Urlop wypoczynkowy
Pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni. Na wniosek urlop może być podzielony na części, ale w ten sposób, by jedna z nich trwała nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zobacz również: Co warto wiedzieć o urlopie wypoczynkowym
Zobacz również: Na czym polega ochrona pracownika w czasie urlopu wypoczynkowego
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika wynosi 20 dni, jeśli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat lub 26 dni, jeśli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat. Do stażu pracy zalicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, okresy nauki oraz inne, wyszczególnione w przepisach okresy jak czas czynnej służby wojskowej czy służby w Policji.
Zobacz również: Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi
Zobacz również: Zmiana wymiaru etatu a wymiar urlopu
Zobacz również: Urlop wypoczynkowy a zatrudnienie u wcześniejszych pracodawców
Termin urlopu
Urlopy są udzielane pracownikom zgodnie z planem urlopów. Taki plan ustala się biorąc pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Pracodawca nie jest więc związany wnioskami pracowników, gdy kolidują one z zapewnieniem ciągłości pracy.
Zobacz również: Czy pracodawca może nie zgodzić się na urlop wypoczynkowy
Zobacz również: Czy plan urlopów jest wiążący dla terminu urlopu wypoczynkowego pracownika
Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo, a pracownik powinien wykorzystać ten urlop do końca roku kalendarzowego. Gdy jednak nie było to możliwe, pracodawca najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego powinien udzielić pracownikowi zaległego urlopu. Od 1 stycznia 2011 zaległy urlop będzie można wykorzystać do końca lipca kolejnego roku kalendarzowego.
Zobacz również: Czy pracownik może iść na zaległy urlop wypoczynkowy bez zgody pracodawcy
Zobacz również: Czy można zmusić pracownika do wykorzystania zaległego urlopu?
Przesunięcie terminu urlopu
Do przesunięcie terminu urlopu może dojść na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami. Jako że przepisy prawa nie precyzują przyczyn, to do takich sytuacji będziemy mogli zaliczyć na przykład konieczność opieki nad chorym dzieckiem.
Zobacz również: Kiedy termin urlopu wypoczynkowego może ulec zmianie
W przypadku, kiedy pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, pracodawca musi przesunąć termin urlopu wypoczynkowego na termin późniejszy. Ma to miejsce w razie czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3 miesięcy lub urlopu macierzyńskiego. Ten sam katalog przyczyn uzasadnia przerwanie urlopu
Zobacz również: Kiedy pracodawca jest obowiązany przesunąć termin urlopu na późniejszy
Zobacz również: Co może spowodować przerwanie urlopu wypoczynkowego
Odwołanie z urlopu
Pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego. Jednak sytuacja ta musi być podparta ważną przyczyną. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Oznacza to, że aby odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego muszą zostać spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze obecność pracownika w zakładzie pracy jest niezbędna, a po drugie, gdy okoliczności powodujące konieczną obecność pracownika były nie do przewidzenia w chwili rozpoczęcia przez pracownika urlopu wypoczynkowego.
Zobacz również: Kiedy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego
Zobacz również: Zwrot kosztów za odwołanie z urlopu
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy
Zgodnie z art. 171 § 1 Kodeksu pracy w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.
Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Zobacz również: Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy – kiedy przysługuje?
Zobacz również: Jak obliczyć ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop?
Zobacz również: Kalkulator wymiaru urlopu wypoczynkowego
Urlop okolicznościowy
Zobacz również: Jakie zwolnienia od pracy przysługują pracownikom
Urlop okolicznościowy jest to zwolnienie pracownika ze względu na szczególne okoliczności osobiste. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 1 dzień w razie zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Zobacz również: Komu przysługuje urlop z powodu śmierci bliskiej osoby?
