Protokół dziedziczenia w 2023 r.

• Protokół dziedziczenia - w jakich przypadkach
• Protokół dziedziczenia - kto musi być u notariusza
• Protokół dziedziczenia - czy wszyscy muszą być u notariusza
• Co zawiera protokół dziedziczenia
• Co grozi za fałszywe oświadczenia złożone do protokołu dziedziczenia
• Protokół dziedziczenia i co dalej

Protokół dziedziczenia to dokument, który notariusz musi spisać przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia. Akt poświadczenia dziedziczenia zarejestrowany w Rejestrze Spadkowym ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. 

Protokół dziedziczenia - w jakich przypadkach

Protokół dziedziczenia może być spisany wyłącznie w przypadku, gdy dziedziczenie odbywa się na podstawie:

• ustawy,
• testamentu własnoręcznego (holograficznego),
• testamentu notarialnego,
• testamentu allograficznego (urzędowego, administracyjnego).

Jeżeli dziedziczenie odbywa się na podstawie testamentu szczególnego (ustnego, podróżnego, wojskowego) stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić tylko w drodze postępowania sądowego. Wobec tego w takich przypadkach nie można spisać protokołu dziedziczenia.

Protokół dziedziczenia - kto musi być u notariusza

Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób zainteresowanych. Osobami zainteresowanymi są osoby:

• które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi,
• które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi,
• na których rzecz spadkodawca poczynił zapisy windykacyjne.

Odrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego oraz uznanie za niegodnego powoduje utratę statusu osoby zainteresowanej. Osoby, które spadek lub zapis windykacyjny odrzuciły bądź zostały uznane za niegodne nie biorą wobec tego udziału w spisaniu protokołu dziedziczenia.

Protokół dziedziczenia - czy wszyscy muszą być u notariusza

W przypadku, gdy nie jest możliwe, by wszystkie osoby zainteresowane były jednocześnie obecne przy spisaniu protokołu dziedziczenia, co najmniej jedna z nich może zwrócić się do notariusza o sporządzenie projektu protokołu dziedziczenia. Projekt protokołu dziedziczenia zawiera wszystkie elementy, które powinien zawierać właściwy protokół dziedziczenia (patrz poniżej).

Następnie każda z osób zainteresowanych może w oświadczeniu złożonym przed dowolnym notariuszem (niekoniecznie tym, który sporządził projekt protokołu dziedziczenia) potwierdzić dane zamieszczone w projekcie protokołu dziedziczenia i wyrazić zgodę na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem. 

Notariusz może spisać protokół dziedziczenia:

• jeżeli wszystkie osoby zainteresowane złożyły oświadczenie o zgodzie na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z projektem albo
• jeżeli tylko niektóre osoby zainteresowane złożyły wcześniej takie oświadczenie, a pozostałe osoby zainteresowane złożą oświadczenie, uczestnicząc w spisaniu protokołu dziedziczenia.

W takiej sytuacji przy spisaniu protokołu dziedziczenia wymagany jest udział co najmniej jednej osoby zainteresowanej

Co zawiera protokół dziedziczenia

Przystępując do spisania protokołu dziedziczenia notariusz poucza osoby biorące udział w spisywaniu protokołu o obowiązku ujawnienia wszelkich okoliczności objętych treścią protokołu. W protokole dziedziczenia (a także w projekcie protokołu dziedziczenia) zamieszcza się w szczególności: 

• zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu; 
• oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi; 
• oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów; 
• oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia; 
• oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz który spośród spadkobierców powołanych do spadku z ustawy odpowiada warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego; 
• oświadczenia o obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci; 
• oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim; 
• wzmiankę o pouczeniu przez notariusza o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń; 
• oświadczenie odbierane w toku czynności o tym, czy w skład spadku wchodzą własność lub wieczyste użytkowanie nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub udziały, akcje lub ogół praw i obowiązków w spółce handlowej będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile nie zostało ono już złożone w toku wcześniejszych czynności – jeżeli w kręgu osób zainteresowanych znajduje się cudzoziemiec w rozumieniu ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców; 
• oświadczenie, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym. 

Jeżeli od dnia otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) nie upłynęło 6 miesięcy, w protokole dziedziczenia należy zamieścić oświadczenia spadkobierców o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone. W takim przypadku należy zamieścić wzmiankę o dacie, miejscu i treści złożonych przez poszczególnych spadkobierców oświadczeń. Reguły te stosuje się także do oświadczeń osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. 

Do protokołu dziedziczenia notariusz załącza: 

• odpis aktu zgonu spadkodawcy; 
• odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy; 
• projekt protokołu dziedziczenia oraz protokoły obejmujące oświadczenia o wyrażeniu zgody na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem, o ile zostały sporządzone lub spisane; 
• inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku. 

Co grozi za fałszywe oświadczenia złożone do protokołu dziedziczenia

Osoby biorące udział w spisaniu protokołu dziedziczenia składają oświadczenia do protokołu pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o czym notariusz ma obowiązek te osoby pouczyć. 

Za składanie fałszywych oświadczeń grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 

Protokół dziedziczenia i co dalej

Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Na protokole dziedziczenia zamieszcza się wówczas adnotację o sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia.