Co warto wiedzieć o urlopie bezpłatnym?

Czy pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu?

Wniosek pracownika o udzielenie urlopu bezpłatnego winien zostać złożony na piśmie, nie ma natomiast wymogu podawania w nim przyczyny udzielenia urlopu. Uwzględnienie takiego wniosku pracownika jest zależne od swobodnego uznania pracodawcy. Pracodawca może się zarówno zgodzić bez zastrzeżeń, udzielić urlopu w innym terminie lub w innym wymiarze lub odmówić prośbie pracownika. Nie ma obowiązku nadawania odmowie formy pisemnej; pracodawca nie ma również obowiązku uzasadniania swej ewentualnej odmowy. Pracownik nie ma żadnych instrumentów, za pomocą których mógłby walczyć z odmowną decyzją pracodawcy.

Zobacz również: Czy mogę pracować na urlopie bezpłatnym?

Kiedy pracodawca ma obowiązek udzielenia Ci urlopu?

Pracodawca ma jednak obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego wówczas, gdy jest to urlop wychowawczy, udzielany młodocianemu uczęszczającemu do szkoły dla pracujących - na okres ferii szkolnych w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy, przysługujący pracownikowi powołanemu do pełnienia funkcji pozazakładowych w organizacji związkowej, udzielany posłowi na Sejm i senatorowi RP na czas sprawowania funkcji, udzielany w związku z odbyciem ćwiczeń wojskowych, udzielany pracownikowi skierowanemu do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego oraz udzielany twórcy projektu wynalazczego.

Urlop bezpłatny = brak uprawnień pracowniczych

W trakcie trwania takiego urlopu stosunek pracy ulega zawieszeniu, pracownikowi nie przysługują w tym czasie żadne uprawnienia pracownicze. Okresów urlopu nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, takie jak długość okresu wypowiedzenia, nagroda jubileuszowa, wysokość odprawy pieniężnej.

Urlop bezpłatny udzielony na okres krótszy aniżeli jeden miesiąc nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym. W okresie urlopu pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne - ubezpieczenie jest zawieszone. Prawo do świadczeń zdrowotnych z ubezpieczenia ustaje po upływie 30 dni od rozpoczęcia urlopu. Po tym czasie można korzystać z ubezpieczenia jedynie jako członek rodziny, łącznie z małżonkiem.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Zobacz również: Czym jest szczególny urlop bezpłatny?

Urlop bezpłatny tylko na wniosek pracownika

Urlop bezpłatny o jakim mowa w art. 174 § 1 kodeksu pracy może być udzielony jedynie na wniosek pracownika, co oznacza, że pracodawca nie może zmusić pracownika do udania się na urlop bezpłatny. Udzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego niezgodnie z przepisem art. 174 § 1 Kodeksu pracy, z inicjatywy pracodawcy i bez pisemnego wniosku pracownika o udzielenie mu takiego urlopu jest w świetle prawa bezskuteczne. Pracownikowi, który w okresie tak udzielonego urlopu bezpłatnego był niezdolny do pracy wskutek choroby, przysługuje zasiłek chorobowy (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 15 października 1996 roku, III AUa 34/96).

Czas trwania urlopu

Kodeks pracy nie wprowadza żadnych ograniczeń co do okresu trwania urlopu. Jeżeli ma on być dłuższy niż 3 miesiące, dopuszczalne jest, aby strony przewidziały możliwość wcześniejszego odwołania pracownika z tego urlopu. Ustalenia w tym przedmiocie mogą przybrać formę zarówno pisemną, jak i ustna, choć dla celów dowodowych niewątpliwie lepiej jest zachować formę pisemną. Zauważyć należy, że sam wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego winien przybrać formę pisemną.

Praca u innego pracodawcy

Nie ma przeszkód, aby w trakcie urlopu bezpłatnego pracownik podjął zatrudnienie u innego pracodawcy. Urlop bezpłatny jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w czasie której pracownikowi nie można wypowiedzieć umowy o pracę, chyba, że przyczyną wypowiedzenia będzie ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy lub zaistnienie przesłanek pozwalających na rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika.

Po upływie okresu urlopu pracownik ma obowiązek zgłosić się do pracy, a pracodawca ma obowiązek zatrudnienia go.

Zobacz również serwis: Urlopy pracownicze