Pracownik, który chce skorzystać z urlopu okolicznościowego składa wniosek do swojego pracodawca. Pracodawca ma obowiązek udzielić mu urlopu. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi urlopu okolicznościowego, jeśli ten w dostatecznym stopni uprawdopodobni wydarzenie, na jakie chce otrzymać zwolnienie
W przypadku gdy pracownik przebywa na urlopie wypoczynkowym nie ma podstaw aby go przerwać i udzielić dni wolnych ponieważ zwolnienie od pracy pracodawca powinien udzielić w dni, w które pracownik ma wykonywać pracę.
Zobacz również: Kiedy przepada urlop okolicznościowy
Zobacz również: Jaki jest wymiar urlopu okolicznościowego
Urlop na żądanie
Pracownik ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie w ciągu każdego roku kalendarzowego. Jest to część urlopu wypoczynkowego, którą pracownik może wykorzystać w nagłych sytuacjach, powiadamiając pracodawcę tuż przed skorzystaniem z urlopu, czyli najpóźniej w dniu skorzystania z urlopu.
Zobacz również: Jaki jest wymiar urlopu na żądanie
Zobacz również: Czy można odmówić pracownikowi urlopu na żądanie
Urlop na żądanie udzielany jest na wniosek pracownika. Pracodawca bez złożenia przez pracownika wniosku o urlop, nie może mu udzielić urlopu.
Zobacz również: Jak zawiadomić pracodawcę
Zobacz również: Niewykorzystany urlop na żądanie
Urlop bezpłatny
Wniosek pracownika o udzielenie urlopu bezpłatnego winien zostać złożony na piśmie, nie ma natomiast wymogu podawania w nim przyczyny udzielenia urlopu. Uwzględnienie takiego wniosku pracownika jest zależne od swobodnego uznania pracodawcy. Pracodawca może się zarówno zgodzić bez zastrzeżeń, udzielić urlopu w innym terminie lub w innym wymiarze lub odmówić prośbie pracownika.
Zobacz również: Co warto wiedzieć o urlopie bezpłatnym?
Zobacz również: Komu pracodawca obowiązany jest udzielić urlopu bezpłatnego
Pracodawca ma jednak obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego wówczas, gdy:
- jest to urlop wychowawczy, udzielany młodocianemu uczęszczającemu do szkoły dla pracujących - na okres ferii szkolnych w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy,
- przysługujący pracownikowi powołanemu do pełnienia funkcji pozazakładowych w organizacji związkowej,
- udzielany posłowi na Sejm i senatorowi RP na czas sprawowania funkcji,
- udzielany w związku z odbyciem ćwiczeń wojskowych,
- udzielany pracownikowi skierowanemu do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego
- oraz udzielany twórcy projektu wynalazczego.
Zobacz również: Na jak długi okres można udzielić urlopu bezpłatnego
Zobacz również: Czy przebywając na urlopie bezpłatnym muszę poinformować pracodawcę o podjęciu innej pracy?
W czasie jej trwania pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, nie ma prawa do zasiłku chorobowego oraz świadczeń socjalnych związanych z pozostawaniem w zatrudnieniu. Nie oznacza to jednak, że pracodawca może pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym zwolnić czy tez przenieść na inne stanowisko.
Przepis art. 41 Kodeksu pracy chroni pracownika przed wypowiedzeniem umowy podczas przebywania na urlopie bezpłatnym. W myśl tego przepisu pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Zobacz również: Kiedy okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy
Zobacz również: Czy na urlopie bezpłatnym można wypowiedzieć umowę o pracę
Urlop szkoleniowy
Prawo do urlopu szkoleniowego zależy od tego, czy pracownik podejmuje dokształcenie na podstawie skierowania od pracodawcy, czy sam podjął decyzję o dokształcaniu. Jeżeli pracownik rozpoczyna dokształcanie w związku ze skierowaniem od pracodawcy może liczyć na urlop szkoleniowy i zwolnienie z części dnia pracy, za które przysługuje mu wynagrodzenie równe wynagrodzeniu za czas urlopu. Jeżeli zaś pracownik sam decyduję się na podjęcie dokształcenia, pracodawca może mu udzielić jedynie urlopu bezpłatnego oraz zwolnić z części dnia pracy, ale bez wynagrodzenia.
