do kiedy i gdzie można wykorzystać Polski Bon Turystyczny?

    Przemoc domowa. Jakie zmiany przynosi najnowsza nowelizacja

    Nowelizacja ustawy antyprzemocowej została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie za trzy miesiące. Jakie zmiany wprowadzi?

    Posłowie PiS chcą ustanowić nowe święto państwowe

    Nowe święto państwowe. Posłowie PiS chcą ustanowić 10 września Narodowym Dniem Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny. Jak ocenił wiceszef MSZ Arkadiusz Mularczyk, będzie to ważny gest dla całego pokolenia. "Myślę, że ten projekt powinien być jak najszybciej przyjęty w formule aklamacji" - powiedział PAP.

    Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy. Ile kosztuje? Dla kogo?

    Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy przeznaczony jest dla osób mających określone problemy zdrowotne, istotne deficyty w samoopiece, a także wymagających intensywnej pielęgnacji. Jakie są zasady przyjęcia do placówki? Ile kosztuje pobyt?  

    Raiffeisen Bank ukarany przez UOKiK. Chodzi o kredyty hipoteczne

    Raiffeisen Bank International jednostronnie zmienił treść umów o kredyty hipoteczne ze swoimi klientami. W jakim zakresie? Jaką otrzyma za to karę?

    Uwaga kierowco - "Łapki na kierownicę". Wzmożone kontrole policji do końca marca

     "Łapki na kierownicę" to akcja policyjna, która ma na celu zwrócić uwagę na zagrożenie, jakie niesie prowadzenie auta i jednoczesne przeglądanie treści z telefonu komórkowego, bądź rozmawianie z telefonem w ręku. Jaka grozi kara za prowadzenie auta z telefonem w ręku?

    Żołnierze zawodowi. Przeciętne uposażenie w górę

    Przeciętne uposażenie żołnierzy zawodowych wzrosło w porównaniu z rokiem ubiegłym o ponad 880 zł. W jaki sposób oblicza się przeciętne wynagrodzenie żołnierzy?

    Bony turystyczne – Małopolska zarobiła najwięcej, liderem jest Zakopane

    Największymi beneficjentami programu Polski Bon Turystyczny są przedsiębiorcy z Małopolski. Łącznie przyjęli płatności za pomocą bonu o wartości prawie 647 mln zł. W samym Zakopanem przy użyciu bonów zapłacono 262 mln zł.

    Bilet na darmowe przejazdy kolejami po Europie przez miesiąc. Dla kogo?

    Trwa kolejna edycja konkursu DiscoverEU organizowanego przez Komisję Europejską i skierowanego do osiemnastolatków z Unii Europejskiej.

    Centralna Informacja Emerytalna. Projekt ustawy przyjęty przez rząd

    Rząd chce utworzyć Centralną Informację Emerytalną. System będzie zawierał kompleksową informację o świadczeniach emerytalnych, bez względu na ich źródło.

    Wycinka drzew. Jakie są aktualne przepisy?

    Jak złożyć wniosek o zezwolenie na wycinkę drzewa i czy zawsze jest on konieczny? Jakie zmiany weszły w życie w 2023 r.? Co z okresem lęgowym ptaków? 

    Rząd przyjął stanowisko w obronie polskich lasów

    Rząd przyjął stanowisko w obronie polskich lasów; lasy to nasze dobro narodowe i to leśnicy wiedzą, jak o nie zadbać - przekazała w mediach społeczniościowych minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

    Sąd zdecyduje o usunięciu materiału lub profilu z mediów społecznościowych a nie moderator?

    To sąd zdecyduje o usunięciu z mediów społecznościowych materiału lub profilu, a nie moderator? Czy rząd pracuje nad wprowadzeniem takich rozwiązań prawnych?

    ZUS: większość emerytów dostała zwaloryzowane świadczenia

    Od 1 marca świadczenia wzrosły o 14,8 proc. W tym roku waloryzacja jest kwotowo-procentowa z zastosowaniem gwarantowanej kwoty podwyżki w wysokości 250 zł brutto. Jakie są terminy wypłat rent i emerytur?

    KNF ostrzega: Sześć podmiotów działa bez zezwolenia

    Komisja Nadzoru Finansowego wpisała na listę ostrzeżeń publicznych kolejnych sześć podmiotów. Komisja zgłosiła do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez te firmy.

    Co z e-zwolnieniem, jeśli pracodawca nie założył profilu na (PUE) ZUS?

    Od 24 marca 2023 r. elektroniczne zaświadczenia lekarskie (e-ZLA) będą przekazywane na profile na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS płatników składek. Co jeśli nasz pracodawca nie założył takiego profilu?

    Jak zapewnić bezpieczeństwo na placu zabaw?

    Co zrobić, by nasze dziecko było bezpieczne na placu zabaw? Zabawa to spontaniczność, kreatywność, przyjemność i beztroska, dlatego rodzice i opiekunowie powinni być szczególnie czujni, aby zapewnić bezpieczne harce. Na co zwrócić uwagę przed wejściem na plac zabaw?

    Banki chcą ugód z frankowiczami, kredytobiorcy wolą iść do sądu

    Jak wynika z najnowszego badania, co ósmy frankowicz niebędący w sporze sądowym zainicjował ostatnio kontakt ze swoim bankiem w sprawie zaproponowania mu ugody. Dokładnie rok wcześniej, takich osób było nieznacznie więcej. Natomiast z blisko 14% do ponad 21% rdr. wzrosła grupa respondentów, z którymi bank z własnej inicjatywy skontaktował się w celu zawarcia ugody. Frankowiczów, którzy chcą polubownie załatwić sprawę, głównie interesuje przewalutowanie po uzgodnionym kursie lub unieważnienie umowy ze wzajemnym rozliczeniem.

    Krajowe Centrum Przetwarzania Danych już za trzy lata

    Krajowe Centrum Przetwarzania Danych ma powstać dzięki inwestycjom zaplanowanym na lata 2024-2026. Ma ono zapewnić ciągłość usług publicznych nawet podczas prób cyberataków. Rząd przyjął 21 marca projekt ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie KCPD. Centrum ma być realizowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności

    Zadłużenie Polaków rośnie. Ile jesteśmy winni?

    Polacy zadłużeni są na prawie 79 mld zł. W 2022 r. zadłużenie wzrosło o 6,4 mld zł, głównie z powodu zaległych alimentów i rat kredytów – wynika z raportu InfoDług. Najwięcej nierzetelnych dłużników i nieuregulowanych zobowiązań mają mieszkańcy Mazowsza.

    Straż Graniczna szuka muzyków. Muzyk to także funkcjonariusz

    Saksofoniści, klarneciści, waltorniści, sakshorniści oraz trębacze – takich muzyków poszukuje Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej z siedzibą w Karpackim Oddziale w Nowym Sączu. Kandydaci, oprócz muzycznego talentu, muszą się także wykazać tężyzną fizyczną. Będą występować z takimi instrumentami jak góralskie trombity czy dzwonki pasterskie. W procesie rekrutacji czeka ich m.in. badania wariografem.