Zobacz również: Komu przysługuje urlop szkoleniowy?
Zobacz również: Czy urlop szkoleniowy wymaga zgody pracodawcy
Wolne dni na opiekę nad dzieckiem
Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Warto przy tym zaznaczyć, że skorzystanie z tego prawa nie zobowiązuje pracownika do przedstawienia pracodawcy zwolnienia lekarskiego dotyczącego choroby dziecka.
Nie ma potrzeby również udowodnienia, że dziecko potrzebuje aktualnie opieki. Oznacza to, że pracownik nie musi uzasadniać pracodawcy przyczyn swojej decyzji.
Zobacz również: W jakich okolicznościach zgłasza się zwolnienie na opiekę nad dzieckiem?
Zobacz również: Czy rodzice adopcyjni mają prawo do 2 dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem
Zasadą jest, że pracownik powinien wykorzystać 2 dni wolne na opiekę nad dzieckiem do końca bieżącego roku tj. do 31 grudnia. W przypadku gdy pracownik tego nie uczyni, te dwa dni mu przepadają i nie przechodzą na kolejny rok. Pracodawca nie wypłaca również za omawiane dwa dni ekwiwalentu pieniężnego
Urlop macierzyński
Co do zasady, przepisy Kodeksu pracy nie przewidują obowiązku złożenia wniosku o podstawowy urlop macierzyński, większość pracodawców stawia jednak taki wymóg. Jest to uzasadnione względami praktycznymi – pracodawca nie tylko może, ale wręcz powinien wiedzieć, na kiedy została wyznaczona data porodu i od kiedy należy liczyć termin przysługującego urlopu macierzyńskiego. Wyjątek stanowi tutaj sytuacja, gdy pracownica chce wykorzystać część urlopu macierzyńskiego przed porodem, lub gdy chodzi o dodatkowy urlop macierzyński – w tych dwóch sytuacjach wniosek o urlop jest obowiązkowy.
Zobacz również: Komu przysługuje urlop macierzyński
Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Co najmniej dwa tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą zostać wykorzystane przed przewidywaną datą porodu.
Zobacz również: Jaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego
Zobacz serwis: Urlop macierzyński
Urlop wychowawczy
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy każdy pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Co istotne, urlop ten musi wykorzystać do ukończenia przez dziecko 4-go roku życia.
Zobacz również: Jaki jest wymiar urlopu wychowawczego
Zobacz również: Komu przysługuje urlop wychowawczy
Urlopu wychowawczego udziela się na wniosek pracownika, a wniosek ten pracownik musi zaakceptować. W czasie urlopu wychowawczego pracownik podlega szczególnej ochronie przed zwolnieniem.
Zobacz również: Okres ochronny podczas trwania urlopu wychowawczego
W odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego, w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma możliwość i prawo dorabiać. Urlop wychowawczy pozwala na łączenie sprawowanie opieki nad dzieckiem z wykonywaniem pracy. Pracownik może podjąć pracę zarówno u pracodawcy, u którego jest zatrudnione, jak i u innego pracodawcy. Należy jednak pamiętać, że praca nie może kolidować ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. W przypadku, kiedy pracodawca ustali, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, ma prawo odwołać go z urlopu.
Zobacz również: Powrót do pracy w mniejszym wymiarze zamiast urlopu wychowawczego
Zobacz również: Praca zarobkowa podczas urlopu wychowawczego
Wymiar urlopu w 2011 roku - zobacz:
- Jaki będzie wymiar urlopu dodatkowe urlopu macierzyńskiego w 2011 roku
- Ile wyniesie urlop tacierzyński w 2011 roku
- Ile wynosi urlop ojcowski w 2011 roku
- Urlop szkoleniowy w 2011 roku
Uzyskaj bezpłatną poradę prawną na naszym forum